Wikipedia

Dion Sirakusakoa

Dion (antzinako grezieraz: Δίων ὁ Συρακόσιος; c. K.a. 408 K.a.–354), Sirakusako tiranoa izan zen, Hiparinoren semea. Honen beste seme-alabak Megakles and Aristomake ziren. Aristomake Dionisiorekin ezkondu zen. Tirano honek, aldi berean, Locri hiriko Dorisekin ezkonduta zegoen. Dion Dionisio I.aren koinatua izateaz gain, haren ministro eta kontseilaririk fidagarriena zen. Dionen arreba oso popularra bazen ere sirakusarren artean, Doriren semea, Dionisio II.a, izango zen Sirakusako ondorengoa. Aristomakek lau seme-alaba izan zituen, hauetariko alabaren bat, Sofrosine, Dionisio Gaztearekin ezkondu zen eta beste bat, Arete, Dionekin. Bikote honek Hiparino izeneko seme bat izan zuen[1].

Dion Sirakusakoa

Bizitza
JaiotzaSirakusa, K.a. 409
HeriotzaSirakusa, K.a. 354 (54/55 urte)
Heriotza modua: labankada
Familia
AitaHipparinus
Ezkontidea(k)Arete Sirakusakoa
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakantzinako greziera
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria eta tiranoa

Oso aberatsa izatean eta Platonen moral zorrotzaren jarraitzailea eta handinahia izan zenez, Dionisio II.aren susmo txarrak iratzarri zituen. Arrazoia izan zen Dionek kartagotarrei bidalitako gutun bat. Atenasen zegoela, bizitza erosoa izan zuen Dionisiok II.ak lurrak eta aberastasunak kendu zizkion arte. Dionen erantzuna izan zen K.a. 357an Sizilian lehorreratzea eta Sirakusa konkistatzea (Ortigiako gotorlekua izan ezik). Hala ere, Dionek, Heraklides muturreko buruzagi erradikalarekin eztabaidatu ondoren, berriro erbestera joan behar izan zuen. Sirakusarrek deitu ondoren K.a. 355ean, hiriko agintaria bilakatu zen, baina haren intrantsigentzia eta zerga-eskaerak direla eta, populazioarengandik urrundu zen. Jarraitzaileek ez zuten bakarrik abandonatu baizik eta hil zuten ere. Sizilia askatzeko Dionen saiakerek 20 urteko anabasa politiko eta soziala ekarri zuten.

Dionisio I.aren aholkularia aldatu

 
Dionek Platon aurkezten dio Dionisiori

Dionisioren aholkulari fidagarria izanik, arlo diplomatiko garrantzitsuenak izan zituen. Plutarkoren arabera, Dionek ezin hobeto bideratu zituen Kartagorekin harremanak. Dionisiok ere begi onez ikusten zuen Dionen aholkularitza. Hori zela eta, baimendu zion Sirakusako altxorretik dirua ateratzea, baina tiranoak gertaera hau herri osoak ezagutzeko eskatu zion. Eskaera gorabehera, Dion oso aberatsa bihurtu zen eta haren egoitza oso ondo hornituta zegoen. Hala ere, Plutarkok dionez, Dionek Dionisio kritikatu ohi zuen[2]. Gaztetatik, Dionek gustuko zituen jarduera intelektuak, filosofia batik bat. Platon eta Dion Tarenton ezagutu zuten elkar K.a. 387an. Filosoak Dionisioren gonbidapena onartu zuen Sirakusa bisitatzeko. Egia esan, gonbidapen horren atzean Dion zegoen[3]. Dion Platonen eskolako kide bat izan zen, Plutarkoren ustez, ikasleen onenetariko bat[4]. Plutarkori jarraituz, Dion ahalegintzen zen Dionisiok Platonen irakaspenak ezagut zitzan. Behin, Dionek tiranoa inbitatu zuen bilera batera Platonekin. Elkarrizketan Dionisio minduta sentitu zen Platonek tiranoen kontra hitz egin zuelako. Eztabaida bat izan ondoren, tiranoak agindu zuen filosofoa hiltzea. Azkenean, Platonek heriotza zigorretik libratu zen baina atenastar esklabo gisa saldu zuten Eginan. Nahiz eta Platonari buruzko desadostasuna, Dionisio eta Dionen arteko harremanek ez zuten aldaketarik izan[5]. Dionisio hiltzear zegoenean, Dionek ondorengotzari buruz hitz egin zion. Dionek nahi zuen bera edo senideren bat Sirakusako hurrengo agintaria izatea. Hala ere, Plutarkoren arabera, medikuek ez zuten Dionisio zaindu Dionisio Gaztearen aldekoak zirelako, Dionisio gazteak, bere planen berri izan zuela jakin zuenean, bere aita pozoitzea erabaki zuen. Honek, Plutarkoren ustez, ezin zuen hitzik ere esan hil aurretik[6].

