Wikipedia

Khalil Sakakini

palestinar poeta

Khalil Sakakini (arabieraz: خليل السكاكيني‎, خليل 1878ko urtarrilaren 23a – 1953ko abuztuaren 13a) maisu kristau ortodoxo palestinar, eruditu, poeta eta arabiar nazionalista izan zen[1].

Khalil Sakakini

Bizitza
JaiotzaJerusalem, 1878ko urtarrilaren 23a
HerrialdeaPalestinako Britainiar Mandatua
 Otomandar Inperioa
HeriotzaKairo, 1953ko abuztuaren 13a (75 urte)
Familia
Anai-arrebak
Hezkuntza
Hizkuntzakarabiera
Jarduerak
Jarduerakidazlea, irakaslea, literatoa eta poeta
KidetzaArab Academy of Damascus (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioakristautasun ortodoxoa
Khalil Raad, Khalil Sakakiniren erretratu sinatua, Jerusalem, 1906

Biografia aldatu

Sakakini Jerusalengo familia kristau palestinar batean jaio zen, hartara, Otomandar Inperioa zenaren barruan. Hezkuntza Jerusalemen jaso zuen, Greziako eskola ortodoxoan, Misio Kristaua Elkartearen (CMS) ikastetxe anglikanoan, Blyth gotzainaren fundazioan, eta Zion Ingeles Eskolan, non literatura irakurri baitzuen[2].

Geroago, Sakakini Erresuma Batura joan zen eta handik Estatu batuetara Yusif anaiarekin bat egiteko, Filadelfian, Pensilvanian, bizi zen saltzaile ibiltaria. Estatu Batuetan bederatzi hilabetez egon ondoren, Khalil Sakakinik arabierazko aldizkari literarioetarako idatzi zuen Ekialdeko Kostan, eta itzulpenak egin zituen Columbiako Unibertsitateko Richard Gottheil irakaslearentzat. Arabiera irakatsiz eta Maineko fabrika batean lan eginez aurrera egin zuen; saltzaile ibiltari gisa ere lan egin zuen. 1908an Jerusalemera itzuli zenean, Khalil Sakakinik Jerusalemgo Al-Asmai aldizkariko kazetari gisa lan egin zuen, eta arabiera irakatsi zuen Salahiyya eskolan eta amerikar koloniakoei.[2][3] Halaber, Al Nafais Al Asriyyah izena zuen literatur aldizkarian lagundu zuen[4]. Haverford Collegean lehen urteko ikaslea izan zen 1932an, baina badirudi ez zuela jarraitu.

Sakakiniren emaztea, Sultana, 1939ko urrian hil zen eta Sion mendiko Greziako hilerri ortodoxoan lurperatu zuten. Hura goraipatzen zuten poemak idatzi zituen. Sari semeak Michigango Unibertsitatean bere masterra egin eta Jerusalemera itzuli zen, Estatu Batuetako kontsulaturako lan egitera[5].

1948ko Arabiar-israeldar gerran, Sakakinitarrak Katamon auzoa utzi zuten azkenetako familietako bat izan zen. Hiria zatitu baino egun batzuk lehenago, Sakakini familiak Kairora (Egipto) ihes egin zuen. Han, Taha Hussein idazle egiptoarrak Khalil Sakakini Arabiar Hizkuntzaren Akademiakide egiteko proposatu zuen.

1953an Sari Sakakiniren bat-batean, bihotzekoak eman zion 39 urte zituela eta hiru libatete geroago hil egin zen, 1953ko abuztuaren 13an.[6] Sakakiniren bi alabak, Dumya eta Hala, elkarrekin bizi izan ziren Ramallahn hil arte, 2002an eta 2003an, hurrenez hurren. Hala Sakakinik aitaren aldizkariak argitaratu zituen 1955ean, eta bi memoria idatzi zituen ingelesez: Jerusalem eta ni eta Twosome.

Karrera pedagogikoa aldatu

 
Jerusalemgo Al-Dusturiyyeh eskolako argazkia. Khalil Sakakini bigarren ezkerrean eserita dago.

1909an, Khalil Sakakinik Dusturiyyah eskola edo Eskola Nazionala sortu zuen, ikuspegi nazionalista arabiarra zuena. Sakakini aitzindaria izan zen hezkuntza-sistema aurrerakoi batean: kalifikaziorik, saririk edo ikasleentzako zigorrik gabe, eta musika, hezkuntza eta atletismoari garrantzia ematen ziona. Arabiera irakasteko metodo berriak ere sartu zituen, eta irakaskuntzako hizkuntza nagusi bihurtu zuen turkieraren ordez[7].

Wasif Jawhariyyeh, XX. mendearen hasierako memoriek Jerusalemen nabaria, bere ikaslea izan zen Dusturiyyah-ko eskolan. Sakakiniren hezkuntza-estiloa goraipatu zuen.

