Luisa Villalta Gomez
Luísa Villalta Gómez, (Coruña, Galizia, 1957ko uztailaren 15a - Ibídem, 2004ko martxoaren 6a) coruñar idazlea, filologoa eta biolin-jotzailea izan zen.[1][2] Poesia, antzerkia, fikziozko narratiba, saiakera, artikulua eta itzulpenak idatzi zituen.
| Luisa Villalta Gomez | |
|---|---|
_-_1.jpg) | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Luísa Villalta Gómez lume |
| Jaiotza | Coruña, 1957ko uztailaren 15a |
| Herrialdea |  Galizia |
| Heriotza | Coruña, 2004ko martxoaren 6a (46 urte) |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Paulino Martínez Pereiro (en)  (1978ko apirilaren 19a - 1998ko ekainaren 25a) |
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Santiago de Compostelako Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | galiziera |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | biolin-jotzailea, idazlea eta bigarren mailako irakaskuntza katedraduna |
| Musika instrumentua | biolina |
Galiziako Errege Akademiak (RAG) Luísa Villalta aukeratu zuen 2024ko Galizierazko Letren Egunerako egile omendu gisa.[3] [2] RAGek nabarmendu zuenez, "Obra bakar eta sendo baten sortzailea izan zen, eta 1980ko hamarkadaren bigarren erdian eta 90eko hamarkadaren hasieran sortutako galiziar literaturaren irudi handienetako bat bihurtu zuen".[2]
Ana Romani idazle eta akademikoa izan zen proposamenaren buru, eta babesle izan zituen: Chus Pato, Marilar Aleixandre, Fina Casalderrey, Margarita Ledo Andion, Manuel Rivas, Maria Lopez Sandez, Eulogio R. Ruibal, Dolores Sanchez Palomino eta Manuel González González.[4]
A Sega kolektiboak (Galiziako literaturaren kritikaren plataforma) erabaki zuen 2022ko "Día das Galegas nas Letras" eskaintzea, "Señora das Letras" bezala,"epopeiaren konplexutasunetik hasi eta publizitateraino, zugandik hasita, zure pentsamendutik, herri baten eraikuntzan beti".[5]
Ospakizun horrek urtero ohoratzen ditu kultura orokorrean eta literaturan bereziki lagundu zuten emakumeak.[6]
Biografia aldatu
Juan Flórez kaleko Xosefinas eskolan eta Eusebio da Guarda lizeoan ikasi zuen.[7] Filologia Hispanikoan eta Galizia-Portugaldar Filologian lizentziatu zen Santiagoko Unibertsitatean, eta biolinean ere lizentziatu zen.
Lan ibilbidea aldatu
Santiagoko Orkestrako kidea izan zen 1985etik, eta, ondoren, Galiziako Orkestra Gaztekoa, baita Galiziako ganbera talde batzuetakoa ere. 1988an, Galiziako Hizkuntza eta Literatura Irakasletzako oposizioak gainditu zituen, eta eskolak eman zituen Xosé Neira Vilas BHIn (Perillo, Oleiros), Canido BHIn (Ferrol) eta Sadako (Coruña) Isaac Díaz Pardo BHIn.