Dion eta Dionisio II.a aldatu

Plutarkoren esanetan, Dionisio Zaharra beldur zenez traizioren bidez kanporatuko ez ote zuten, haren semea txikitatik Sirakusako akropoliaren[7] barruan zaindu zuen, beraz, adin nagusira heltzean ez zuen buruzagi baten itxaroten den ezagutzarik, ahalmenik, trebetasun politikorik ezta berezko indarrik ere. Heldutan, Plutarkok zioen, Dionisio Gaztea libertinoa zen[8]. Kornelio Nepoteren ustez, Dionisio Gazteak ez zuen aitaren izaeraren indarra eta kasu gehiegi egiten zien kezkarik gabeko aholkulariei, Dionen entzutea zikindu nahi zutenak[9]. Aita ordezkatu zuenean Sirakusan, gortea gazte lizunez osaturik zegoen, ardura politikorik gabekoak. Hori zela eta, Sirakusako erakunde politikoak gainbehera hasi ziren. Laster, hiritarrek uste zuten Dion zela hiria salbatu zezakeen bakarra[10]. Dionisioren gortean, Dionek proposatu zizkion bi irteera kartagotarren mehatxuaren aurrean: bata, bera Kartagora bidaiatzea irteera diplomatiko bat bilatzeko, eta bestea, Dionek ordainduta, 50 trirreme berriak egitea kartagotarren kontra borrokatzeko. Dionisiok eskaintza hau begi onez ikusten bazuen ere, tiranoaren aholkulariek ustez, Dionek beste asmo bat zuen, hau da, boterea lortzea berarentzat edo Aristomake arrebaren ondorengoentzat[11]. Plutarkoren arabera, Dionek uste zuen Sirakusako arazoak Dionisioren hezkuntzarekin konponduko zirela. Honela, filosofiazko printzipioak irakatsi zizkion baita gobernu on baten garrantzia ere. Helburua zen Dionisio errege ona bilakatzea[12]. Dionisio filosofian interesatu zela, beraz, Platon berriro inbitatu zuten Sirakusara. Saiakuntza honek, hasiera ona izan bazuen ere, porrot egin zuen Dionen aurkariek eragina gehiago zutelako Dionisiorengan. Honela, lortu zuten Filisto filosofoa berriro deitzea (Dionisio Zaharrarekin ospea galdu zuena). Harrez geroztik, filosofoak Dionen kontrako oposizioa zuzendu zuen[13][14]. Gauzak honela, Dionek plan bat asmatu zuen Heraklides eta Teodetes jeneralekin Dionisio boteretik kentzeko. Plutarkok zionez, haiek ados egon ziren harik eta erreforma politikoak egiten baziren, eta ez gauzatzekotan, Dion kanporatuko zuten. Dionek, nahiz jatorriz aristokrata izan, demokrazia osoa ezartzea onartu zuen[15]. Hala ere, Platon iritsi zen, eta gogo handiz hartu zuten. Platonek Dionisiorekin izan zituen elkarrizketek, Dionisioren ikuspuntuetan eta jokabidean aldaketa nabarmenak eragin zituztela esan zen, hau, zuhur eta arretatsu bihurtu zelarik, bere gorteak, bere praktika libertinoekin jarraitu zuen bitartean. Gero, betiko sakrifizio batean, Dionisiok argi eta garbi adierazi zuen jada ez zuela tirano izan nahi[13].

