Orribeltz berdexka
Orribeltz berdexka (Panaeolus papilionaceus edo Panaeolus sphinctrinus) Bolbitiaceae familiako perretxiko txiki marroixka da, gorozkietan sortzen dena.[1] Panaeolus generoaren espezie tipoa, mundu osotik hedaturik dago. Onddo horri orribeltz berdeska, orribeltz ezkilaire edo orribeltz nabarra esaten zaio
| Orribeltz berdexka | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
_Qu%C3%A9l_183735.jpg) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Bolbitiaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Panaeolus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Panaeolus papilionaceus Quél., 1872 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Sinonimoak Panaeolus papilionaceus var. papilionaceus, Agaricus calosus, Panaeolus campanulatus, Galerula campanulata, Agaricus campanulatus, Panaeolus retirugis edo Panaeolus sphinctrinus)
Deskribapena aldatu
Kapela: 1,5 eta 3 cm. arteko diametrokoa, parabolikoa edo konikoa, opakua, leuna, ertzak errezel zuri baten hondarrak ditu. Kolorea gris-errautsetik beltzaranera eguraldi lehorrarekin eta gris-oliba denbora hezearekin, higrofanoa.
Orriak: Itsatsiak, meheak, nahiko estu, ia beltzak, ertz zurixkekin.
Hanka: Gehienez ere 10 cm-ko altuera eta 3 mm-ko lodiera, zilindrikoa, zurruna, hutsa, gris-kedar kolorekoa, goian zuria irinaren antzekoa.
Haragia: Grisaxka, mehea, trinkotasun gutxikoa, zaporegabea eta usaingabea.[2]
Etimologia: Panaeolus terminoa, grezieratik dator “panaiolos” hitzetik, “pas pasa pan” = dena, eta “aiólos” = hainbat koloretakoak. Orriengatik. Sphinctrinus epitetoa ere grezieratik dator “sphinctr”= esfinter, oso lotuta edo estu dagoena.
Toxikotasuna aldatu
Janezina. Ziurrenik propietate haluzinogenoak izango ditu. Psilocybe-ak bezala. Heriotza eragin dezake haurrengan.[3]
Nahasketa arriskua aldatu
Beste Panaeolus batzuekin: Panaeolus fimicola-rekin, baina honek ez du errezel arrastorik. Panaeolus retirugis arrosa-purpura kolorekoa. Anellaria semiovata (=separata) honek eraztun iraunkorra du.[4]
Sasoia eta lekua aldatu
Udaberrian eta udazkenean. Ondo ongarritutako zelaietan edo abere-gorotzetan.[5]
Banaketa eremua aldatu
Ipar Amerika, Europa, Ipar Afrika, Erdialdeko eta Hego Amerika, Asiako iparraldea, Australia, Zeelanda Berria.
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 381 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 334 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto.. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya, 208 or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 264 or. ISBN 282-0865-4..
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q2484523
Multimedia: Panaeolus papilionaceus / Q2484523
Espezieak: Panaeolus papilionaceus
