Wikipedia

Draga Ljočić

mediku eta feminista serbiarra

 

Draga Ljočić

Bizitza
JaiotzaŠabac (en) Itzuli, 1855eko otsailaren 22a
HerrialdeaSerbiako printzerria
 Serbiako Erresuma
Serbiar, Kroaziar eta Esloveniarren Erresuma
HeriotzaBelgrad, 1926ko azaroaren 5a (71 urte)
Hobiratze lekuaNovo groblje (Belgrad)
Hezkuntza
HeziketaLyceum of the Principality of Serbia (en) Itzuli
Zuricheko Unibertsitatea
Hizkuntzakserbiera
Jarduerak
Jarduerakmedikua, aktibista, militarra eta sufragista
Jasotako sariak
Zerbitzu militarra
Graduateniente
Parte hartutako gatazkakSerbian-Ottoman War (en) Itzuli
Balkanetako Gerra
Lehen Mundu Gerra
Battle of Šumatovac (en) Itzuli

Draga Ljočić Milošević (Šabac, Serbiako Printzerria, 1855eko otsailaren 22a - Belgrad, Jugoslaviako Erresuma, 1926ko azaroaren 5a), Draginja Draga Ljočić izenez ere ezaguna, serbiar medikua, sozialista eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista izan zen. Züricheko (Suitza) unibertsitatean onartu zuten lehen emakume serbiarra izan zen 1872an, eta lehen mediku serbiarra. Emakumearen eskubideen mugimendu serbiarraren barruan ere figura nabarmena izan zen.[1][2]

Biografia aldatu

Šabac-en jaio zen, Dima eta Marija Ljočićen alaba gazteena izan zen, merkatari-familia batekoa. Gurasoek jabetza galdu zuten familia aberats batek sustatutako epaiketa batean, eta horregatik erabaki zuten seme-alaba guztiak eskolara bidaltzea independizatu ahal izateko. Dragak bere jaioterrian amaitu zuen lehen hezkuntzako eskola. Bere maistrak, Persida Pinterović, talentuduntzat hartu zuen eta Dragari berarekin Belgraden bizitzen utzi zion, Emakumeen Bigarren Hezkuntzako Eskolan, Serbiako emakumeentzako lehen bigarren mailako erakundean, ikasteko aukera izan zezan.[2]

Garai hartan ez zen ohikoa emakumeek ikastea; izan ere, emakumeek goi-mailako hezkuntza izateko aukera bakarra Zuricheko Unibertsitatean ikastea zen, 1860ko hamarkadan Europan ikasteko aukera ematen zien leku bakarra. Ingalaterrako emakume bat Medikuntza Fakultatean graduatu zela jakin zuenean, saiatzeko gogoa piztu zitzaion, Serbiako emakumerik ez zelako medikuntzan graduatu. Agintariek bekarik eman ez ziotenez, gizonentzat gordetzen baitziren,[3] ikasle bikainentzako fondoaren laguntza txiki bat lortu zuen, Šabaceko merkatari Jevrem Panić-ek finantzatua. Dragak dirua itzuli zuen bere karrera amaitu ondoren.[4][5]

1870ean Belgradeko Unibertsitateko Filosofia Fakultatean izena eman zuen. Handik gutxira Suitzara joan zen Zuricheko Medikuntza Fakultatera sartzeko. 1876an ikasketak eten zituen, serbio-turkiar gerran mediku laguntzaile gisa parte hartzeko. Maria Fyodorovna Zibold doktorearekin batera, lehen ofizial mediku serbiarrak izan ziren, Serbiako Printzerriko Armadako zerbitzu medikoko lotinant mailara iritsiz.[5] Dragak zaurituak Akademia Militarreko Ospitalean eta Svilajnac-eko Ospitalean tratatzen zituen, eta Šumatovaceko batailan parte hartu zuen.[4][6]

Alderdi Erradikalaren sortzaileetako bat zen Arandjelo Miloševic - Rasa kazetariarekin ezkondu ondoren, ezkongabe deitura mantendu zuen, eta ezkondu ondoren mantendu zuen lehen emakumea izateagatik nabarmendu zen.[4]

Ibilbide profesionala aldatu

Gerra amaitu ondoren, Zurichera itzuli zen ikasketak burutzeko. 1879an lortu zuen helburua, eta Serbiako lehen emakumea izan zen medikuntzako doktore titulua lortzen, Ein Beitrag zur operativen Therapie der Fibromyome des Uterus (Umetokiko fibromen terapia operatiborako ekarpena) tesiarekin.[4]

Serbiara itzuli zenean, hainbat murrizketa aurkitu zituen. Ez zuen lortu estatuko ospitaleetan lanik aurkitzea, eta Barne Ministerioak behin baino gehiagotan uko egin zion lan-baimenaren eskaerari, hainbat aitzakiarekin. Horietako bat izan zen bere eskaera ezin zela onartu, emakumeek ez zutelako armadan zerbitzatzen. Garai hartan, Serbian 79 mediku baino ez zeuden arren, gehienak atzerritarrak, eta Draga Ljočić-ek gerran parte hartu zuela eta lotinant maila hartu zuela erabat kontuan hartu gabe.[4]

 
Serbiako lehen doktorearen (Draga Ljocic) monumentua.

