Limousin
Limousin (okzitanieraz Lemosin) Frantzia erdialdeko eskualdea izan zen eta Okzitaniako probintzia tradizionala da. 2016 urtetik Akitania Berria eskualdearen zati da.
| Limousin |
||||
|---|---|---|---|---|
| Frantziako eskualdea | ||||
|
||||
 |
||||
| Prefektura | Limoges | |||
| Departamenduak | Corrèze Creuse Haute-Vienne |
|||
| Agintariak | ||||
| - | Presidentea | |||
| - | Prefeta | |||
| Geografia | ||||
| - | Guztira | 16,942 km2 |
||
| Biztanleria | ||||
| - | Zenbatespena (2007) | 727.000 bizt. | ||
| - | Dentsitatea | 42.9 bizt./km2 | ||
| Webgunea Kontseilu Orokorra |
||||
Corrèze (19), Creuse (23) eta Haute-Vienne (87) departamenduek osatzen dute. Prefektura Limoges hirian dago.
GeografiaAldatu
Eskualde mugakideakAldatu
Centreko lurraldea iparraldean; Auverniako eskualdea, ekialdean; Akitania eta Midi-Pyrénées, hegoaldean, eta Poitou-Charentes, mendebaldean.
Datu orokorrakAldatu
16.942 km2-ko azalera du, eta, 2010ean, 727.000 biztanle. Hiriburua Limoges da. Hiri nagusiak: Brive-la-Gaillarde, Guéret eta Tulle.
Orografia eta klimaAldatu
Massif Central mendien ondoko lautadak eta mendi apalak zabaltzen dira ekialdean (Gentoux, 950 m; Millevaches, 978 m, eta Monédières, 920 m) eta zabaldi apalagoak mendebaldean. Hegoaldean daude lur beherenak (Brive, 142 m). Mendebaldean arroila sakon bihurriak daude (Creuse, Vienne, Vézère et Corrèze).
Klima Mediterraneo aldekoa da oro har: uda beroak eta negu freskoak. 700-1.000 mm euri izaten da urtean.
EkonomiaAldatu
Limoges hiria da lurraldeko ekonomiagune nagusia. Ospe handiko portzelanarekin batera (azken hamarkadetan guztiz berritu dute Limogesko portzelanarako industria), industria tradizionalak bizirik dirau (larrukiak, papera, altzariak) eta industria berria sortu da azkenaldi honetan (metalgintza, industria elektrikoa, eta beste).
Limousin osoko industriaren erdia Limoges hirian dago. Corrèzeko departamenduan Brive-la-Gaillarde da industria-hiri nagusia, eta Creusekoan Guéret.
Industria, dena den, bigarren mailakoa da, oro har (% 30,6). Nekazaritza da nagusi Limousingo lurraldean (% 33,6) eta abere-hazkuntzak hartzen du jarduera horien % 80 (behi- eta ardi-azienda).
Gero eta garrantzitsuagoa da zerbitzuen alorra (% 35).
HistoriaAldatu
Historiaurreko garaietako giza arrastoak aurkitu dira Limousinen. Neolito Arotik aurrera bizigune egonkor ugari eratu ziren, eta herri zeltak eta ligurrak izan ziren bertan. K. a. 51. urtean erromatarrek konkistatu zutenean galiarrak ziren nagusi.
III. mendean hasi zen kristautzea Martzial santuaren eskutik. IV. mendearen bukaeratik aurrera bisigodoen mendean egon zen.
VII. mendean Akitaniako dukeen eraginpeko lurralde bihurtu zen.
XII. mendean, Eleonor Akitaniakoa Henrike II.a Ingalaterrako erregearekin ezkondu ondoren, Ingalaterrako koroari lotu zitzaion, eta Erdi Aro guztian Frantziako erresumaren eta Akitaniako lurren arteko muga zen.
XVII. mendean Frantziako erresumako lurralde bihurtu zen, eta Limoges hiria bihurtu zen bertako hiriburu. Frantziako iraultzaren ondoren hiru departamendutan banatu zen Limousingo lurraldea: Corrèze, Creuze eta Haute-Vienne.
XIX. mendean, hazkunde txiki bat izan zuen bertako biztanleriak burdinbideak zabaldu ondoren (900.000 biztanle 1861ean eta 986.000 1891n), baina hurrengo 70 urtean biztanleriaren laurdena galdu zuen.
Limousindar ospetsuakAldatu
- Pierre-Auguste Renoir (1841-1919), Limogesko margolari inpresionista.
ErreferentziakAldatu
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
Kanpo-loturakAldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Limousin  |
- Limousin-eko webgune ofiziala (Frantsesez)