Jacaranda mimosifolia
Jakaranda (Jacaranda mimosifolia) jatorriz Hego Amerikakoa da; Bignoniaceae familiako zuhaitz subtropikala eta toki askotan zuhaitz apaingarri gisa landatua bere lore bioleta ikusgarri eta iraunkorrengatik.
| Jacaranda mimosifolia | |
|---|---|
 | |
| Iraute egoera | |
 Kaltebera (IUCN 3.1) | |
| Sailkapen zientifikoa | |
| Erreinua | Plantae |
| Ordena | Lamiales |
| Familia | Bignoniaceae |
| Generoa | Jacaranda |
| Espeziea | Jacaranda mimosifolia |
Deskribapena aldatu
Zuhaitz helduak 12-15 m bitarteko altuera du [1] baina 20 m ere izan ditzake baldintza egokietan [2] eta 100 urtetik gorako bizi iraupena izan dezake.
Sustraiak, haziera zeiharra dute eta ez dira inbaditzaileak; beraz, ur gutxi dagoenean, zuhaitza itxura txarra hartzen du.
Enborra forma pittin bat korapilatsua du eta 6-9 metroko altuera eta 4-7 dm bitarteko diametroa izan ohi du.[3] Azala marroia da, leuna gaztetan, zakarra, pitzatuta eta iluna zahartzean.
Hostoak handiak dira, 3-5 dm luzeran; konposatuak dira, kontrakoak, bipinatuak, 25-30 arteko malutak dituztenak, forma obalatudunak, kolore berde argi eta azal leun ilaunduntsua. Hostoaren goiko aurpegia berde iluna da, beheko aurpegia zurbilagoa. Uda hasieran loratzen da.
Loreak, more-urdin kolorekoak, 4-5 cm inguru ditu. Korolak hodi oso bihurritua du eta 5 petalo ditu. Pistilo luzea da eta kolore zurixka du. Loratzea udaberrian ematen da, foliazioa baino lehen, eta batzuetan bigarren loraldi bat dauka, udan.
Zuhaitzaren fruitua, laua, kriskitinen itxura dute (guaranieraz: ka-í jepopeté "tximinoaren txaloak" esan nahi du) kolore berdea du, marroi iluna heltzen denean eta haziak hegodunak dira. Fruituak udazkenaren amaieran agertzen dira eta urte osoan zehar irauten dute.
Banaketa aldatu
Jacaranda mimosifolia Mexiko, Brasil, Bolivia, Paraguai eta Argentinako iparralde eta ipar-ekialdekoa da jatorriz.
Bere jatorrizko habitatetatik kanpo hainbat tokitan bertakoa bihurtu da eta apaingarri gisa erabiltzen da, beste toki askoren artean, Euskal Herrian.
Propietateak aldatu
Loreen, hostoen eta azalen infusioa aho bidez erabiltzen da disenteria amebiasia eta bestelako urdail-hesteetako gaitzen tratamendurako. Propietate antiseptikoak, kimioterapiakoak eta espasmolitikoak ere baditu.
Aplikazioak aldatu
Barrualdeko zurgintza lanetarako ezin hobea du zura . Kolore argia, zain laburrak eta ondo markatuak, Europako lizarraren antzeko irudiaz, arina (gutxi gorabehera 450 kg /m3) eta lantzeko egiteko oso egokia.
Toxikotasuna aldatu
Landare osoa pozoitsua da eta larruazaleko narritadura eta alergia eragin ditzake. [4]
Taxonomia aldatu
Jacaranda mimosifolia David Donek deskribatu zuen eta Botanical Register-en, 8: t. 631, 1822. urtean[1] [5]
Etimologia aldatu
- Jacaranda: Latineratutako hitza da. Bere jatorrizko Brasileko Tupi hizkuntzan yakara'na bi hitzetik sortua da Hakua "lurrintsu", eta Renda, "lekua", beraz "leku lurrintsua".
- mimosifolia: neologismoa, "mimosa" hitzak, latinezko mimus-etik "mimosa baten antzeko hostoak".
Sinonimia aldatu
- Jacaranda ovalifolia R.Br.
- Jacaranda chelonia Griseb. [6]
Erreferentziak aldatu
- ↑ Jacaranda mimosifolia en Sánchez de Lorenzo-Cáceres J.M., Árboles ornamentales
- ↑ Jacaranda mimosifolia, Ficha técnica en Asociación Española de Arboricultura, via Arborizate, Ayuntamiento de Valencia
- ↑ Agroforestry Database 4.0 (Orwa et al. 2009)
- ↑ Jacaranda mimosifolia en Dave's Garden
- ↑ .
- ↑ Jacaranda mimosifolia en The Plant List, A working list of all plant species, vers. 1.1, updated 23-03-2012, 2013
Bibliografia aldatu
- Friesen, V. Chaco-ko baso-landarentzako gida (120) pp. ). Loma Plata (Paraguay): 2004an INTTAS (Nekazaritza Teknologia Iraunkorrerako Ikerketa eta Transferentzia Ekimena).
- Peña-Chocarro, M., J. de Egea, M. Vera, H. Maturo eta S. Knapp. Chaco hezea zuhaitz eta zuhaixken gida (291) pp. ). Asunción (Paraguai): Natural History Museoa (Guayra, Paraguay), Moisés Bertoni Fundazioa eta Habitat eta Garapen Fundazioa (J. de Egea eta M. Peña-Chocarro, eds.), 2006.
- Ulmke, C. eta L. August: Chaco paraguaiarrentzako bertako gida (243) pp. ). Loma Plata (Paraguay): 2004an INTTAS (Nekazaritza Teknologia Iraunkorrerako Ikerketa eta Transferentzia Ekimena).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q838818
Multimedia: Jacaranda mimosifolia / Q838818
Espezieak: Jacaranda mimosifolia
