Henri Guisan
Henri Guisan (Mézières, Suitza, 1874ko urriaren 21a - 1960ko apirilaren 7a) Suitzako Armadako komandante buruzagia izan zen Bigarren Mundu Gerran. Suitzar armadan oso noiz behinka erabilitako jeneral maila jaso zuen laugarrena eta gizonik berriena izan zen, eta, beharbada, Suitzako soldadurik ospetsuena izan zen. Suitzarren eta suitzar armadaren mugimendu eraginkorrarengatik oroituena da, 1940an Alemania naziaren balizko inbasio baten aurkako erresistentzia prestatu baitzuen.
| Henri Guisan | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotza | Mézières (VD), 1874ko urriaren 21a |
| Herrialdea |  Suitza |
| Heriotza | Pully, 1960ko apirilaren 7a (85 urte) |
| Hobiratze lekua | Pully cemetery (en)  |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Helen Margaret Gould (en) (1936 - |
| Seme-alabak | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Heziketa | Lausanako Unibertsitatea |
| Hizkuntzak | frantsesa |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | ofizierra eta politikaria |
| Kidetza | Zofingia (en) |
| Zerbitzu militarra | |
| Adar militarra | Swiss Armed Forces (en) |
| Gradua | general (en) Teniente Jeneral |
| Parte hartutako gatazkak | Bigarren Mundu Gerra |
  | |
Familia eta karrera aldatu
Henri Guisan Méziéresen jaio zen, Vaud kantoian, frantziar hizkuntzako suitzar eremuko lurralde protestante batean (arbasoak Frantziatik ihes egindako higanotak zituen). Lausanan, eskolara joan zen eta hasieran nekazaritzako medikuntza ikasi zuen. 1894an armadan sartu zenean Bieren zaldiek tiratutako artileria unitate batera teniente bidali zuten. 1920an, koronel mailara iritsi zen.
Suitzar defentsa 1940an aldatu
1939ko abuztuaren 28an Suitzako Biltzar Federala jeneral bat aukeratzeko deitu zuten: gradu hori soilik gerra garaian edo larrialdi nazional baten kasuan izendtzen zen. Handik bi egunera, Guisan jeneral izendatu zuten, baliozko 227 bozketatik 204 bere aldekoak izanik. Herrialdearen independentzia eta osotasuna mantentzeko agindua eman zitzaion. Alabaina, suitzar ekipo militarra ez zegoen alemaniar Wehrmachtaren maila berean. Guisanen izendapena bera neurri handi batean nazien aldeko Schweizerischer Vaterländischer Verbandekoa izanda ere gertatu zen.
Bigarren Mundu Gerra hasi bezain azkar, Suitzak neutraltasuna aldarrikatu zuen, eta Guisanek Suitzak mugen zainketa indartzea erabaki zuen (jadanik, Alemania eta Frantzia mugakideak gerran murgilduta zeuden). Dena dela, suitzar egoera erabat aldatu zen Frantziako gudua frantziar errendizioarekin amaitutakoan eta Italia gerran Alemaniaren alde sartu zenean: Suitza osoa Hirugarren Reichak edo haren aliatuek kontrolatutako lurraldez inguratuta zegoen. 1940ko uztailaren 25ean Guisanek hitzaldi historiko bat eman zien suitzar ofizial gorputz guztiei, Rütliko muinoan, suitzar nazionalismo erromantikoan sinbolismoz betetako tokian: argi eta garbi utzi zuen Suitza nazien inbasio ororen aurka agertuko zela, ofizialei balak amaitzen bazitzaizkien, baioneta erabiltzeko esanez, Suitza inbaditzaile ororen aurka defendatuko zela eta ez zela sekula errendituko. Hori esateko, Gobernuak egitura deszentralizatu batekin kontatzen zuten; horren ondorioz, presidente federala ere atzerriko etsai baten aurrean errenditzeko erlatiboki botererik eta autoritaterik gabeko funtzionario soil bat baino ez zelarik. Izan ere, suitzar biztanleek "errendizio agindu" oro etsaiaren gezurtzat hartu eta amaiera arte eusteko agindu ofizialak jaso zituzten.
Ondorio gisan, jeneralak Gordelekuaren defentsa ideia garatu zuen 1940ko udan: horren arabera, suitzar armadak berehala Alpeetako eremurik altuenetan babestu behar zuen, erasoren bat gertatuz gero; hartarako, gerrilak eta erresistentzia taktikak sortu behar ziren. Armadako soldadurik hoberenen eta zirkulu zibil kontserbadoreetakoen arteko kontaktuen bidez sortutako Aktion Nationaler Widerstand (Ekintza nazional erresistentea) suitzar erakunde paramilitarrak biztanleria zibila inbaditzaileen aurka eusteko konbentzitzeko lan zehatza zuen.
Estrategia nagusia, baina, disuasioa izan zen, borrokaren ordez. Suitza txikiak soilik 430.000 soldaduko armada bazuen ere, Alemaniak sekula ez zuen inbasiorik bidali, Wehrmachtak horretarako planak bazituen ere. 1945eko abuztuaren 20an Guisanek agintea utzi zuen, bere misioa bete zela esanez. 1960ko apirilaren 7an hil zen. 1960 Guisan asteroidea bere omenez izendatu zen.
Ikus, gainera aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Henri Guisan  |
Datuak: Q123497
Multimedia: Henri Guisan / Q123497
