Wikipedia

Victorina Vila Badia

Victorina Vila Badia (Albesa, Lleida, 1883ko abenduaren 19a – Mexiko, 1962ko urtarrilaren 26a) maistra errepublikarra izan zen, Frederic Godàsekin batera Lleidako Eskola Lizeoa eta Minerva eskolaren sortzailea.[1] 1939tik Mexikon erbesteratuta bizi izan zen, bere alaba Elvira Godasekin lan pedagogikoetan kolaboratuz.[2]

Victorina Vila Badia

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakVictorina Vila Badia
JaiotzaAlbesa, 1883ko abenduaren 19a
Herrialdea Espainia
HeriotzaMexikoko estatua, 1962ko urtarrilaren 26a (78 urte)
Familia
Ezkontidea(k)Frederic Godàs i Legido (en) Itzuli
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakkatalana
Jarduerak
Jarduerakirakaslea eta abeslaria
Musika instrumentuaahotsa

Biografia aldatu

Albesan jaioa,[3] Leridar Nogueran, Francisco Villa Daviu landa-medikuaren eta Antonia Badía Marsolen, maistra, etxekoandrea eta hiru seme-alaben amaren alaba nagusia izan zen.

Batxilergoa eta musika ikasi zituen.[oh 1] Bartzelonan piano ikasketak egin ondoren, familia Corbinsera joan zen bizitzera, eta han bere senarra izango zena ezagutu zuen, Frederic Godàs, hura ere maisua. Harekin ezkondu zen 1903ko abenduaren 19an, eta Lleidako Lizeoa jarri zuen martxan, pedagogia modernoaren printzipioetan oinarritutako ikastetxea.[4] 1905ean, Victorinak, bere bigarren semeaz haurdun, azterketa bat egin eta maistra titulua lortu zuen. Urtebete geroago, 1906ko otsailaren 1ean, berak eta Godàsek Eskola Lizeoa sortu zuten, aurrekontu apal baina asmo handiko programarekin, lehen eta bigarren hezkuntza eta helduentzako gau-eskola barne hartzen zituena. 1911n, Victorinak zuzendutako Minerva Eskolara hedatu zen, azken hau neskentzat bakarrik zena.[oh 2][1] 1913an eraikin berri bat inauguratu zen, bi proiektuak bildu zituena («Lleidako Liceu Escolar» eta «Minerva»). 1916an, Maria Montessorik Bartzelonan egindako ikastaro batean parte hartu ondoren, senar-emazteek beren eredu pedagogikoa aplikatzea erabaki zuten eskolaurreko taldeetan.[1][5]

Dena ondo zihoan senar-emazteentzat, harik eta Frederic Godàs Norvegiara joan eta hango zenbait eskola bisitatu ondoren, 1920ko uztailaren 16an Frantzian gaixotu eta bertan lurperatu zuten arte.[oh 3] Victorinak, 37 urte eta hamabost eta hiru urte bitarteko 5 seme-alabarekin, 500 ikasle dituen eskola batekin eta inbertsio ekonomiko handi baten betebeharrekin, Eskola Minervaren zuzendaritzarekin geratzea erabaki zuen, eta Eskola Lizeoaren zuzendaritza Humbert Torresi ematea, bere senarraren lankideari, Lleidako Juventud Republicana-ren sorreran.[1] 1928an, familiaren presioak eta hartutako zor piloak eraginda, eraikina Mosen Montanerri, Leidako Verdaguer Eskolako zuzendariari alokatzera eraman zuten Victorina.

