Wikipedia

Rita Fernández Queimadelos

arkitekto espainiarra

Rita Eugenia Benedicta Fernández Queimadelos (A Cañiza, Pontevedra, 1911ko apirilaren 12a – Bartzelona, 2008ko irailaren 26a) espainiar arkitektoa izan zen, herrialde horretan titulua lortu zuen bigarrena.[oh 1]

Rita Fernández Queimadelos
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakRita Fernández Queimadelos
JaiotzaA Cañiza, 1911ko apirilaren 12a
Herrialdea Galizia
HeriotzaBartzelona, 2008ko irailaren 26a (97 urte)
Hezkuntza
HeziketaMadrilgo Arkitektura Goi Eskola Teknikoa
Hizkuntzakgaztelania
Jarduerak
Jarduerakarkitektoa
Fuenlabradako udaletxe zaharraren eraikina, egilea: Juan Antonio Cuervo, 1790. Birmoldaketa: Rita Fernández Queimadelos, 1946.

Biografia aldatu

A Torren jaio zen, Pontevedrako probintziako A Cañiza udalerriko Valeixe parrokiako toki txiki batean. Domingo Fernández y Fernándezen eta Modesta Queimadelos Vázquezen alaba zen, biak merkatariak eta Ourenseko La Modernista mertzeriaren jabeak. Rita Fernández Ourenseko hiriburuan bizi izan zen haurtzaroan, oporrak A Torren igaroz.[1]

Gazte-gaztetatik sentitu zuen arkitekturarako bokazioa, seguraski bere amaren aldeko aitona Eduardo Queimadelos Riberaren eraginez, A Cañizan agrimentsore gisa aritzen baitzen, baita bere etxean egin ohi ziren zurgintza-lanengatik ere. Aitak, hala ere, ez zuen begi onez ikusten joera hori, emakume baten zeregina ez zela uste baitzuen. Ikasi ahal izateko etxea utzi beharra ere ez zitzaion gustatzen (garai hartan bi arkitektura eskola baino ez zeuden Espainian, Bartzelonan eta Madrilen). Azkenean, bere bi amonen laguntzari esker (batez ere amaren aldeko amonarenari esker), aitak baiezkoa ematea lortu zuen. Familiaren estatus ekonomikoak, nahiko ona familiaren negozioari esker, Ritak arkitektura-ikasketei ekin ahal izatea ahalbidetu zuen.[1][2]

1928an amaren aldeko amonarekin Santiagora joan zen bizitzera. Bertan, Kimika Zientziak prestatzeko ikastaroak egin zituen bi urtez, arkitektura-ikasketak egin ahal izateko. Marrazketa ere egin zuen hiriko Arte eta Ofizioen Oinarrizko Eskolan (gaur egun Mestre Mateo Arte eta Goi Mailako Diseinu Eskola). 1930eko urrian Madrilen kokatu zen, Residencia de Señoritas-en, Arkitektura Eskolarako sarbidea prestatzeko. Bi ikasturtetan (1930-1931 eta 1931-1932), arkitekturan matrikulatzeko gainditu behar zituen marrazketa-ikasgaien azterketak pasatu zituen. 1932-33 ikasturtean sartu zen eskolan, sei ikasturtetako lehena egiteko. Ikasgeletan bat egin zuen Matilde Ucelay Maortuarekin (Espainian 1936an titulatutako lehen arkitektoa), María Cristina Gonzalo Pintorrekin eta Lali Urcolarekin.[1]

1932tik 1936ra bitartean lau ikasturte akademiko gainditu zituen, irakasgai guztiak gaindituz. Gerra Zibilak bere ibilbide akademikoa eten egin zuen. Klaseak moztuta, 1939ra arte ezin izan zituen ikasketak berriz hasi. Urte horretan eta hurrengoan bi ikastaro trinko egin zituen, azterketa jarraituekin ("ikastaro patriotikoak" deiturikoak), eta 1940ko abuztuaren 26an lizentziatu zen (aldi berean, 1939ko azarotik 1940ko maiatzera bitartean gizarte-laguntzako zerbitzua egin zuen, unibertsitateko titulua lortzeko beharrezkoa zen jarduera). Garai berean lortu zuen titulua María Cristina Gonzalo Pintorrek ere (beraz, 1936an titulua lortu ondoren Matilde Ucelay lehen arkitekto espainiarra bihurtu zela kontuan hartuta, Fernández Queimadelos hirugarren arkitekto tituluduna izan zen Espainian).[1]

Karrera amaitu ondoren, Fernández Queimadelosek irakasle ohi baten proposamena jaso zuen, Modesto López Otero y Bravo (Proiektu Arkitektonikoetako katedraduna eta eskolako zuzendaria), Suntsitutako Eskualdeen Zuzendaritza Nagusiarekin (DGRD) bat egiteko. 1941etik (kolegiatu zen data) 1946ra bitartean, Proiektuen Arloan (Arkitektura Negoziatua) lan egin zuen, DGRDko Berreraikuntza Atalean.[3] Bere jarduerarik esanguratsuenak San Fernando de Henaresko (1944) Emakumearen Babeserako Patronatuko Pilarreko Andre Mariaren aterpea berreraikitzeko eta birgaitzeko proiektua, gauzatu ez zena; Carabanchel Bajo (1946) udalerrian Tercio y Terol kolonia handitzea; edo Fuenlabradako udaletxe zaharra (1946), gero gaztetxea izan dena, berreraikitzea izan ziren. Aldi berean, zenbait lan ere egin zituen, lanbidearen jardun librean.[1][2]

