Marko Aurelio
Artikulu hau enperadoreari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Marko».
Marko Aurelio Antonio (latinez: Imperator Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus, jaiotzez Marcus Annius Catilius Severus eta ezkontzerakoan Marcus Annius Verus; 121eko apirilaren 26a - 180ko martxoaren 17a) erromatar enperadorea izan zen 161tik hil arte, eta filosofo estoikoa. Bost Enperadore Onetako azkena izan zen.
Estreinako urteak
aldatuHadriano enperadorearen iloba, Antonino Piok oinordeko hautatu zuen 138an, Marko Antoniok 17 urte zituelarik. Antonino Piok Luzio Vero ere oinordeko izendatu zuen. 161ean, Antonino hil zenean, bi oinordekoek agintea onartu zuten botere paretsuak izanez gero. Praktikan, halere, Luzio Vero Marko Antonioren trebetasunaren azpian geratzen zen.
Marko Aurelio Faustina Minorrekin ezkondu zen 145. 13 seme-alaba izan zituzten, haien artean Komodo enperadorea izatekoa, eta Luzila, Luzio Veroren emaztea.
Agintean
aldatuAldi bereko aginte hori behar militarrak bultzatu zuen. Izan ere, germaniarrek Inperioko mugak zeharkatzeari berriro ekin zioten. Ekialdean, Partiako erresumak indarra berreskuratu zuen. Enperadore batek ezin zitzakeen bi mugak aldi berean defendatu.
Hori zela eta, Luzio Vero ekialdera joan zen. Troparen leialtasuna eskuratzeko gai izateaz gain, Marko Aurelio kanporatzeko motiborik ez zuen. Leial jarraitu zuen Luzio Verok kanpainan hil zen arte, 169an.
Aldi bereko agintaldi honek Errepublikan zeukan oinarria. Garai hartan kargu guztiak gutxienez bi pertsonak betetzen zituzten, botere osoa esku berean gera ez zedin. Dioklezianok sistema hauek berreskuratu zituen Tetrarkia sortzerakoan.
Izkribuak
aldatuKanpainetan ari zela, 170 eta 180 bitartean, Aureliok Gogoetak idatzi zuen, gida modukoa. Liburuan Aurelioren abertzaletasuna eta adimen logikoa agerian geratzen dira, estoikoen filosofia beti oinarrian. Liburua goraipatua da gobernarien eginkizuna eta zerbitzuaren isla paregabea delako.
Heriotza
aldatuMarkomanien kontra ari zela hil zen Marko Aurelio, 180ko martxoaren 17an. Haren errautsak Erromara itzuli eta Hadrianoren Mausoleoan utzi zituzten.
Komodo semea izan zen haren ondorengoa agintean. Marko Aureliok 177an enperadorea izendatu zuen, eskarmentua har zezan. Hala ere, historialari askoren arabera, arrakastarik gabeko hautaketa izan zen hori. Komodorekin Pax Romana delakoa bukatu zen.
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Marko Aurelio |