Iraeta

Iraeta
	Euskal Herria
	Iraetako hamasei baserri atxikiak.
Kokapena
Herrialdea	Gipuzkoa
Udalerria	Zestoa
Administrazioa
Geografia
Koordenatuak	43°16′N 2°16′W / 43.26°N 2.26°W
Garaiera	43 metro

Iraeta Zestoako auzoa da, Aizarnazabalerako bidean dagoena, Urola ibaiak sortutako meandro zabal eta emankor batean. 2007ko urtarrilaren 1eko erroldaren arabera, auzoak 173 biztanle ditu.

Ingurua

Iraeta meandro zabal batean finkaturik dago (normalean Sabea izenez ezaguna), Gipuzkoan bakan gertatzen den gorabehera geografiko batean alegia, Urola ibaiak eragindakoa. Bertoko emankortasuna dela eta lautada hau laborantzako erabilerarako aprobetxatu da. Urolako urbazterretan landaredi autoktonoa aurki dezakegu, hots, haltzadia (haltza, lizarra), zenbait tokitan zurzuri eta alboen birpopulaketek ordezkatu badute ere.^[1] Ondoan, Ertxin mendia dago.

Historia

Iraeta lehen aldiz XIV. mendean dokumetatu da. Egungo auzoari hasiera eman zion etxe feudalaren izena da Iraeta baina ez da jatorrizko leinu-etxea kontserbatu. Iraetako jauna Ahaide Nagusia izan zen eta Leinu gerretan parte hartu zuen; horregatik Gaztelako erregeak bere dorretxearen goialdea moztea agindu zuen. Bazen, bestetik, XIX. mendeko etxetzar bat, jauregi izana eta ibaiaz bestaldeko auzokoek Nagusikoa deitua; egun erorkinak bakarrik gelditzen dira. Aipatu behar da ere bai Santa Ines Baseliza, Euskal Herriko XVI. mendeko ohiko elizaren erreprodukzioa XVII. mendean eraikia.

Historikoki inguruak aldaketa historikoen arabera bere industria moldatu du. Burdinolak, fanderia, zementu egiteko instalazioak... Industria horien aztarna asko daude auzoan, asko eta asko, ikertu gabe. Auzoaren egiturak berak industria historia hori adierazten du.^[2]

Demografia eta biztanleria

Poliki-poliki bizi lagunak galtzen joan da auzoa, nahiz eta azken urteetan errekuperazio bat ezagutu:

1960: 560 biztanle.
1970: 462 biztanle.^[3]
2009: 189 biztanle.

Iraetako biztanleria
2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2009
101	100	102	99	109	108	135	173	189

Ondasun nabarmenak

Santa Ines baseliza, XVII. mendekoa.
Koloniaren etxeak: etxe ilera bikoitz bat fatxada homogeneo eta teilatu bakar banaz jarraitua da, esparru gipuzkoarrean multzo paregabe eta ez-ohiko bat osatzen duena.
Administratzailearen etxea.
Nagusikua jauregiaren erorkinak.
Latsagia.
Urola Ibaiaren sabea.
Urola ibaiaren meandroa.

Iraetar ospetsuak

Iraetar familia bat, bere pottokarekin, joan den mendearen erdialdean

Francisco Larrañaga Albizu, Txikito Iraetakoa, esku huskako pilotaria.

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa

Datuak: Q5640710
Multimedia: Iraeta / Q5640710

[1] ttps://web.archive.org/web/20081011103812/http://www.zestoa.net/iraetairaeta.php

[2] ttps://web.archive.org/web/20211214172255/https://avpiop.com/es/patrimonio/colonia_de_la_fanderia_de_iraeta/78

[3] ttps://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/eu/iraeta/ar-69225/

[1]

[2]

[3]