Sintoismo

Sintoismoa (japonieraz: 神道, Shintō) edo kami-no-michi (Jainkoen bidea) budismoa sartu aurretik Japonian nagusi ziren sinesteen eta praktika erlijiosoen multzoa da. Sintoismoak egungo eta antzinako Japonia lotzen ditu. «Xinto» hitzak «kanji» bi lotzen ditu: «shin» (神) «kami» (izpiritu edo jainko esan nahi duena) eta «tō» (道) «do» (ikasketa esan nahi duena).

Izanami-no-Mikoto eta Izanagi-no-Mikotok Lurra sortzen.

Ohitura horiek, lehendabizikoz, VII. eta VIII. mendeetako Kojiki eta Nihon Shoki kontaketetan jaso zituzten, orduko folklore, historia eta mitologiarekin batera. Egungo jarraitzaileek ohikune eta jantzi berak erabiltzen dituzte, Nara eta Heian aroetan ezarri zutenez.

Sintoismoa erlijio animista da; jainkoak «kami» izadiko indarren irudiak dira: «Amaterasu» jainkosa (Eguzkia), «Susanoo» (Ekaitza), «Tsukiyomi» (Ilargia), etab. Maila desberdineko «kami» anitz dira, izadiko gauzak (zuhaitzak, animaliak, mendiak) eta arbasoak ere halakotzat hartuak baitira.

Apaiz sintoistak.

Definizioa

«Shinto» terminoak jainkoen bidea esan nahi du. Japoniako jatorrizko erlijiotzat hartzen da, arbasoak gurtzen dituen animismo naturalistaren forma sofistikatua, Japoniako kulturarekin erabat identifikatua.

Terminologia

Hasiera batean, erlijio etniko indigena horrek ez zuen izenik budismoa Japonian sartu arte (VI. mendean), Txinatik Korearen bitartez. Budismoak jaso zuen izendapenetako bat «butsudo» (Budaren bidea) izan zen. Budismoa eta jatorrizko erlijioa bereizi ahal izateko, erlijio hori berehala ezagutu zen «shinto» izenez. «Shin-to» izena, Jainkoen bidea esan nahi duen txinatar hitz zahar batetik dator. Japoniarrek, beren erlijiorako, izen txinatar bat aukeratu zuten garai hartan (duela milurteko bat baino gehiago) txinera zelako Japonian idazketa zuen hizkuntza bakarra, oraindik ez baitzen garatu beren hizkuntzaren idazkera. Japonieraz «shinto» esan nahi duen esaldia «kami no michi» da.

Esan bezala, Japonian, sintoismoak ez zuen izenik budismoa sartu aurretik. Aditu batzuek uste dute ezin zela hitz egin erlijio sintoista bati buruz Meiji Aroan (1868-1912) sintoismo estatala sortu aurretik, zeinak erlijio, kontzeptu eta tradizio asko bateratu baitzituen. Aztertzaile batzuen aburuz, hinduismo terminoak aterki gisako erlijio-praktika eta tradizio ugari biltzen dituen gisa, shintoaren barruan sartzen dira estatuak, helburu politikoekin, bateratu zituen tradizio, folklore eta Japoniako erlijio aurrebudistak.

Historia

Asiako zenbait herrialdetako erlijioek antzeko patroiak dituzte, hala nola Txinan, Japonian eta Korean, arbasoen gurtza-elementuei dagokienez. Izan ere, haien sineskera da arima edo esentzia heriotzatik aurrera ere gorputzari lotuta egoten dela edo gorputzetik hurbil egon daitekeela eta, agian, deabru edo mamu gisa itzul daitekeela gizakiei kalte egiteko, eskaintzarik eta nolabaiteko beneraziorik egin ezean.

Sineskera horiek lotura estua dute herriko nekazarien lanaren bidez sortutako bizi-motarekin; izan ere, Japonia naturaren indarren eta urtaroetako zikloen mende bizi izan ziren kolonoek ustiatu zuten, eta haiengan era onuragarrian eragin zitekeela uste zen, magiaren eta erritoaren bidez menderatuz^{[erreferentzia behar]}

Gizakiek, naturarekin produkzio-etekinak sortzen dituen indar magikoa lortu nahian, xamanen bidez eta, ondoren, enperadoreen bidez egiten diren praktika batzuk asmatu zituzten.