Erbesteratzea aldatu

 
Aretek jagoleei eskatzen die semea salbatzeko

Dionisiok esan zuenean ez zela jadanik tiranoa izango, Filisto eta haren jarraitzaileak izutu ziren eta Dionen kontra kanpaina bat hasi ziren. Haiek Dion beltzailerik handiena zelaren gezurra zabaldu zuten, berarentzat edo ilobentzat boterea nahi zuelako. Dionisiok asmakeriak sinistuz, Dionen kontra jarri zen[16]. Egoera punto txarrenera heldu zen Dionisiok eta Filistok bidean atzeman zutenean Dionek kartagotarrei bidali zien mezu bat. Gutun horretan Dionek kartagotarrei gomendatzen zien, itun bakeari zegokionez, berarekin baino ez kontsultatzeko, berak eskaera guztiak beteko zizkielako. Dionisiok kartagotarren, Dionen eta honen jarraitzaileen konplot bat sumatu zuenez, Dionekin berriro adiskidetzeko itxurak egin zituen. Itsasertzetik paseatzen zeudela Dionisiok Dioni erakutsi zion gutun leporatzailea, eta honi defendatzeko aukera eman gabe, erbesteratu zuen. Dion Atenasera abiatu zen. Plutarkoren ustez, Dionisiok Platon akropolian konfinatu zuen Dionen atzean joan ez zedin. Han, gonbidatu garrantzitsu baten gisa, trataera ona izan zuen. Geroago, Kartagoren aurka gerra hasi zenean, Dionisiok filosofoari utzi zion Sirakusatik irteten eta agindu zion hurrengo udarako Dionek baimena izango zuela Sirakusara itzultzeko[17]. Bitartean, Sirakusan espekulatzen ari zen Aristomake, herrikideen artean ospetsua zena, saiatuko zen boterea lortzen. Dionisiok, jakinaren gainean egonda, egoera bideratu nahi zuen. Jendaurrean, azaldu zuen Dion aldi baterako Atenasen zegoela, Sirakusan matxinadak ez eragiteko. Dionek eutsi ahal zizkion Sirakusako ondasunei eta honela aldizka diru sarrerak jasotzeko. Are gehiago, Plutarkorren esanetan, Dionisiok Dionen senideei utzi zizkien bi itsasontzi, haren aberastasunak Atenasera eraman zitzaten[13]. Honela, Dion Atenasko goi mailako gizartearen artean bizi zen non Kalipo Eleusiar misterioen ospakizunean ezagutu baitzuen. Plutarkok gehitu zuen, Dionek bere aisialdirako landa-egoitza bat erosi zuela. Bere lagun minena Espeusipo zen[13]. Dionisiok atzeratu zuen Dionen itzulera Kartagoko gerra bukatu arte. Dionisiok gomendatu zion Platoni Dionek Sirakusako erregimena ez kritikatzeko. Dionek onartu zuen eta Atenasko Akademian jarraitu zuen filosofia ikasten[13]. Beranduago, Dion bidaiatu zen Grezian zehar hainbat estatu-politikariekin hitz egiteko. Hiri askotan pertsona entzutetsutzat hartu zuten, abegi ona emanez, hots, Espartan hiritartasuna eman zioten, nahiz eta hiria Tebasekin gerran egon eta Dionisioren aliatua izan[13].