Azkenik, Draga Ljočić doktorearen eskaera etengabearen aurrean, 1881ean mediku bezala onartua izan zen. Natalija Obrenović printzesaren larrialdi pertsonal baten ondoren, eta Vladan Đorđević doktorearen laguntzarekin, Ministerioak batzorde berezi bat osatu zuen bere anatomia, fisiologia, medikamentuen preskripzioa, ginekologia, obstetrizia eta beste adar mediko batzuen esperientzia berresteko, hau da, medikuntza ia osoarena. Azterketa igaro ondoren, batzordeak adierazi zuen pozik zegoela Ljočić doktorearen ezagutzekin, eta bere diploma aitortu zuen, baina Ministerioak baimena eman zion praktika pribatu bat hasteko, estatuko osasun-erakundeetan lan egitea eragozten zion bitartean. Draga praktika pribatuarekin hasi zen Jevremovac-en lan egin ahal izateko, baina pazienteen kopurua txikia izan zen, gizarteak ez baitzuen konfiantzarik medikuntzaz arduratzen den emakume gazte baten ezohiko itxuraren aurrean. 1882ko uztailean, Milutin Garasanin ministro berriak Estatuko Ospitale Orokorreko laguntzaile mediko izendatu zuen, garai hartan Serbian aitortutako tratamendu-zentro handiena.[4]

1885ean, Serbo-Bulgariar Gerran, gainerako mediku guztiak frontean zeudenez, emakume medikuen aurkako diskriminazioa gutxituz joan zen.[5] Draga Belgradeko hiru ospitaletako mediku bakarra izateko geratu zen: Estatuko Ospitale Orokorra, Gaixotasun Infekziosoen Ospitalea eta Zaurituen Ospitalea.[3] Serbiak 1876tik 1915era bitartean egin zituen gerra guztietan parte hartu zuen, mediku laguntzaile gisa. Ospitaleak zuzendu zituenean ere, mediku laguntzaile baten estatusa eta soldata zituen. Ez zuen lagundu maila militarra izateak eta mediku gisa aritzeak, bai Balkanetako gerretan, bai Lehen Mundu Gerran; izan ere, Lehen Mundu Gerra amaitu arte, Serbiako osasun-zerbitzua Barne Ministerioaren mende egon zen.[6] Balkanetako gerretan, hiritar eta txiroentzako klinika anbulatorioan lan egin zuen, Belgradon, Nikola Spasić, ongilearen ospitalean. Lehen Mundu Gerra hasi ondoren, Nisera erretiratu zen, eta hiri horretan bere alabekin lan egin zuen ospitalean. Serbia 1915ean okupatua izan zenean, Draga Ljočić eta bere hiru alabak Tesalonikara joan ziren, gero Atenas, Erroma eta Nizara, azkenik Lausanara iristeko. Gerran zehar, lan humanitarioari ekin zion, Alemaniako eta Hungariako esparruetako presoei paketeak bidaltzea antolatuz.[4][5]

Gerran egindako sakrifizioagatik eta Serbiako askapen-gerretan soldadu eta zibilei emandako laguntza medikoagatik, 1876-1878 eta 1912-1918 bitartean, Draga Ljočić-ek San Sava Ordena 4. mota jaso zuen 1904an, eta Urrezko Domina Zerbitzu Arduratsuagatik 1913an. Gerran eman zuen zerbitzuagatik, Draga Ljočić bigarren mediku mailara igo zuten, baina lankideen aldean eskubideen alde handiarekin, soldata baxuagoarekin (2.000 dinar, lankideek 2.500 jasotzen zituzten bitartean), aldizkako igoeretarako eta pentsio baterako eskubiderik gabe eta gizonen txanda kopuru berarekin (nahiz eta seme-alaba txikien ama izan). Gutun ugari bidali zituen tratu desberdinaz kexatuz eta bere lankide maskulinoekiko berdintasuna eskatuz. Azkenean, funtzio publikoan berdintasunezko tratua lortzeko borroka guztia bere kaleratzearekin amaitu zen.[4]

Gerra amaitu ondoren, ezarri berria zen Serbiarren, Kroaziarren eta Esloveniarren Erreinura itzuli zen, eta, azkenean, bere lanagatik aintzatespena jaso zuen. 64 urterekin eta lanbidean 40 urtez lan eginda, benetako mediku eta funtzionario titulua jaso zuen. Belgradeko Emakume Medikuen Elkartearen sortzaile eta lehen presidente izan zen. 1924aren amaieran, azkenean, pentsioa jasotzeko eskubidea aitortu zitzaion.[4]

