Errozite
Errozitea (Cortinarius caperatus) Cortinariaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Ona jateko, espezie nahastezina, bere itxura eta eraztunagatik.
| Errozitea | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Iraute egoera | ||||||||||||||||||||||||||||
 Arrisku txikia (IUCN 3.1) | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Cortinariaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Cortinarius | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Cortinarius caperatus Fr., 1838 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Sinonimoak: Rozites caperatus, Rozites caperata.
Deskribapena aldatu
Kapela: 6 cm-tik 10erako diametrokoa, baina 12 cm-ra irits daitekeena. Haragitsua, hasieran kanpai-antzekoa, gero ganbila eta azkenean laua. Lehorrean matea da eta hezetasunean distiratsua. Hori-okrea edo larru kolorea du, eta hasieran erdian errezel irintsu zuri batez estalia dago, errezel orokor irintsuaren hondarrak dira; zahartzean, ertzak zimurtu egiten dira, eta hortik dator caperatus izena, zimurtua dela esan nahi du.
Orriak: itsatsiak-eskotatuak, ertz dentikulatu samarrarekin. Horixkak eta zahartzean okre kolorera bihurtzen joaten direnak.
Orri dekurrenteak: Hanka ukitzeaz gain, beherantz jarraitzen duten orriak.
Hanka: Zilindrikoa, sendoa eta betea, erraboildun samarra oinarrian eta gainazala ildaskatua luzetara. Nahiko goian, zuri-horixka koloreko, mintzezko ildaskatua den eraztun bat darama.
Haragia: Mehea, kolore zuri-horixkakoa, batzuetan orban biolazeoekin. Usain nabarmenik gabe eta zapore atsegina eta gozoa du. Ura horiz koloreztatzen du.[2]
Etimologia: Rozites generoa, Ernest Roze botanikari eta mikologo frantsesari eskainitakoa da. Caperatus epitetoa berriz latinezko “caperatus” hitzetik dator, “zimurtua”, kapelaren itxuragatik.
Jangarritasuna aldatu
Oson jangarri ona da, baina larbek eraso egiten diote maiz. Oina haritsua da eta botatzea gomendatzen da. Ozpinetan eta oliotan ezin hobeto kontserbatzen dira.[3]
Nahasketa arriskua aldatu
Hori koloreko Cortinarius batzuekin. Zilar koloreko errezelak tonu moreak izan ditzake kapelaren erdian, normalean honek Cortinarius-etatik bereizteko aukera ematen du.[4]
Sasoia eta lekua aldatu
Udan eta Udazkenean, normalean taldekoia da, eta, batzuetan, ale askoko taldeak osatzen dituzte, baina ez multzo soropildu handietan. Nahiago ditu basoetako leku goroldiotsuak, bai pinu eta izeien basoetakoak, bai hosto-zabaletakoak, batez ere pagoetakoak.[5]
Banaketa eremua aldatu
Europa, Ipar Amerika, Erdialdeko Amerika, Asiako iparraldea.
Espeziearen egoera aldatu
Aranzadi Elkartearen arabera, errozitea desagertzeko arriskuan dauden onddoen eusko-kantauriar Zerrenda Gorrian dago.[6] Azken urteotan mikologia adituek onddo batzuen beherakada kuantitatibo eta kualitatibo handia egon dela ohartarazi dute. Adituen esanetan, egoera honek hainbat eragile ditu, tartean klima aldaketa, pestiziden erabilera eta bilketa masiboak.
Galeria aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Lotina, Roberto. (1985). Mil setas ibericas. Diputacion foral de vizcaya,, 249. or. ISBN 84-505-1806-7..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 376 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 199 or. ISBN ISBN:84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 469 or. ISBN 84-404-0530-8..
- ↑ Zerrenda Gorria, Aranzadi Zientzia Elkartea
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q669036
Multimedia: Cortinarius caperatus / Q669036
Espezieak: Cortinarius caperatus