Bihurrialdia aldatu

Azkenean, Dionisiok erabaki zuen Dionen ondasun guztiak eskuratzea haietatik diru sarrerak eduki ez zitzan. Dionisiok, bere irudia garbitzekotan, Platon itzularazi zuen Sirakusara Dionen kontrako mehatxu publikoez baliatuz. Platon Sirakusara joan zen baina laster eztabaida latza izan zuen Dionen etorkizunari buruz. Horren ondorioz, Platon giltzapetu zuen harik eta Atenasko mezulariek haren askatasuna lortu zuten arte. Haserrearen haserrez, Dionisiok Dionen ondasunak saldu zituen eta honen emaztea, Arete, Timokrates tiranoaren aholkulariarekin ezkonarazi zuen[18][12]. Erantzun moduan, Dion saiatu zen Sirakusan Dionisioren kontrako matxinada bat antolatzen. Tiranoaren aholkulariek esan zioten, Dion Sirakusara heltzekotan, jendea prest zegoela berari lotzeko, beraz, Dionek ez zuen soldaduen ezta armen beharra[19]. Hala ere, Dionek 800 greziar soldadu lortu zituen Zante irlan bildu zirenak. Dionek agindu zien merzenarioen buruzagiei, Dionisio garaitu ondoren, komandante izendatuko zizkiotela[17]. K.a. 357an, Siziliarantz itsasoratu ziren. Espero zen moduan, Filistok ontziteri bat zuen Italiako kostaldean segada bat egiteko. Hori jakinda, Dion zuzenean Siziliara abiatu zen[20]. Hamahiru egun eta gero, Siziliako Pakinora heldu ziren. Lemazainaren aholkua gorabehera, flota Siziliako hegoaldeko kostatik urrundu zen eta ekaitz batek harrien kontra eraman zuen Zerzinaren ondoan, Afrikaren iparraldean. Ontzidia bost egun itxaron behar izan zituen hegoaldeko lagungarri haizeak Siziliara eraman zuen arte. Behin Sizilian, kartagotar eskualdean lehorreratu ziren eta Heraklea Minoaren gobernadorearen laguna zen aldetik, berarengandik ostatua eta hornidurak lortu zituen[19]. Dionek entzun zuenean Dionisiok Cauloniara (Italiako penintsulan) 80 itsasontzirekin itsasoratu zela, haren tropak Sirakusarantz bideratu zituen. Bidean, Agrigenton, Gelan, Camarinan eta Sirakusako eskualdean, 5.000 siziliar matxinadara elkartu ziren. Akras inguruan zegoela, Dionek Lentini eta Campania eraso egingo zituelaren zurrumurrua zabaldu zuen. Eskualde horren Timokratesen soldaduek ihes egin zuten zegozkien hiriak defendatzeko. Gauean espedizioa aurrera joan zen eta goizaldean erasoa hazi zuen[19]. Sirakusarrek entzun zutenean Dion heltzen zela, tiranoaren jarraitzaileak hil zituzten eta Timokratesek alde egin behar zuen. Dion Sirakusan sartu zen. Plutarkoren esanetan, armadura distiratsu bat janzten eta burua girlanda batek koroatzen zuen. Dion Megakles eta Kaliporekin lagunduta, tokiko handikiek gorestu zituzten. Dionek esan zuen Dionisio kargutik kenduta zegoela[19]. Aste bat beranduago, Dioniso Sirakusara itzuli zen flotarekin eta Ortigiako gotorlekuan sartu zen, oraindik tiranoari leiala zena. Plutarkok dio Dionisio saiatu zela Dionekin negoziatzen baina honek erantzun zion jadanik sirakusarrak askeak zirenez, beraiei zegokiela erabakitzea. Sirakusarrek muzin egin ziotenez Dionisioren proposamenari, Dionek iradoki zion amore ematea. Dionisiok onartu zuen eta bere jauregira inbitatu zuen tokiko enbaxada xehetasunez eztabaidatzeko. Dena den, Dionen mezulariak jauregian sartu bezain pronto atxilotuak izan ziren. Hurrengo egunean, Dionisioren armadak eraso egin zituen setiatzaileak zeinek nahasian ihes egin baitzuten. Anabasaren erdian ez ziren bete Dionen aginduak, beraz, Dionisioren tropen kontra abiatu zen. Dion zauriturik gertatu zen baina haren soldaduek lurretik erreskatatu zuten. Dionen merzenarioek trebetasun militar hobea zutenez, Dionisioren tropak akropolian sartarazi zituzten[17].