Sakakinik eliz ortodoxoaren ikuspegi arabiarragoa sustatzeko mugimendu baten buru izan zen, Jerusalemgo Eliza Ortodoxo Grekoa une hartan zen bezalako arbuiatzen zuen eta 1913an liburuxka bat idatzi zuen, "Berpizte ortodoxoa Palestinan" izenekoa, eta horren ondorioz Eliza Ortodoxo Grekoak Sakakini eskumikatu zuen. Otomandar agintariek 1917an atxilotu zuten, Otomandar agintaldiaren azken egunean, Jerusalemen , Alter Levine Jerusalemgo judu poloniarra babestu ondoren. Damaskoko Siriako kartzela batera bidali zituzten biak. Levine etsai bihurtu zen Estatu Batuak Lehen Mundu Gerrako aliatuekin bat egin zuenean. Hala ere, Levine eta Sakakini hurbileko lagun bihurtu ziren espetxeratzean. Askatu ondoren, Sakakinik denbora labur bat eman zuen Musa Alamirekin, ikasle ohia, eta Arabiar Iraultzarekin bat egin zuen eta haren ereserkia idatzi zuen[8].

1919an, Khalil Sakakini eta emaztea Palestinako Hezkuntza Autoritaterako lanean hasi ziren Jerusalemen, eta Sakakini Jerusalemgo Maisuen Eskolako buru izendatu zuten. Geroago, Palestinako Hezkuntzako ikuskatzaile bihurtu zen, 12 urtez bete zuen lanpostua, Herbert Samuel judua Palestinako Agintaldiko Goi Mandatari izendatu zutelako protesta egin zuen arte[9].

Kairon eskolako zuzendari gisa lan egin ondoren, 1926an Palestinara itzuli eta eskolako inspektore bihurtu zen. Aldi berean, iruzkin politikoak idatzi zituen al-Muqtataf, al-Hilal eta al-Siyassa al-Usbu'iyya egunkarietarako, poema patriotikoak idatzi zituen, eta mitin politikoetan hitz egin zuen. 1925ean Wataniyia eskola sortu zuen eta 1938an Nahda ikastetxea Jerusalemen[10]. 1934ko maiatzean, Sakakinik etxe bat eraiki zuen Katamon auzoan, eta hiru urtetan osatu zen. 1932an, Sari semea Pennsylvaniako Haverford Collegera bidali zuen[11].

Legadua aldatu

1998an Ramalahko Khalil Sakakini Zentro Kulturalak poetaren izena darama[12].

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Khalil Al-Sakakini: A Profile from the Archives. .
  2. ↑ a b Segev, Tom. (2000). One Palestine, complete : Jews and Arabs under the Mandate. New York : Metropolitan Books ISBN 978-0-8050-4848-3. (Noiz kontsultatua: 2023-11-12).
  3. ↑ Salim Tamari. (February 2003). A Miserable Year in Brooklyn: Khalil Sakakini in America, 1907 - 1908. Institute of Jerusalem Studies.
  4. ↑ Ibrahim Mahfouz Abdou; Refqa Abu-Remaileh. (2022). «A Literary Nahda Interrupted: Pre-Nakba Palestinian Literature as Adab Maqalat» Journal of Palestine Studies 51 (3): 25.  doi:10.1080/0377919X.2022.2103329..
  5. ↑ Segev, Tom. (2000). One Palestine, complete : Jews and Arabs under the Mandate. New York : Metropolitan Books ISBN 978-0-8050-4848-3. (Noiz kontsultatua: 2023-11-12).
  6. ↑ Sakakini, Such Am I, O World, pp. 230, 227, 228, 243 in ISBN 0-8050-4848-0..
  7. ↑ Tamari, Salim. (2003). «A Miserable Year. in Brooklyn. Khalil Sakakini in America, 1907 - 1908» Jerusalem Quaterly Filed 17: 19-40..
  8. ↑ Segev, Tom. (2000). One Palestine, complete : Jews and Arabs under the Mandate. New York : Metropolitan Books ISBN 978-0-8050-4848-3. (Noiz kontsultatua: 2023-11-12).
  9. ↑ Sakakini (1999), "Such Am I, O World", 138 orr, in Segev, Tom. One Palestine, Complete. Metropolitan Books. 147 or. ISBN 0-8050-4848-0.
  10. ↑ Segev, Tom (1999). One Palestine, Complete. Metropolitan Books. 187 or., 270. ISBN 0-8050-4848-0.
  11. ↑ The record of the class of 1932. Haverford College. Class of 1932
  12. ↑ (Ingelesez) Story, Vision & Goals – Khalil Sakakini Cultural Center. (Noiz kontsultatua: 2023-11-12).

Ikus, gainera aldatu

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Khalil_Sakakini&oldid=9448334"(e)tik eskuratuta