Kultur jarduera bizia garatu zuen: mintegiak, poesia errezitaldiak eta hitzaldiak eman zituen, besteak beste. Hainbat argitalpenetan parte hartu zuen: Man Común, A Nosa Terra, Festa da Palabra Silenciada, Tempos Novos, Grail, Luzes de Galiza, Agália, Galizierazko Literatura Buletina, A Trabe de Ouro, Enclave edo Orrialde irekia.[8]
2002ko urtarrilaren 4tik 2004ko martxoaren 4ra A Nosa Terran argitaratu zituen artikuluak Libro das colunas (2005) liburuan batu ziren.[9]
Hainbat erakundetan parte hartu zuen, hala nola Galiziako Idazleen Elkartean, Galiziako Kulturaren aldeko Foroan edo Hizkuntza Normalkuntzarako Mahaian.[10]
Heriotza aldatu
Garaiz aurretik hil zen, 2004ko martxoaren 6an,[11] meningitisaren ondorioz,[12] 46 urte zituela,[13] eta Santo Amaroko hilerrian hilobiratu zuten, Coruña hirian.[14] Erlijio-ekitaldiaren amaieran, Galizia osoko literatura- eta poeta-munduko pertsona-talde handi batek, hala nola Manuel Maríak eta Manuel Rivasek, Xosé Manuel Beirasek eta Anxo Quintanak, agur esan zioten ekitaldi laiko batean olerkiekin eta biolin-musikarekin.[15]
2018an, bere familiak Ramón Piñeiro Giza Zientzietako Ikerketa Zentrora eraman zituen bere dokumentu-funtsak.[16]
Lanak aldatu
Poesia aldatu
- Música Reservada (1991). Sada: Edicíós do Castro . ISBN 978-8474925104.
- Ruido (1995). Coruña: Espiral Mayor. 96 orrialde ISBN 9788488137609 .
- Rota a la olla (1995). Tema de ediciones. Plaqueta bost poema.
- Sangrada(1999)
- Prisioneros sin presa (2002). [17]
- Estudio en la sombra (2002). [18]
- Modulación de Orfeu (2002). [19]
- Conxuro (2003)
- En concreto (2004). Coruña: Espiral Mayor. 104 orrialde, ISBN 978-8495625984 .
- Loro (2006). [20] Santiago de Compostela: Laiovento, ISBN 8484870863.
- Palabras ingrávidas (2020). Armando Requeixo argitaletxea. CIRP ISBN 978-84-453-5365-3.
- El pensamiento es oscuro. Poesía recopilada (1991-2004) (2023). Vigo: Galaxia-CIRP. Ed. a partir de una. requesón, 364 orrialde ISBN 9788491519966. [21]
Antzerkia aldatu
- Concerto para un home só (1989). Cadernos da Escola Dramática Galega, 76 zk.
- O representante (1990). Cadernos da Escola Dramática Galega 85 zk..
- O paseo das esfinxes (1991). Cadernos da Escola Dramática Galega, 88 zk.
- As certezas de Ofelia (1999). Casahamlet, zk., Coruñako Diputazioa.
- Os doces anos da guerra (2001). Revista Galega de Teatro, 29 zk.
- Obra dramática completa. Sinfonía de escenas (2018). Proscritas argitaletxea.[22]
Narratiba aldatu
- Siléncio, ensaiamos (1991). La Coruña: Vía Láctea. 124 orrialde. ISBN 8486531667.
- Teoría de xogos (1997). Santiago de Compostela: Laiovento. 108 orrialde. ISBN 978-84-89896-14-3.[23]
- As chaves do tempo (2001). Vigo: A Nosa Terra. 128 orrialde. ISBN 978-8495350718.[24]
- Desperta do teu sono (2002).
Saiakera aldatu
- O Don Hamlet de Cunqueiro: Unha ecuación teatral (1992). Santiago de Compostela: Laiovento. 94 orrialde. ISBN 9788487847080.
- O outro lado da música, a poesía: relación entre ambas partes na historia da literatura galega (1999). Vigo: A Nosa Terra. 160 orrialde. ISBN 9788489976856.
- Poética. Sobre un certo estado de conciencia (2002).
- A lingua dos sons (2003).
- A Música e Nós (2003).
- Libro das colunas (2005). Vigo: A Nosa Terra. 109 orrialde. ISBN 9788496403529.
- O outro lado da música, a poesía (2021). Vigo: Galaxia. 192 orrialde. ISBN 978-8491517504.[25]
Itzulpenak aldatu
- Manifesto por un novo teatro, de Pier Paolo Pasolini (1994). Cadernos da Escola Dramática Galega, 105 zk., maio de 1994.