 
Antzinako Siziliaren mapa

Sirakusako buruzagia aldatu

Dionisioren gaineko garaiperanen ondoren, Dion Sirakusako buruzagi aukeratu zuten. Bitartean, Dionisio eta haren jarraitzaileak gotorlekuan setiaturik zeuden. Laster sirakusarrak konturatu ziren Dion, aurreko tiraniarekin izandako loturak zirela eta, ez zela gai herriak nahi zituen erreformak egiteko. Dionen harrokeria eta aginduzko jarrerengatik ezin zuen herritarren onespena lortu, beraz mesfidatzen hasi ziren[21]. Dionek laster eztabaidatu zuen Heraklidesekin bere alderdi politikoa sortu zuelako. Sirakusako batzarrak Heraklides almirante izendatu zuen, honek eragina ematen zion sirakusarren artean. Dionek ekimena moztu zuen esanez kargu hori berari zegokiola ematea eta jarraian, berak proposatu zuen Heraklides almirante izateko[21]. Heraklidesek jarraitu zuen erreformak eskatzen. Geroago, Filiporen armada Italiatik itzuli zenean Heraklidesenak garaitu zuen eta Filipo exekutatu zen. Dion eta Heraklidesen arteko aurkokatasuna gailurrera heldu zen azken hau gai izan ez zenean Dionisioren ihesa ekiditzeko. Harrez geroztik, gotorlekuaren ardura Apolokratesena izan zen. Orduan Heraklides herriko batzar bat proposatu zuen hurrengo neurri hauek eztabaidatzeko:

  • Sirakusako lurrak modu berdinean banatuko zirela hiritar guztien artean.
  • Kanpotar ofizialeei soldata kenduko zietela.
  • Buruzagi berriak izendatu beharko zirela.

Dion plan hauen kontrakoa bazen ere, sirakusarrek uste zuten gobernua zapaltzailea zela kanpoko mertzenarioetan oinarritzen zelako[18]. Herriak Dioni jeneral tituloa kendu zion eta 25 berri batzuk izendatu zituen, beraien artean Heraklides. Modu berean, erabaki zuen Dionekin etorritako greziar mertzenarioei ez ordaintzea. Dion eta bere 3.000 mertzenarioak Sirakusaren kontra joan beharrean, erabaki zuten Lentinira joatea[21]. Lentinin harrera ona egin zioten Dioni eta mertzenarioei, eta hiritartasuna eman zieten. Handik Siziliar kongresuak Sirakusa salatu zuen baina sirakusarrek erantzun zuten nahiago zutela orduko askatasuna tiraniarekin jarraitzea baino[19].