Historiaurrea

Japoniako mito zaharrenek, sintoismoaren iturri nagusitzat jotzen direnek, iradokitzen dute erritu erlijiosoak fenomeno natural izugarriei (mendiak, arrokak edo zuhaitzak), elikadura-jainkoei eta garairako garrantzitsuak ziren oinarrizko indar naturalei buruzkoak zirela. Garai hartako nekazaritza-populazio nagusia, izan ere, garrantzitsua zen gizartean. Jainko guztien multzoa deskribatzeko, mitoek «yao yorozu» espresioa erabiltzen dute, hitzez hitz «zortzi milioi» esan nahi duena, baina, berez, «kontaezin, erabilgaitz» adieran ulertu behar da. Horrek esan nahi du garai hartako erlijioa ez zela sinesmen-sistema itxi eta era berekoa.

Antzinako Japoniako kultura guztiak bezala, erlijio horrek lotura zuen, ziur asko, Jomon kulturarekin, Yayoi kulturarekin eta Austronesiako erlijioekin, Japoniara iritsi zirenak, batez ere, lur-zubi baten bidez Taiwanetik, Ryukyu uharteetatik barrena, hegoaldean. Gainera, susmatzen da Siberiako (Sakhalinen bitartez) xamanen lehen kultu korear eta klasikoz, baita Koreako penintsulatik Japoniara iritsi ziren txinatar sinesmen herrikoien eraginez ere. Helen Hardacre-ren ustez, Japoniako sintoismoa eta kultura, izan ere, Yayoi kultura eta erlijiotik eratortzen dira.​ Gogoan hartu behar da, historiaurreko garaietan, Japonian ez zegoela etnikoki homogeneoa zen talde bakar bat ere; eta, garai historikoetan ere, kontinentetik etorritako immigrazio-boladek tokiko kultura-bereizketak eragin zituzten. Beraz, «Ur-Shinto» deritzona gaur egungoak baino askoz desberdinagoak ziren tokiko tradizioek osatzen zuten. Nolabaiteko estandarizazioa Japoniako estatu primitiboa sortzean baino ez zen gertatu, eta haren prestakuntza-fasea 700. urte inguruan amaitu zen. Lehen iturri idatziak Nara Arokoak dira (Kojiki: 712, Nihon shoki: 720), zeinak, berehala, sendotze politikoari jarraitu zion. Beraz, historiaurreko erlijio japoniarrari buruzko galdera asko erantzunik gabe geratzen dira iturririk ez dagoelako. Horren guztiaren ondorioz, ikerketek jada ez dute «Shinto» terminoa erabiltzen Japoniako historiaurreko eta budismoaurreko erlijioarekin (edo, hobeto esanda, erlijioekin) lotuta, baizik eta termino neutralak erabiltzen dituzte, hala nola «kami kultua». Hala ere, sarrera-lan askotan, oraindik ere aurki daiteke ekuazio hau: «Shinto, japoniar erlijio originala».

Antzinako japoniarren erlijioan, igarpenak eta magiak garrantzi handia zuten. VI. mendean, budismoa Japonian sartu zenean, bi erlijioek elkar kutsatu zuten: budismoak sintoismoaren jainkoak onartu zituen bere sisteman, eta sintoismoaren molde sinkretikoak garatu ziren (Ryobu-shinto). Sinesmen biak sinkretikoak direnez, nahasteak ez du arazo handirik eragiten.

XVIII. mendetik aurrera nazionalismoak jatorrizko sintoismoaren iturrietara jo zuen budismotik bereizi nahiz; Meiji aroan (1868-1912) estatu erlijio (kokka shinto) bakartzat aitortua izan zen, eta harekin batera sekten sintoismoa (kyoha-shinto) deiturikoa eta xinto herrikoia (mintzoku-shinto) praktikatzen ziren. 1945ean, Japoniak Bigarren Mundu Gerra galdu ondoren, debekatu egin zituzten enperadorearen gurtza eta japoniar arrazaren gailentasuna, nahiz sintoismo nazionalaren ezaugarriak ziren. Sineste tradizional horiek sektetan gorde ziren, ordea, eta herriak haiei eutsi zien.

Japonian 119 milioi jarraitzaile ditu sintoismoak, baina kontuan izan behar da ohikune sintoista batean parte hartzen duen edonor sintoistatzat jo daitekeela. Japoniar gehienek ohikune sintoistetan esku hartzen dute, baina budistak ere badira.

Kanpo estekak

• Datuak: Q812767
• Multimedia: Shintō / Q812767