Azeri arrunt

Azeri arrunta (Vulpes vulpes) (bizkaieraz: lukia) Canidae familiako haragijale txikia da. Otsoa eta txakurra bezala, mutur zorrotza, belarri handi eta hirukiak eta buztan luzea dauzka.

Azeri arrunt
Irudi gehiago
Iraute egoera
Arrisku txikia  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Klasea	Mammalia
Ordena	Carnivora
Familia	Canidae
Leinua	Vulpini
Generoa	Vulpes
Espeziea	Vulpes vulpes Linnaeus
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Ernaldia	52 egun
Elikadura iturri nagusia	Oryctolagusa eta fruitua
Bizi itxaropena	5 urte
Habitat	baso
Altuera	0,425 m
Haginkadaren indarra	92
Eguneko zikloa	gautartasun
Genomaren kokapena	dnazoo.org… eta ensembl.org…

Ezaugarriak

Begietako niniak, katuarenak bezala, txikitu egiten zaizkio. Gauza geldiak ez ditu oso ondo ikusten, baina, bestalde, ez du arazorik gauez ikusteko.Usaimena ere oso garatua dauka. Salto egiten duenean, buztana erabiltzen du oreka mantentzeko. Eta belarriak, alde guztietara mugi ditzake. Soinu oso arinak entzun ditzake, urrutitik badatoz ere. Azeri gorriak aharrausi egiten duenean, bere 42 hortzak ikusten zaizkio, batez ere, lau letagin luze eta zorrotzak.

Txakur ertain baten tamainakoa da. Larru gorrixka du, neguan luzeagoa dena. Ia mundu guztian bizi da.

Elikadura

Azeri gorriak gauez bakarrik ehizatzen du. Bere usaimen eta entzumen finari esker, edozein harrapakin ehizatzen du, bai karraskari txikiak eta baita txori eta untxiak ere. Harrapakina oso handia bada, gordelekura eramaten du, janaria erreserban edukitzeko. Ugaztun honek denetarik jaten du: haragia, intsektuak, zizareak, txorien arrautzak, txorikumeak, saguak, hegazti handiak, untxiak... eta kasu batzuetan frutak ere bai.

Ugalketa

Vulpes vulpes-

Azeri gorria, ugaltzeko garaiaz geroztik (neguaren hasieratik erdialdera) bizi da bikoteka. Arra emearekin egoten da kumeak elikatzeko. Emeak hilabete eta erdiz eramaten ditu kumeak sabelean. Erditzeko, gordeleku bat aurkitzen du. Hiru kumetik zortzira arte izaten dituzte normalean baina kasu batzuetan hamabi ere bai. Jaiotakoan, kumeak larru beltz batez estalita daude. Hamalau egun eduki arte, ez dute begirik irekitzen eta sei asterekin gordelekua uzten dute.

Kumeak amak zaintzen ditu normalean, baina batzuetan arrak edo beste emeren batek janaria eramaten du gordelekura. Bi asterekin 1 kg pisatzen dute. Bostekin 3 kg baino gehiago eta helduak dira bederatzi-hamar asterako.

Ohiturak

Azeri gorriak ezkutuan egiten du bere gordelekua eta haitzen arteko zulo batean edo enbor zahar batean egin dezake. Animalia bakartia izan arren, bikotean bizi daiteke edo ar bat eta hiru emeko taldeetan. Bere lurrak markatzen ditu eta ezezagunen bat aurkitzen badu, oihu eta borrokan egiten du bota arte. Usainagatik jakiten du eme bat pasa den, ar bat edo azeri gazte bat.

Arerioak

Arerioak ere baditu azeriak: ipar-katamotza eta arranoa batik bat. Kumeei erasotzen diete normalean. Kumeak ohartarazteko, arrak zaunka egiten du, emeak berriz oihu. Eta areriorik handiena, noski, gizakia da. Orain dela gutxi arte, Ingalaterran azeria ehizatzea kirol bat zen. Bere larruarengatik ere hiltzen zen. Baina oraindik mundu guztian aurki daitekeen espezie bat da eta hori da bere buruargitasuna eta erresistentzia frogatzen duena.

Azpiespezieak

Azeri gorri mota ezberdinak, txakur, otso, txakal eta koioteak bezala, txakurraren familiakoak dira. Denak ezagutzen dira lasterkari onak direlako eta entzumen eta usaimen fina dutelako. Guztira 45 azpiespezie daude:

Vulpes vulpes vulpes Vulpes vulpes abietorum Vulpes vulpes alascensis Vulpes vulpes alpherakyi Vulpes vulpes anatolica Vulpes vulpes arabica Vulpes vulpes atlantica Vulpes vulpes bangsi Vulpes vulpes barbara Vulpes vulpes beringiana Vulpes vulpes cascadensis Vulpes vulpes caucasica Vulpes vulpes crucigera Vulpes vulpes daurica Vulpes vulpes deletrix

Vulpes vulpes dolichocrania Vulpes vulpes dorsalis Vulpes vulpes flavescens Vulpes vulpes fulvus Vulpes vulpes griffithi Vulpes vulpes harrimani Vulpes vulpes hoole Vulpes vulpes ichnusae Vulpes vulpes indutus Vulpes vulpes jakutensis Vulpes vulpes japonica Vulpes vulpes karagan Vulpes vulpes kenaiensis Vulpes vulpes kurdistanica Vulpes vulpes macroura

Vulpes vulpes montana Vulpes vulpes necator Vulpes vulpes niloticus Vulpes vulpes ochroxantha Vulpes vulpes palaestina Vulpes vulpes peculiosa Vulpes vulpes pusilla Vulpes vulpes regalis Vulpes vulpes rubricosa Vulpes vulpes schrenckii Vulpes vulpes silacea Vulpes vulpes splendidissima Vulpes vulpes stepensis Vulpes vulpes tobolica Vulpes vulpes tschiliensis

• Datuak: Q8332
• Multimedia: Vulpes vulpes / Q8332
• Espezieak: Vulpes vulpes