Sirakusako boterea berreskuratuz aldatu

 
Dion, Hiparinoren semea

Dionisiok eta mertzenarioek Sirakusatik alde egin zutenean, sirakusarrek erabaki zuten Ortigia setiatzea, Dionisioren semeak, Apolokratesek, gobernatzen zuena. Erasotzear zeudela, Nipsio campaniarrak Napolitik laguntza ekarri zien. Honek ontziteria Sirakusako Portu Handian porturatu zuen. Hasieran, ematen zuen garaipenak erraza zela Heraklidesen flotak Nipsioarena irabazi zuenean. Albistea entzutean, sirakusarrek erotuta, gaua eman zuten edaten. Hurrengo egunean, sirakusar guztiak lo seko zeudenean, Nipsioren tropak gotorlekutik irten eta hiriko oinarrizko lekuez jabetuz ziren, hiria arpilatuz[22]. Plutarkoren arabera, sirakusarrak ez ziren gai aurka egiteko, beraz, enbaxada bat bidali zuten Lentinira Dionekin hitz egiteko. Dionek esan zuen gau horretan bere soldaduekin Sirakusarantz irtengo zela[13]. Nipsiok entzun zuenean Dion helduko zela, hiria sutan jarri zuen. Plutarko dio hiria erretzen zen bitartean hiritar asko erail zutela. Hurrengo egunean, Dion hirian sartu zen txaloaldi artean. Nipsioren soldaduei zegokienez, akropoliaren birrindutako latesiaren atzean gorde ziren non Dionen soldaduek ezin baitiztuzten menperatu. Orduan sirakusarrek erabaki zuten etsaia erasotzea. Hau gotorlekura erretretan, soldatu asko preso hartu ziren. Nipsio berak lortu zuen hiritik alde egitea. Luza gabe, Apolokratesek gotorlekua errenditu zuen eta Dionen arreba (Aristomake), bere emaztea (Arete) eta Hiparino gaztea askatu zituen[13][23]. Sirakusako batzarrak Dion gurtu zuen jainkoa bailitzan, Sirakusara etortzean[24][25]. Diodorok, ostera[26], azaltzen du kulto heroikoa zela[27]. Hurrengo egunetan, Dionen aurkari gehienek ihes egin zuten. Geratu zirenen artean Heraklides zegoen. Dionen mertzenarioek iradoki zioten hiltzea, baina Dionek barkatu eta adostu zuen berak botere guztia eskuratzen zuen bitartean, Heraklides itsasoko almirantea izango zela[13][9]. Sirakusarrek berriro eskatu zutenean lurrak banatzea eta demokrazia berrezartzea, Dionek erantzun zion demokrazia, gobernu-sistema moduan, tirania bezain txarra zela. Horren ordez, berak nahi zuen estatu platoniko bat sortzea, non aristokraziak, zenbait muga politikorekin, aginduko baitzuen. Aristokratek errege eta senatu bat aukeratuko zuten. Sirakusarren beste eskakizun bat zen gotorlekua eraistea, baina Dionek ez zuen onartu[28]. Antza zenez, Dionek ez ziotela sirakusarrei utziko beraien arazoak konpontzen. Garai hartan Dionek zuen agintearen muga bakarra Heraklides zen. Honek errefusatu ondoren Dionen gonbidapena senatari izateko, Dionen kontra konspiratzen hasi zen gotorlekua suntsitu ez zuelako eta kanpoko politikariak ekarri zituelako. Azkenean, Dionek agindu zuen Heraklides hiltzea. Dionek berak zuzendu zituen hileta-elizkizunak, baina sirakusarrek erailketa sentitu zuten[19].

Erailketa aldatu

Dionekin etorri zirenen artean Sirakusa askatzeko Platonaren ikasle bat zegoen, Kalipo. Erbestetik Dionisio II.ak eroskeria bat eskaini zion Kalipori Dion hiltzeko eta hark onartu zuen. Kalipok Dionisioren dirua erabili zuen Dionen bizkarzainak erosteko. Geroago, Kalipok Dionen konfiantza lortu zuen haietariko soldadu batzuk salatuz. Ondorioz, Dionek beste konplot batzuk aurkitzeko ardura eman zion, Dioni esan ziotenean Kalipo beraren kontra azpijokoa egiten zuela, ez zien jaramon egiten, Kalipo espioi lana egiten zuelako[29]. Gerora, Dionen seme bakarra leiho batetik erori eta hil zen. Bere emazte Aretek eta arreba Aristomakek Kaliporen konplota ediren zuten baina Dionek semearen heriotzarengatik ahaldura zela eta paralizaturik zegoenez ez zuen ezer egin. Aretek eta Aristomakek jarraitu ziztuzten konplotaz ikerketekin. Kalipo horretaz konturatu zenean, esan zien leiala zela eta hori frogatu ahal zuela. Haiek eskatu zioten Zin Handiko zeremonia egitea Pertsefone tenpluan eta Kalipok onartu zuen. Zeremoniaren ondoren, Kalipok agindutakoa ez zuen bete eta erabaki zuen Dion hiltzea Pertsefone jainkosaren jaia ospatzen zen egunean[30]. Eguna heldu zenean, Dion etxean zegoen jaia ospatzen haren adiskideekin. Erailak zazintoarrak ziren arropa arinak janzten zituztenak eta armarik gabekoak zirenak. Etxe barruan zeudela leihoak eta ateak itxi zituzten. Mertzenarioek Dion estarritik oratu zuten eta espartar ezpata motz batekin satakatu zuten hil arte[19]. Dionen erailketaren ondoren, Kalipok hartu zuen boterea eta tirano gisa gobernatu zuen urte batez. Sirakusarrak haren gobernuaren kontra matxinatu ziren Kalipo erbestera bidaliz[31].

