Sabin Etxea
Sabin Etxea Bizkaiko Bilbo hiriburuan dagoen eraikin bat da Gaur egun EAJ alderdiaren egoitza nagusia eta Sabino Arana Fundazioaren egoitza ere bada. Historikoki, Sabin Aranaren jaiotetxeko orubean altxatzen da, eta hortik datorkio izena. Jatorrizko eraikina 1960an eraitsi zen, Francoren diktadurako funtzionarioen aginduz.
| Sabin Etxea | |
|---|---|
 Eraikinaren ikuspegia.  Irudi gehiago | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Probintzia |  Bizkaia |
| Herria | Bilbo |
| Koordenatuak | 43°15′47″N 2°55′40″W / 43.263183°N 2.927675°W |
 | |
| Historia eta erabilera | |
| Irekiera | 1992 |
| Jabea | Eusko Alderdi Jeltzalea |
| Arkitektura | |
KokalekuaAldatu
Abando auzoko Albia lorategian dago, Bilboko Justizia Jauregia, San Bizente eliza eta Kafe Antzokiaren artean, eta Sota-Aznar bulegoen eraikinetik hurbil.
HistoriaAldatu
Aranatarren etxea egungo Sabin Etxearen orubean zegoen, Sabin Arana Goiriren familiaren etxea izan zen. 1857. urtean eraikiarazi zuen Sabin Aranaren aitak, Santiago Arana ontzigile ezagunak, Ibañez de Bilbao kaleko 10 zenbakian, Albia plazaren alboan.[1] Garai hartan, ez zegoen Bilboko udalerrian, Abandon baizik (Abandoko errepublikan).
Bertan eman zituen Sabin Aranak haurtzaroaren eta gaztaroaren zati handi bat. 1931n Eusko Alderdi Jeltzaleak Batzoki bihurtu zuen etxea, sinbologia handiz jantzita baitzegoen. Etxea euskal abertzaletasunaren ekitaldi eta mobilizazioen gune erreferentzial bihurtu zen. 1937ko udan, berriz, Bilbo espainiar kolpisten eskuetan erori zenean, okupatzaileek Falange Española erakunde faxistaren egoitza bihurtu zuten. Fatxadan uztarria eta geziak jarri ziren erakusgai nabarmen.[1]
Hurrengo urteetan, Francoren erregimenak Bilboko haurren elikadura eta berreziketarako zentro bihurtu zuten: Auxilio Social delako erakundea. Hogei urte baino lehen, ordea, sinbolismo handiko eraikina eraisteko plana egin zuen Genaro Riestra Bizkaiko gobernadore zibil falangistak, baina horretarako zailtasunak zirela eta, bertan behera geratu zen egitasmoa urte batzuetan.[1]
Haren ondorengoak, ordea, Jose Macian Perezek etxea eraistea agindu zuen 1960ko abenduan.[2] Bota bitartean eta ondoren, Guardia Zibilaren lerro bat jarri zuen eraikineko aurriak inguratzen, inork oroigarritzat ezer har ez zezan. Plana zen etxearen hondakinak urrunera, itsasora bota eta desagerraraztea. Hartara, guztiz desagerrarazi nahi zen sinbolismo handiko eraikina.[1]
Haatik, hori egitea garestiegia zenez, azken erabakia izan zen etxearen aztarnak Larraskituko zabortegira bota eta haiek txiki-txiki egitea. Gabriel Aresti, aldamenean bizi baitzen, etxearen eraistearen zuzeneko lekukoa izan zen eta, urte gutxiren buruan Baionan eman hitzaldian, azaldu zuen biziki hunkitu zuela.[1]
Hurrengo urteetan, esparru itxi huts bat izan zen, hesiz inguratua. 1967ko urtarrilean, Bilboko Merkataritza, Industria eta Nabigazio Ganbera Ofizialak bereganatu zuen orubea, eta horrek, berriz, PRODISA eraikuntza enpresari saldu. Eraikin bat bertan altxatzeko asmoa zebilen airean. Enpresa sustatzaileak, ordea, dudak azaldu zituen, euskal abertzaleek etorkizunean beretzat erreklamatuko ote zuten eta bertan behera geratu zen egitasmoa. Diktaduraren amaierarekin batera, Luis M. Retolaza Ibarguengoitia PRODISAren ordezkariak konpainia hori desegin eta orubea EAJren eskuetan geratu zen 1979ko abuztuan, Sabin Arana Fundazioaren arabera.[3]
Indarrean jarri ziren bertan eraikin bat altxatzeko planak. 1988an Sabin Arana Fundazioa sortu zen, bere webgunearen arabera,[4] eta berak sustatu zuen Aranatarren etxea nolabait berreraikitzeko asmoa. 1988an bertan, Koldo Eguren Zendoia arkitektoaren proiektuari jarraituz, Sabin Etxea berria eraikitzen hasi zen,[5] eta 1992an gauzatu ahal izan zen, garajeak eta beste instalazio batzuk 1995ean inauguratu ziren arren. Bere barneko balkoian antzinako eraikinak zuen benetako baranda ikus dezakegu oraindik.
Ikurrina Sabin etxean.
Sabin Etxea.
Aurrealdea.
.jpg)
ErreferentziakAldatu
- ↑ a b c d e Landa, Karmelo. (2021). Bilbon dabil Gabriel Aresti. Erroa ISBN 978-84-948076-6-4. PMC 1287668561. (Noiz kontsultatua: 2023-04-30).
- ↑ Juaristi, Jon. (1999). El bucle melancólico. Historias de nacionalistas vascos. Espasa-Calpe, 345 or..
- ↑ «Sabin Etxea: Sabino Arana» www.sabinetxea.org (Noiz kontsultatua: 2023-05-01).
- ↑ «Sabin Etxea: Sabino Arana» www.sabinetxea.org (Noiz kontsultatua: 2023-05-01).
- ↑ «Sabin Etxea: Sabino Arana» www.sabinetxea.org (Noiz kontsultatua: 2023-05-01).
Ikus, gaineraAldatu
| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Bilbo |
Kanpo estekakAldatu
Datuak: Q11703455
Multimedia: Sabin Etxea