Aktibismoa aldatu

Medikuntza pibatuan jardun zuen aldi berean, lanaldi partzialean lan egin zuen tabako-fabrikan, Monopolioen Administraziorako informazioa emanez, eta lan humanitarioari ekin zion. Zurichen, ideia feministak, sozialistak eta nihilistak harengandik hurbil egon ziren. Horregatik, bere burua emakumeen berdintasunaren aldekotzat jo zuen, berdintasunaren eta justizia sozialaren ideia sustatuz. Serbiako lehen sufragistetako bat izan zen; emakumeek botoa emateko eskubidea lortu eta gizonen eskubide politiko berberak mantentzearen alde egin zuen.[5]

Ama-Elkartea sortu zuen, haurren heriotza-tasa murrizteko eta abandonatutako haurrak zaintzeko. Egoera horrek eztabaidak eta moraltasun ezaren salaketak eragin zituen, elkarteak zaintzen zituen haur gehienak legez kanpokoak zirelako. Hala eta guztiz ere, Draga Ljočić-ek Nahočad Etxea irekitzea lortu zuen, non mediku boluntario bezala lan egin zuen. Serbiar Herriko Emakumeen Batasunaren eta Serbiar Ahizpen Zirkuluaren sorreran parte hartu zuen.[5]

Amei eskainitako Haur txikiak hazten Maria Manasseinaren liburua errusieratik itzuli zuen. Draga doktoreak ginekologia eta obstetriziako aurrerapenetan zuen interesa, eta, beraz, Frantziako aldizkari medikoen artikulu bat ere itzuli zuen Medikuntzako artxibo serbiarrak aldizkarian 1885ean.[7]

Belgradeko Emakume Medikuen Elkartearen sorreran parte hartu zuen Lehen Mundu Gerraren ondoren, eta lehen presidentea izan zen. Paper aktiboa izan zuen Dedinjen emakumeentzako eta haurrentzako lehen Emakumeen Ospitalea eraikitzeko diru-bilketan. Serbiako medikuntzaren historian, ongile handi gisa gogoratzen da, eta sarritan haurrak, bereziki neskak, doan tratatzen zituen pertsona gisa, emakume-eskoletako ikasleen osasun-egoeraren ideia bat baitzuen.[5]

Beste arlo batzuetan goi mailako hezkuntza duten emakumeen eskubideen alde ere egin zuen: Batzarrari lege bat proposatu zion, emakumezko irakasleen estatusa gizonezko irakasleekin berdinduko zuena.[5]

Obra aldatu

  • Draga Ljočić: Ein Beitrag zur operativen Therapie der Fibromyome des Uterus (Umetokiko fibromen terapia operatiborako ekarpena), Zúrich 1878, Dissertation Universität Zürich 1878, 115 Seiten. OCLC .

Sariak eta aintzatespenak aldatu

  • Draga Ljočić-en logela Dedinje ospitalean. 1855.
  • San Sava Ordena, 4. mota. 1904.
  • Urrezko domina zerbitzu arduratsuagatik. 1913.
  • Savac-eko osasun zentroak bere izena du. 2016.[5]
  • 2017ko irailaren 29an, Draga Ljočić-en omenez, Serbiako lehen emakume medikuaren bustoa altxatu zuen Serbiako Medikuntza Elkarteak.[5]
  • 2016ko otsailaren 22an, Google Doodlek 161. urtebetetzea ospatu zuen.[8]
  • Draga Ljočić-en kalea Zvezdaran dago, Karaburma eta Mirijevoko mugan.
  • Suitzako Emakume Serbiarren Elkarteak bere izena darama.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2016-02-22). «Draga Ljočić-Milošević, médica» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).
  2. ↑ a b Biographical Dictionary of Women’s Movements and Feminisms: Central, Eastern, and South Eastern Europe, 19th and 20th Centuries. (NED - New edition, 1. argitaraldia) Central European University Press 2006  doi:10.7829/j.ctt2jbmjm. ISBN 978-963-7326-39-4. (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).
  3. ↑ a b Txantiloi:Sr-latn «Draga Ljočić - prva srpska lekarka i pionirka borbe za prava žena u Srbiji» BBC News na srpskom 2020-11-05 (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).
  4. ↑ a b c d e f g h i Txantiloi:Sr-RS Katarina. (2020-09-26). «Draga Ljočić prva srpska doktorka i veliki borac za prava žena - RASEJANJE.info» https://www.rasejanje.info/ (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).
  5. ↑ a b c d e f g h i j Kovačević, Zoran; Janićijević, Katarina; Janićijević Petrović, Mirjana; Sazdanović, Maja. (2021). . «Dr. Draginja Draga Ljočić – the first female doctor in Serbia». VOJNOSANITETSKI PREGLED. 78 (10): 1113-1116.
  6. ↑ a b (Ingelesez) Micijevic, Denis. (2014-12-06). «Žene koje su zadužile Srbiju» Vesti online (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).
  7. ↑ «Draginja Draga Ljočić | Site» knjizenstvo.etf.bg.ac.rs (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).
  8. ↑ (Ingelesez) «Draginja Ljočić Milošević’s 161st Birthday Doodle - Google Doodles» doodles.google (Noiz kontsultatua: 2024-02-24).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Draga_Ljočić&oldid=9625306"(e)tik eskuratuta