Herriko kulturan aldatu

Dionen pertsonaia agertzen da Mary Renaulten Apoloren maskara[32] eleberrian agertzen da.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Plutarko, Lives: Life of Dion. https://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Dion
  2. ↑ Plutarch, Lives: Life of Dion https://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Dion
  3. ↑ ROEBUCK, R (1987). Cornelius Nepos - Three Lives - Alcibiades, Dion and Attacus. Bell and Hyman. 8, 27, 30 orriak. ISBN 978-0865162075.
  4. ↑ Plutarch, Lives: Life of Dion.
  5. ↑ Plutarch, Lives: Life of Dion.
  6. ↑ Plutarko, Lives: Life of Dion.
  7. ↑ Ortigia gotorlekua
  8. ↑ https://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Dion.
  9. ↑ a b ROEBUCK, R (1987). Cornelius Nepos - Three Lives - Alcibiades, Dion and Attacus. Bell and Hyman. pp. 8, 27, 30. ISBN 978-0865162075.
  10. ↑ PLUTARKO: Bizitzak: Dionen bizitza.
  11. ↑ Plutarko, Lives: Life of Dion.
  12. ↑ a b ROEBUCK, R (1987). Cornelius Nepos - Three Lives - Alcibiades, Dion and Attacus. Bell and Hyman. pp. 8, 27, 30. ISBN 978-0865162075.
  13. ↑ a b c d e f g h i Plutarch, Lives: Life of Dion.
  14. ↑ ROEBUCK, R (1987). Cornelius Nepos - Three Lives - Alcibiades, Dion and Attacus. Bell and Hyman. 8, 27, 30 orriak. ISBN 978-0865162075
  15. ↑ PLUTARKO, Lives: Life of Dion.
  16. ↑ PLUTARKO, Lives: Life of Dion
  17. ↑ a b c Plutarch, Lives: Life of Dion. https://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Dion
  18. ↑ a b Plutarch, Lives: Life of Dion. https://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Dion
  19. ↑ a b c d e f g Plutarch, Lives: Life of Dion. https://en.wikisource.org/wiki/Lives_(Dryden_translation)/Dion
  20. ↑ BURY, John Bagnell (1900): The History of Greece to the Death of Alexander the Great. Modern Library. pp. 669–672.
  21. ↑ a b c BURY, John Bagnell (1900). The History of Greece to the Death of Alexander the Great. Modern Library. pp. 669–672.
  22. ↑ BURY John Bagnell (1900). The History of Greece to the Death of Alexander the Great. Modern Library. pp. 669–672.
  23. ↑ ROEBUCK, R (1987). Cornelius Nepos - Three Lives - Alcibiades, Dion and Attacus. Bell and Hyman. pp. 8, 27, 30. ISBN 978-0865162075.
  24. ↑ Plutarch, Life of Dion 29.2
  25. ↑ CURRIE, Bruno: , Pindar and the Cult of Heroes, Oxford UP, 2005, p. 180, ISBN 0-19-927724-9
  26. ↑ Diodoro Sikulo: 16.20.6
  27. ↑ FISHWICK, Duncan: The Imperial Cult in the Latin West, Brill, 1987, p. 4, ISBN 90-04-12539-6
  28. ↑ BURY, John Bagnell (1900). The History of Greece to the Death of Alexander the Great. Modern Library. pp. 669–672.
  29. ↑ 1. Plutarch, Lives: Life of Dion.
  30. ↑ Plutarch, Lives: Life of Dion. .
  31. ↑ Plutarch, Lives: Life of Dion.
  32. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/The_Mask_of_Apollo
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Dion Sirakusakoa  

Ikus, gainera aldatu

Sirakusako tiranoak

Aurrekaria Sirakusako tiranoa Ondorengoa
Dionisio II.a Sirakusakoa
K.a. 357-354
Kalipo
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Dion_Sirakusakoa&oldid=9258983"(e)tik eskuratuta