Obra kolektiboak aldatu
- Desde mil novecentos trinta e seis: homenaxe da poesía e da plástica galega aos que loitaron pola liberdade (1995). Sada: Ediciós do Castro.
- Novo do trinque (1997). Bloque Nacionalista Galego. Kontakizunak.
- Bestiario (1998). Edicións do Dragón.
- A mandrágora, de Nicolás Maquiavelo (1998). Laiovento. Francisco Pillado Mayorrekin.
- Mini-relatos (1999). Libraría Cartabón.
- Narradoras (2000). Vigo: Xerais.
- Longa lingua (2002). Vigo: Xerais.
- "Máis alá das raíces" en Materia prima (2002). Vigo: Xerais. Kontakizunak.
- Alma de beiramar (2003). Asociación de Escritoras y Escritores en Lengua Gallega.
- Intifada. Ofrenda dos poetas galegos a Palestina (2003). Fundación Araguaney.
- Narradio. 56 historias no ar. Vigo: Xerais / Radio Galega (2003). Libro-CD. Kontakizun antologia Diario Culturalerako sortuak.
- Negra sombra. Intervención poética contra a marea negra (2003). La Coruña: Espiral Maior.
- Cartafol poético para Alexandre Bóveda (2006). La Coruña: Espiral Maior.
- Do máis fondo do silencio saen voces (2006). Panda de Kultura elkartea, Relacións Laborais, La Coruña.
- Poemas pola memoria (1936-2006) (2006). Junta de Galicia.
- Dix-sept poètes galiciens 1975-2000. Dezasete poetas galegos 1975-2000 (2008). Coruñako Unibertsitatea.
- Poemas coruñeses: antoloxía de textos poéticos dos séculos XIX e XX sobre a Coruña (2008). La Coruña: Espiral Maior.
Aintzatespenak aldatu
 Luísa Villalta: paixón e compromiso |
- Coruñako kale batek bere izena du.
- Santiagoko Unibertsitateko Filologia Fakultateko I. Literatur Lehiaketa.
- 1990ean Pedrón de Ouro ipuinaren saria irabazi zuen A taberna do holandarrek lanarekin.
- 2003an Espiral Maior Poesia Saria En concreto lanarekin.
- Coruñako Unibertsitateak Luia Villalta saria sortu zuen normalizazio-ekimenetarako.[26]
- Coruñako Diputazio Probintzialak Luísa Villalta saria sortu zuen berdintasunaren aldeko kultur proiektuetarako.[27][28]
- Isaac Díaz Pardo de Sada BHIko aldizkariaren zenbaki baten eskaintza.[29]
- Isaac Díaz Pardo de Sadak BHIko liburutegiari ematen zion haren izena.[29]
- Luisa Villalta.Grina eta konpromisoa dokumentala.[29]
- 2014an bere etxean plaka jarri zen.
- CIRP omenaldia 2019ko martxoaren 6an Santiagon, Emakume hitza hitzaldiarekin.[30]
- 2022an, Sega taldeak omenaldia egin zion Día das Galegas nas Letrak egunean.[oh 1][31]
- 2023ko ekainean, Galiziako Errege Akademiak erabaki zuen 2024ko Galiziako Letren Eguna eskaintzea.[32]
Oharrak aldatu
- ↑ "Celebrámoste desde ti, desde o teu pensar, lúcida e comprometida, sempre na construción dun pobo, dese pobo que foxe de si mesmo, dunha literatura, dunha lingua, no foro da cultura. Ti, na liberdade, da contra-ética do poder.".
Erreferentziak aldatu
- ↑ Galega, Consello da Cultura. «Luísa Villalta | Album de Galicia» CONSELLO DA CULTURA GALEGA.
- ↑ a b c (Galizieraz) «O Día das Letras de 2024, para Luísa Villalta, a escritora e música que miraba o mundo a través da poesía» Praza Pública 2023-06-29 (Noiz kontsultatua: 2024-03-11).