1942ko maiatzaren 22an Vicente Iranzo Rubiorekin ezkondu zen, Unibertsitate Zentraleko Zientzia Fakultateko lizentziaduna eta Vicente Iranzo, politikari erradikal eta ministro ohiaren semea. Sei seme-alaba izan zituzten: Vicente (1943), Rita (1945), Elena (1947), María de los Dolores (1948), jaio eta gutxira hil zen alaba bat (1949) eta Pilar (1952). 1945ean Kimika ez-organikoko zenbait katedra deitu ziren. Vicente Iranzo senarrak horietako batzuk aukeratu zituen, eta Murtziako Unibertsitatekoa lortu zuen. Arkitektoa Madrilen geratu zen; senarra, berriz, Murtzian geratzen zen astegunetan, eta asteburuetan familiaren etxera itzultzen zen. Bere hirugarren alaba Elena jaio zenean, 1947ko abenduan, zortzi urtez eten zuen bere lanbide jarduna.[1]

1955ean, familia osoa Murtzian finkatu zen, eta Rita Fernandezek praktika profesionalari ekin zion berriro. Bere irakasle ohi batek, Francisco Navarro Borrásek (Mekanika Arrazionala, Kalkulu Integrala eta Topografia irakasgaietako irakasle agregatua izan zena, eta 1941az geroztik Hezkuntza Ministerioko Eskolak Eraikitzeko Bulego Teknikoko arkitekto burua zena), lana eskaini zion, Murtziako Eskualdeko Eskola Barrutiko arkitekto izendatzea proposatuz, 1960tik 1967ra bitartean bete zuena. 1962 eta 1967 artean, Mulako udal-arkitektoa ere izan zen. Era berean, profesional independente gisa lan egin zuen Murtziako Crisa higiezinen agentziarako, baita Madrilen ere.[2]

1973an familia berriro lekualdatu zen, orduan Bartzelonara. Urte horretan, senarrak Kimika ez-organiko Aplikatuko katedradun plaza lortu zuen Bartzelonako Unibertsitate Zentraleko Farmazia Fakultatean. Rita Fernández Queimadelosek praktika profesionala utzi zuen eta noizbehinkako proiektu batzuk izan ezik, ez zuen berriro jardun.[1]

2004an bere alaba Elena eta senarra hil ziren. Rita Fernández Queimadelos Bartzelonan hil zen 2008ko irailaren 26an.[1]

Oharrak aldatu

  1. ↑ Desadostasun batzuk daude Espainian tituludun bigarren edo hirugarren arkitektoa izan ote zen. Dirudienez, María Cristina Gonzalo Pintorrek ere lortu zuen titulua 1940an, eta iturri batzuek Gonzalo egiten dute bigarrena.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c d e f g h «09-Rita Fernández Queimadelos» www.udc.es (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).[Betiko hautsitako esteka]
  2. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Dexenero, De. (2015-05-09). «Rita Fernández Queimadelos 1912-2008» un día | una arquitecta (Noiz kontsultatua: 2022-04-04).
  3. ↑ «Rita Fernández Queimadelos. Los proyectos de reconstrucción en los Carabancheles, 1943-1945». .

Bibliografia aldatu

  • CARREIRO OTERO, M. y LÓPEZ GONZÁLEZ, C. (eds.) (2016). Arquitectas pioneras de Galicia: ocho entrevistas. Servizo de Publicacións. Universidade da Coruña. ISBN 978-84-9749-649-0.
  • Domínguez Santamaría, Ana Rosa (2008). «De Torrejoncillo a San Fernando de Henares pasando por Real Sitio de San Fernando». La Real Fábrica de Paños de San Fernando de Henares. El patrimonio arqueológico y paleontológico en las obras de ampliación de metro de Madrid. Audema. 
  • Fernández-Gago Longueira, Paula (s. f.). "Rita Fernández Queimadelos. Unha arquitecta pionera dentro e fóra de Galicia" (galizieraz).
  • López-González, C.; Fernández-Gago-Longueira, P. y Carreiro-Otero, M (2017). «Rita Fernández Queimadelos. Los proyectos de reconstrucción en los Carabancheles, 1943-1945». Arenal. doi:10.30827/arenal.v24i1.3175. Noiz kontsultatua: 21/06/21
  • Novás-Ferradás, M.; Carreiro-Otero, M; López-González, C. (2020). «Galician Female Architects—A Critical Approach to Inequality in the Architectural Profession (1931–1986)». Arts. doi:10.3390/arts9010033. Noiz kontsultatua: 21/06/03
  • Servicio Histórico de la Fundación Arquitectura COAM (22 de diciembre de 2008)."Rita Fernández Queimadelos in memoriam". Orijinaletik artxibatua: 2011/07/25
  • Vílchez Luzón, Javier (2013). «Rita Queimadelos». Matilde Ucelay: primera mujer arquitecta en España. Tesis doctoral. Universidad de Granada. pp. 788-793. ISBN 9788490284940. 

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Rita_Fernández_Queimadelos&oldid=9531734"(e)tik eskuratuta