Topic on Wikipedia:Txokoa

Une honetan, artikulu hauetan antzeko gauzak jartzen dira:

Pertsona eta jainko edo jainkosa izen baskoniko

• Pirinioetako panteoia
• Antzinako euskaldunen erlijioa

Eta zerrenda moduan:

Zerrenda:Eusko-akitanierazko izendun idazkunak

Eta gero daude:

Baskoien hizkuntza

Akitaniera (hor, nik eusko-akitanieraren sinonimo zela jarri nuen, horrela azaldu baita adituen artikulu askotan )

Antzinako euskara

Izen asko errepikatu egiten dira. Eta adibidez, Pertsona eta jainko edo jainkosa izen baskoniko artikuluan, baskoien lurraldea ez zen inskripzioak agertzen dira. Beraz, Baskoia, euskararen antzinateko forma edo hizkuntza moduan hartu dezakegu? Edo soilik antzinateko euskararen ahaide ziren hizkuntzetako bat? Eta Akitaniera beste bat litzateke, beraz. Baina orduan, zerrenda horietan dauden izen asko artikulu batzuetatik kendu beharko genituzke. Soria, adibidez, ez da inoiz baskoitzat hartu. Araban agertu direnak barduliarrak edo karistiarrak izango dira, baina ez baskoiak. Pixka bat gainezka nago. Iñaki L Luzuriagak behin esan zuen bezala, baskonikoa baskoien hizkuntza bada, orain karistikoa eta bardulikoa ere erabili beharko genituzke euskararekin lotura duten eta Araban agertu diren izen horietarako, ez da? Baina orain arte inongo adituk ez ditu izendapen horiek erabili.

Aurretik, hau idatzi nuen Euskararen historia artikuluan: Euskararen historia#Izendapenaren arazoa

Eta antzinako euskara erabiliko batitz denak izendatzeko? Edo euskara arkaikoa? Bestela esaten duzunez, zerbait agertu autrigoien akdean autrigoniko erabili behar, eta Soriakoa zer da , beroniko?

Luis Nuñez Astrain hizkuntzalariak euskera arcaico (euskara arkaikoa) izena erabili zuen I., II. eta III. mendeetako lekukoen multzorako, baina euskara arkaikoa XV. eta XVI. mendeetako euskara izendatzeko erabiltzen dute filologo gehienek gaur egun. Liburuaren euskarara egin zen itzulpenean, "Antzinako euskara" terminoa erabili zen.

Arazoetakok bat da, hizkuntzen izendapenak eta identifikazioa filologoek markatzen dutela eta Wikipedian haiena jarraitu behar dugu, baina urte askotan, eta orain ere bai, gauzak ez daude batere argi. Adibidiez: Pertsona eta jainko edo jainkosa izen baskoniko artikuluan, jartzen du: Pertsonen eta jainko-jainkosen izen baskonikoak baskoien lurraldean.... Eta beherago, inolako azalpenik gabe, Antzinaroan baskoien lurraldea izan ez ziren aurkitutako inskripzioak zerrendatzen dira: Zuberoa, Errioxa, Araba, Soria.... Araba geroago izan zen baskoia baina Antzinatean, Erromatar Inperioaren garaian, ez.

Kasu horretan izen horiek kendu behar dira, baskoien lurraldea delako gakoa, ez gaur egun Euskal Herria deitzen dugun eremuan.

Baskoniko terminoa nahiko berria da.

Adjektiboekin dator gatazka. Batetik, nik dakidala, badugu akitaniera edo eusko-akitaniera, Bortuez iparraldera zein hegoaldera. Horiek dira frogaturik dauden formek osatzen duten corpusa. Bestetik, badugu protoeuskara edo antzineuskara, berreraikuntza bat dena, forma hipotetikoetan eta frogatuetan oinarritua.

Goian aipatu "jainko(sa) baskoniko", esango nuke hizkuntzaz eusko-akitainerari dagokiola, baina zein herriri? Baskoiak? Baskoien Antzinaroko eremutik kanpo baleude, ez. Gertatzen da gero, Goi Erdi Aroan, Bortuez (Pirinioez) inguruko lurraldean baskoiak bizi zirela, eta eremu horretan prebalentzia handia dutela euskal edo euskal antzeko formak, toponimian batez ere.

Nire ustez, Pertsona eta jainko edo jainkosa izen baskoniko artikuluak mugen anbiguitatearekin jokatzen du. Alegia, Antzinaroko baskoien lurraldean daude gehienetan, baina batzuetan mugetan, bestetan "nomadismoaren" fruitu izan daitezkeela. Arabakoa zeri dagokio zehazki? Durruma Donemiliagari? Mugan egongo zen, hor nonbait.

Guztia esaten bukatzeko: Gorrochategui jaunak adierazi zuen "baskoiera" deitu behar zitzaiela Irulegiko eskuan identifikatzen ziren hitzei. Alegia, baskoien herriari legozkiokeelako. Bide batez, ez zuen "era" atzizkia ezertarako behar, horren aldamenean "gaskoi(n)" herria ere baitugu, eta haien hizkuntza euskaraz tradizioz gaskoi(n)a/kaskoi(n)a izan da, eta ez "gaskoinera" (baina hori beste istorio bat da).

Denok dakigu lur nahiko zingiratsua dela hau, zenbait aurkikuntzekin batzuen tesi mugitu ezinak mugitzen ari direlako. Beraz oso fin ibili beharra dago terminologian, baina ezin dugu ere aditu batzuen hitza, edo azken uneko terminologi-asmakizuna, Jaungoikoaren (Eta ez hain zuzen Larraherena) hitza balitz jan. Niretzat zentzuezkoena artikuloetan ikuspegi ezberdinak azaltzea da, ahal den zehatzen. Neultraltasuna mantentzeko eta ahal den informaziorik zabalena eskaintzeko.