Wikipedia

Johanna Döbereiner

Ingeniari agronomo brasildarra

 

Johanna Döbereiner

Bizitza
JaiotzaÚstí nad Labem, 1924ko azaroaren 28a
Herrialdea Brasil
HeriotzaSeropédica, 2000ko urriaren 5a (75 urte)
Familia
AitaPaul Kubelka
Hezkuntza
HeziketaMunicheko Unibertsitatea
Wisconsingo Unibertsitatea Madisonen
Floridako Unibertsitatea
Hizkuntzakportugesa
Jarduerak
Jarduerakagronomoa eta biologoa
Jasotako sariak
KidetzaZientzien Pontifize-Akademia
Brazilian Academy of Sciences (en) Itzuli
Zientzien Mundu Akademia

Johanna Liesbeth Kubelka Döbereiner (Aussig, Txekia, 1924ko azaroaren 28a – Seropédica, Brasil, 2000ko urriaren 5a) jatorri txekiarreko ingeniari agronomo brasildarra izan zen, lurraren biologian aitzindaria.[1]

Biografia aldatu

Johanna Döbereiner Aussigen jaio zen, orduko Txekoslovakian, egungo Txekiar Errepublikan.[2] Bigarren Mundu Gerra amaitzean, aitona-amonekin Ekialdeko Alemaniara joan zen. Haiekin hazi eta baserri batean lan egin zuen, behiak jezten eta lurra ongarritzeko simaurra barreiatzen. Aitona-amonak hil ondoren, Munichera joan zen, eta han beste baserri batean lan egin zuen, eta gero, artifizialki hobetutako gari-barietateak sortzen zituen lursail handi batean.

1947an Municheko Unibertsitatean sartu zen, agronomia ikasten, eta Jürgen Döbereiner albaitaritza ikaslea ezagutu zuen. 1950ean ezkondu zen berarekin.

Ingeniaritza Agronomikoko titulazioa 1950ean lortu zuen Municheko Unibertsitatean (Ludwig Maximilian University of Munich), eta handik hilabete gutxira Brasilera joan zen, "Instituto de Ecologia e Experimentação Agrícola" delakoak kontratatuta, ondoren "Centro Nacional de Pesquisa de Agrobiologia de Embrapa" deitua, Seropédica udalerrian kokatua, Rio de Janeiro estatuan. 1956an brasildar bihurtu zen.[3]

1963an Wisconsineko Unibertsitatean lortu zuen bere maisutza, eta hurrengo bi urteetan Lurzoruaren Mikrobiologiari buruzko hainbat ikastaro egin zituen Floridako Unibertsitatean eta Txileko Santiagon.[4]

Ibilbidea aldatu

Döbereiner ikertzen hasi zenean, arreta gutxi jartzen zitzaion nitrogenoa finkatzen zuten bakterioak lekadunak ez ziren laboreekin lotuta egoteari, batez ere zereal-larreekin, eta, gainera, bakterio horiek landareen hazkundea sustatu ahal izatea, nitrogeno finkoa emateagatik.[1]

Bere lehen lanen artean, azukrearen hazkuntzan ikerketa garrantzitsuak egin zituen, azospirillum endofitoa -espezie batek bere izena du- eta Brasilgo lurrerako baliagarriak izan zitezkeen beste bakterio batzuk aurkituz. Azospirillum bakterio oso moldakorra da, eta nitrogeno-ekarpen handiak egiten ditu gramineoetan, konposatuetan, solanazeoetan eta abarretan.[5]

Nitrogenoaren finkapen biologikoari buruzko ikerketek iraultza ekarri zuten Brasilgo sojaren hazkuntzan. Horrek laboreen ongarri nitrogenatuarekiko mendekotasuna murrizteko edo ezabatzeko gai zen teknologiaren erabilera ekarri zuen, urtean 1.000-2.000 milioi dolar aurreztuz. Teknologia horren ondorioz, herrialde honek eta beste askok gutxiago gastatzen dute soja ekoizteko. Brasilek Proalcoolen teknologia lortu zuen, eta munduko bigarren soja ekoizlea bihurtu zen (AEBen atzetik), ekonomia nazionalean eragin zuzena izanik.[6]

Johanna Döbereinerren lanari esker, milaka pertsonak elikagai merkeagoak eta osasungarriagoak kontsumitu zituzten.

