Numa Ponpilio[1][2] (latinez: Numa Pompilius; K.a. 753ko apirilaren 21 - K.a. 674) Erromako bigarren erregea izan zen, Romuloren ondorengoa hain zuzen ere. Taziarekin, Tito Tazio errege sabinarren alabarekin ezkondu zen. Ezer gutxi dakigu errege honi buruz, eta apur hori Plutarko izeneko historialari eta idazleak (46–125) idatzitako biografia baten bidez dakigu.

Numa Ponpilio


King of Rome (en) Itzuli

K.a. 715 - K.a. 673
Romulus (en) Itzuli - Tulio Hostilio
Bizitza
JaiotzaCures (en) Itzuli, K.a. 753ko apirilaren 21a
Herrialdea Antzinako Erroma
Talde etnikoaSabinarra
Heriotzaezezaguna, K.a. 671 (81/82 urte)
Familia
AitaPompo
Amaezezaguna
Ezkontidea(k)Tatia (en) Itzuli
Lucretia (en) Itzuli
Egeria
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Jarduerak
JarduerakAntzinako Erromako politikaria eta Ancient Roman priest (en) Itzuli
Sinesmenak eta ideologia
ErlijioaAntzinako Erromako erlijioa

Sabinar jatorria zuenez, erromatarrek errege hautatu zuten latindarrek eta sabinarrek hobeki bat egin zezaten. Haren agintaldian, bien herriak kulturalki integratu ziren.

Numa Ponpilio boterean zegoela bakea nagusitu zen. Haren ondorengoa (Tulio Hostilio) justu kontrakoa izanen zen, baina Numaren bilobak (Anko Martziok), Erromako laugarren erregeak, bakea ekarriko zuen berriro.

Bizitza

aldatu

Romulo hil edo desagertu ondoren, interregnum edo erregerik gabeko urtea izan zen. Ondoren, Numa hautatu zuten errege, dagoeneko zahar samarra, gupidatsua eta jakintsua. Cures hirian bizi zen eta jatorri sabindarra zuen. Erroma eta gainerako hirien artean legeak jarri eta bake-akordio zein eskubideak indartu zituen. Horretaz gain, erakunde erlijioso nagusien sortzailea zen Numa, eta Argileto mendiaren oinean dagoen Jano tenplua eraikiarazi omen zuen.

Gainera, Numak egutegia berritu zuen, ilargiaren araberako hamabi hilabetetan zatituz. Ordura arte, urteak hamar hilabete izan zituen, martxotik abendura, eta azken hilabete honen eta urtearen hasieraren artean inongo hilabeteren barnean ez zegoen denbora-tarte bat zegoen. Numak urtarrila eta otsaila gehitu zizkion egutegiari, denbora tarte hori betez, eta hamabi hilabeteko urtea osatuz.

Plutarkok dioenez, Numa Pompilio izan zen artisauen korporazio bat sortu zuen lehen erregea, eta zortzi klase bereizi zituen:

  • txirulariak
  • zapatariak
  • urregileak
  • larrugileak
  • zurginak
  • brontzelariak
  • tindatzaileak
  • eltzegileak

Garai hartan erromatarren ohitura zen tenpluaren ateak bake garaian ixtea eta gerran irekitzea, eta Numa Pompilioren erregealdian Erromako tenpluaren ateak itxita izan ziren.

Numak, gainera, erlijio erromatarra antolatu zuen, alderdi publikoan zein ofizialean. Familia bakoitzak sakra izeneko gurtza bat zuen, eta honen apaiza pater familias zen, etxeko gizonezko zaharrena. Pater familiasek bizia eta heriotzaren boterea zuen seme-alaba, emaztea eta esklaboen gain, latinez vitae necisque potestas deitzen zena. Esklabo bat hiritar aske bihurtzeko, pater familias-en menpe egoteari utzi behar zion. Seme edo alaba bat ez bazuen gustuko, haren heriotza agintzeko eskubide legezkoa zuen.

Bere seme-alabak esklabo modura saltzeko eskubidea zuen; baina, lege erromatarrak zioenez, semea edo alaba hiru aldiz saltzen bazen, aitaren menpetik askatzen zen. Gainera, pater familias-ek bere seme-alaben ezkontzak onartu edo debekatzeko boterea zuen.

Erromako hiritarrek bakarrik izan zezaketen pater familias zeritzon statusa, eta etxe bakoitzean horrelako gizon bakarra zegoen. Gizonezko helduak ere beren aitaren menpe bizi ziren, bizirik zegoen bitartean, hau da, ez zuten pater familias izateko eskubiderik hau hil artean.

Numak, era berean, "Kuria" (Erromatarrak hiru tribu eta 30 Kuriatan banatuta zeuden) guztiek gurtza bana zuten, gidari banarekin. Familia erromatarrak, gens deituak, sacra gentilicia batzuk lotzen zituzten, eta flamen deituriko apaiz batzuk administratzen zituzten. Familiek kontribuzio batzuk ematen zituzten sacra gentiliciak mantentzeko.

Errege honen agintaldian garai juvenilista amaitutzat eman zen, luperkoek sortu zutena. Horiek Romuloren jarraitzaile sutsuak ziren, beti nerabeak eta Romuloren inguruan egon ziren, zaintzen, bera hil arte. Haiek ziren “300 azkarrak”.

Tulio Hostilio izan zen bere oinordekoa.

Erreferentziak

aldatu
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Numa Ponpilio