Erbestealdia aldatu

1937ko azaroaren 2an, Aviazione Legionaria Italiarra-ren bederatzi hegazkinek, frankisten bandoaren zerbitzura, Lleida bonbardatu zuten eta, besteak beste, Eskola Lizeoko hegal bat suntsitu zuten, Blondel etorbidean. 42 haur, maisu bat eta eraikinaren barruan zeuden beste pertsona batzuk hil ziren. Gertaera haren ondoren, Victorinak Lleida utzi zuen, ondoko Éller herrixkan landa-irakasle gisa jardunez.[1]

Bigarren Errepublika garaiturik, eta bere lau seme-alabekin batera, Victorina Espainiatik atera zen 1939an. Mexiko Hirian finkatu zen betiko, eta bertan haur-eskola bat zuen Elvira Godàs Vila alabari lagunduko zion. Han hil zen 23 urte geroago.[6]

Ondarea eta memoria aldatu

Victorina Vilak bederatzi seme-alaba erditu zituen, nahiz eta haietako lau oso gazte hil ziren. Bostek batxilergoa ikasi zuten Lleidan eta goi mailako ikasketak Bartzelonan, nesketako batek izan ezik, Elvirak, Lleidan musika ikasi zuena. Gainerakoetatik bat medikua zen, Enric, bi abokatu, Víctor eta Maria, eta irakasle bat, Frederic.[7]

2007an, bere omenez, bere izena daraman plaza bat inauguratu zen Lleidan.[8]

2020ko maiatzetik, bere oroimenez, Albesako zentro zibikoak bere izena du.[9]

 
Victorina Vila Badia plaza, Lleidan.

Oharrak aldatu

  1. ↑ Pianoaz gain, gitarra eta biolontxelo interpretea zen, eta ezin izan zituen garatu ezkerreko eskuan haustura bat izan zuelako. Kataluniako Orfeoiko bakarlaria ere izan zen.
  2. ↑ 1900. urtean, emakumeen alfabetatze-tasa % 33 ingurukoa zen gizonezkoen sektorearekin alderatuta, % 55 ingurukoa baitzen. (Ikus: Narciso de Gabriel, Alfabetatzea eta eskolatzea Espainian (1887-1950)).
  3. ↑ Frederic Godàs, pedagogoa izateaz gain, eskualdeko aktibo politikoa ere izan zen – Lleidako Gazteria Errepublikarraren lehen garaiko funtsezko gizona, Humbert Torres eta Alfred Perenyarekin batera –, Paeriako zinegotzia 1909, 1911 eta 1915ean.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c d e (Katalanez) «Victorina Vila Badia y la Escuela Minerva» Lleida.com 2016-04-24 (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
  2. ↑ Esteban Morales, Herminia. (2010). Diccionario biográfico de las tierras de Lleida. Política, economía, cultura y sociedad.. Conxita Mir, Antonieta Jarne, Joan Sagués y Enric Vicedo. Lérida: Alfazeta., 411 or. ISBN 978-84-937715-5-3...
  3. ↑ «Ajuntament d'Albesa» www.facebook.com (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
  4. ↑ De Gabriel. (1997)., 314 or..
  5. ↑ Milagros Saiz i Dolors Saiz. La estancia de Maria Montessori en Barcelona: la influencia de su método en la pedagogía catalana.. Revista de Historia de la Psicología. Vol. 26, núm. 2-3, 203 or..
  6. ↑ (Katalanez) Lladonosa, Josep Segués. (2020-11-30). «Ara fa cent anys…» Segre.com (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
  7. ↑ «Diccionari Biogràfic de Dones - Biografia 4096» dbd.vives.org (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
  8. ↑ (Katalanez) «La Paeria - Ajuntament de Lleida» La Paeria - Ajuntament de Lleida (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).
  9. ↑ (Katalanez) «CENTRE CIVIC VITORINA VILA BADIA» Ajuntament d'Albesa (Noiz kontsultatua: 2023-01-18).

Bibliografia aldatu

  • Lleida es femenino: mujeres para la historia. Lérida: Alfazeta. 2009. ISBN 9788493707019. 
  • «Victorina Vila» Diccionario biográfico de mujeres. Asociación Instituto Joan Lluís Vives. (katalanez). Bartzelona.
  • De Gabriel, Narciso. (1997). «Alfabetización y escolarización en España (1887-1950)» Revista de Educación (314): 217-243..
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Victorina_Vila_Badia&oldid=9214925"(e)tik eskuratuta