- ↑ «A Real Academia Galega elixe a Luísa Villalta para o Día das Letras Galegas do 2024» La Voz de Galicia 2023-06-29.
- ↑ Luísa Villalta será a autora homenaxeada polo Día das Letras Galegas 2024. 30/06/2023.
- ↑ Diario, Nós. (2022-03-05). «Luísa Villalta, a homenaxeada no Día das Galegas nas Letras 2022» Nós Diario.
- ↑ «Un 'Día das Galegas nas Letras' dedicado "a todas aquelas cuxos textos foron omitidos"» Praza Pública 2017-08-15.
- ↑ Pastor Novo, Teresa. (10 de xullo de 2023). Luísa Villalta, alumna emérita do Eusebio da Guarda. , 7 or..
- ↑ «Luísa Villalta» A Coruña das Mulleres 13/12/2019.
- ↑ «Luísa Villalta. Álbum de Mulleres» Cultura Galega.
- ↑ Dez anos sen Luísa Villalta. .
- ↑ Un nuevo caso de meningitis obliga a vacunar a docentes y alumnos de Sada. 12/3/2004.
- ↑ «Falece na Coruña aos 46 anos a escritora e profesora Luísa Villalta» La Voz de Galicia 6 de marzo de 2004.
- ↑ Un documental moi especial para lembrar a Luísa Villalta. .
- ↑ «A Coruña das mulleres» A Coruña das mulleres.
- ↑ Luisa Villalta, poeta y violinista. 09/03/2004.
- ↑ Redacción. Os papeis de Luísa Villalta. .
- ↑ Villalta, Luísa. (2002). Apresados sen presa. AELG.
- ↑ Villalta, Luísa. (2002). Estudo das sombras. AELG.
- ↑ Villalta, Luísa. (2002). Modulación de Orfeu. AELG.
- ↑ Administrador. (10/5/2019). Luísa Villalta: coa Cidade Alta (do Norte) tatuada nos ollos. Agrupación Cultural Alexandre Bóveda.
- ↑ Mariño Davila, Esperanza. (Xullo, agosto, setembro 2023). Ser (muller) no tempo. LXI, 105 or. ISSN 0017-4181..
- ↑ «Presentación do libro "Luísa Villalta. Obra dramática completa"» AC Alexandre Bóveda.
- ↑ Edicións Laiovento - Teoría de xogos. Laiovento.
- ↑ «A Coruña: Luísa Villalta e as chaves do tempo Axenda cultural AELG» asociacionescritoras-es.
- ↑ Ruso, Judith. (outubro, novembro, decembro 2022). Do oído ó corazón: un percorrido pola música e poesía galegas. LX, 110-111 or. ISSN 0017-4181..
- ↑ Premio "Luísa Villalta" a Iniciativas Normalizadoras
- ↑ Concurso de ideas "Luísa Villalta" de proxectos culturais pola igualdade
- ↑ Premio "Luísa Villalta" a proxectos pola igualdade. Deputación da Coruña.
- ↑ a b c Dez anos sen Luísa Villalta. Baía Edicións.
- ↑ Lembrar Luísa Villalta, poeta “de inequívoca pegada feminista”. 1/3/2019.
- ↑ Luísa Villalta, a homenaxeada no Día das Galegas nas Letras 2022. .
- ↑ «A Real Academia Galega dedicaralle o Día das Letras Galegas 2024 a Luísa Villalta» Real Academia Galega 29/6/2023.
Ikus, gainera aldatu
Kanpo estekak aldatu
- Luisa Villalta Gomez na Biblioteca Virtual Galega.
- "Mulleres senlleiras" Andaina. Revista galega de pensamento feminista.
- Praza das Letras Dirección Xeral de Promoción e Difusión da Cultura, en Internet Archive.
Datuak: Q20536140
Multimedia: Luísa Villalta / Q20536140