Döbereiner munduko komunitate zientifikoan gehien aipatzen den zazpigarren zientzialari brasildarra izan zen, eta emakumeen artean lehena, S. Pauloko Folhak 1995ean egindako analisiaren arabera, nahiz eta zientzialaria ia ezezaguna izan Brasilen eta eskualdean.

Sariak eta aintzatespenak aldatu

Brasileko nekazaritzari egindako ekarpenengatik, Johanna Döbereinek sari asko jaso zituen bere bizitzan zehar, eta zientzia-akademia ospetsuetako kide izan zen. Beste batzuen artean, Brasilgo Zientzien Akademiakoa -presidenteorde izan zen- eta Vatikanoko Zientzien Akademia Pontifiziokoa (75 kide baino ez daude mundu osoan). Hirugarren Munduko Zientzien Akademiako sortzaile eta kide izan zen, baita New Yorkeko Zientzien Akademiako kide ere.[7]

Floridako Unibertsitateak eta Rio de Janeiroko Landa Unibertsitate Federalak "Honoris Causa" doktore tituluarekin ohoratu zuten.[4][8] Nazioko eta nazioarteko 12 sari baino gehiago jaso zituen, baita nazioarteko beste ohore asko ere, hala nola Amerikako Estatuen Erakundearen (AEE) Bernardo A. Houssay Zientzia Saria 1979an eta UNESCOren Zientzia Saria 1989an. 1997an Kimikako Nobel Sarirako proposatu zuten, baina azkenean ez zioten eman.[4]

Johanna Döbereiner Baliabide Biologikoen Zentroa bere omenez izendatu zuten 2017an.[9]

Eponimia aldatu

  • Azospirillum doebereinerae[10]
  • Glukonazetobacter johannae

Argitalpen batzuk aldatu

  • johanna Döbereiner. 1999. Método para produção de inoculante para leguminosas. Embrapa-CNPAB. Documentos 97. Editor Embrapa Agrobiologia, 12 pp.
  • fábio o. Pedrosa. 1987. Nitrogen-fixing bacteria in nonleguminous crop plants. Brock/Springer s. in contemporary biosci. Editor Springer, 155 pp. ISBN 3-540-17969-0
  • 1978. Limitations and potentials for biological nitrogen fixation in the tropics. Basic life sciences. Edición ilustrada de Plenum Press, 398 pp. ISBN 0-306-36510-3
  • p.a. da Eira, a.a. Franco. 1971. As leguminosas na agricultura tropical: Anaïs. 322 pp.
  • 1963. Manganese toxicity in the Rhizobium bean symbiosis (Phaseolus vulgaris L.). Editore unib. of Wisconsin-Madison, 270 or.
  • 1953. Azotobacter em solos ácidos. Boletim do Instituto de Ecologia e Experimentação Agrícolas 11. Editor Mrio. da Agricultura, 31 pp.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b (Ingelesez) «Women Pioneers in Plant Biology» American Society of Plant Biologists (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  2. ↑ (Portugesez) Santos, Bruna. (2018-06-19). «Quem foi Johanna Döbereiner?» Deviante (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  3. ↑ «Embrapa Agrobiologia - Portal Embrapa» www.embrapa.br (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  4. ↑ a b c «Embrapa lança CD-Rom sobre Johanna Döbereiner» FAPERJ (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  5. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2010-07-09 (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  6. ↑ (Ingelesez) Finan, Turlough M.. (2002). Nitrogen Fixation: Global Perspectives : Proceedings of the 13th International Congress on Nitrogen Fixation, Hamilton, Ontario, Canada, 2-7 July 2001. CABI ISBN 978-1-84593-335-7. (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  7. ↑ «Revista Pesquisa Fapesp» revistapesquisa.fapesp.br (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  8. ↑ (Portugesez) Comunicação, COTIC-Coordenadoria de Tecnologia da Informação e. «Portal UFRRJ» Portal UFRRJ (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  9. ↑ (Ingelesez) «Biological resource center is inaugurated in Rio de Janeiro» www.embrapa.br (Noiz kontsultatua: 2023-02-10).
  10. ↑ Bergey's Manual® of Systematic Bacteriology: Vol. II: The Proteobacteria. 2ª ed. de Springer, 1.388 pp. 2005 ISBN 0-387-24145-0, 9780387241456 pp. 25 en línea

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Johanna_Döbereiner&oldid=9532442"(e)tik eskuratuta