Wikipedia

Canaima (GNU/Linux banaketa)

Canaima Venezuelako GNU/Linux banaketa bat da, Debian GNU/Linux-en oinarritua. Presidentearen 3.390 zenbakidun dekretuaren ondorioz sortu zen. Venezuelako Administrazio Publiko Nazionalean (APN) teknologia libreen erabilerari buruzkoa. Hugo Chávez presidente zenak aldarrikatu zuen 2004ko abenduan.[1] 2011ko martxoaren 14an, 39.633 zenbakiko Gazeta Ofizialean, Administración Pública Nacionaleko lan-estazioetarako sistema eragilea ezarri zen.[2]

 Canaima (GNU/Linux banaketa)
Jatorria
Azken bertsioa7.2
Ezaugarriak
HizkuntzaVenezuelan Spanish (en) Itzuli
Egile-eskubideakcopyrightduna
LizentziaGNU General Public License
Deskribapena
OinarrituaDebian
Ekoizpena
GaratzaileaCANTV (en) Itzuli eta CNTI (en) Itzuli
canaima.softwarelibre.gob.ve

Proiektu sozio-teknologiko ireki hau lankidetzan eraiki da, eta teknologia-, komunitate- eta estrategia-mailako elementuak sartzea du helburu. Horretarako, Informazio Teknologia Libreetan oinarritutako produkzio-tresnak eta -ereduak garatzen ditu, CANAIMA komunitatean oinarrituta. Komunitate hori hainbat erakunde publiko eta pribatutako partaide-taldeek, Software Libreko komunitateko aktibistek, ikasleek eta, oro har, erabiltzaileek osatzen dute.

Canaima GNU/Linux maiz erabiltzen da Venezuelako eskola publikoetan, «Canaima Educativa» proiektuan erabiltzen baita. Proiektu horren helburua da eskola-adinean dauden 6.000.000 ikasle baino gehiago Magallaes ordenagailu eramangarriekin hornitzea.[3][4] Estandar irekien erabilerari buruzko nazioarteko biltzarretan aurkeztu da bere erabilera-kasua, eta, duela gutxi garatu den arren, Software Librea Instalatzeko Latinoamerikako Jaialdian (FLISOL) erabili da, erabiltzaile askoren ekipoetan instalatu baita.[5]

Canaima GNU/Linux software libretzat hartzea aldatu

Banaketa hori Software Libre gisa aipatzen bada ere, Free Software Foundation-ek ez du halakotzat hartzen, Debianekin gertatzen den bezala, lan horretatik eratorria baita.[6] Izan ere, software jabedun zenbait osagai ditu, hala nola zenbait ekipo informatikotan hardware pieza batzuek funtziona dezaten behar diren kontrolatzaileak.[6] Canaimaren sortzaileek kontrolatzaile pribatibo horiek banaketan sartzea erabaki zuten, Venezuelako Estatuak erabiltzen dituen ordenagailu gehienekin bateragarri egiteko eta GNU/Linux banaketa horretaranzko migrazioa errazteko.[7]

Softwarea barne (Canaima 6.X) aldatu

 
Canaima GNU/Linux 2.0 mahaigaina

Beste banaketa batzuetan bezala, Canaima GNU/Linux-ek hainbat aplikazio ditu sistema osoaren ofimatika, entretenimendua, garapena eta konfigurazioa egiteko. Canaima 4ko interfaze lehenetsia.X GNOME da eta Canaima 5en.X MATE edota Cinnamon da. Komunitateak beste bertsio ez-ofizial batzuk ditu, XFCE eta beste zenbait idazmahairekin.

 
Canaimako GNU/Linux 3.0 mahaigaina
  • Internet:
  • Grafikoak:
    • Libreoffice Draw.
    • GNU Paint.
    • Dia diagramen editorea.
    • Gimp
    • Inkscape
    • Cheese web-kameraren bisorea.
    • Shotwell Photo Manager.
    • Xsane irudiak eskaneatzeko softwarea.
  • Programazioa:
    • Quanta Plus.
    • Eklipsea.
    • Anjuta: C, C++, Java, Python eta Vala programazio-lengoaietan GNU/Linux eta BSD sistemetan programatzeko garapen integratuko ingurunea.

Jaurtiketak aldatu

Canaima GNU/Linux banatzaile bat da, eta azken urteotan bertsio periodikoak sortu dira. Hurrengo taulak bertsio bakoitzaren jaurtiketak zehazten ditu.[13]

Bertsioa Izena gakoan Merkaturatze-data
1.0 Kanaima 18 de octubre de 2007
2.0 Kanaima 05 de febrero de 2009[14][15]
3.-0 Erroraima 05 de mayo de 2011
4,0 Kerepakupai 4 de diciembre de 2013[14][16][17]
5.0 Tximantana 19 de diciembre de 2016[14][18]
6.0 Kavac 20 de marzo de 2018[14]
7.-0 Imawarí 17 de agosto de 2022[19]
Kolorea Esanahia
Gorria Bertsio zaharra; euskarririk gabe
Horia Bertsio zaharra; euskarriarekin.
Berdea Egungo bertsioa; euskarriarekin.
Horia Oraingo bertsioa sortzen ari da.
Urdina Garatzen ari den etorkizuneko bertsioa.

Garapen-zikloa aldatu

Canaima GNU/Linux-ek Debian-en oinarritutako garapen-eredua du, baina aldaketa batzuk egin zaizkio Venezuelaren beharretara egokitzeko. Ildo horretan, garapen-ziklo hau definitu da:

Jaurtiketa jarraitua garatzeko eredua erabiltzen da (Rolling Release)

1.- Komunitate sozio-produktiboa, APN eta unibertsitateak: Paketeak, proposamenak edo, halakorik ezean, errore (bugs) batzuen zuzenketak ekartzen dituzte, banaketaren hurrengo bertsiorako komunitatearen eskakizunak hobetzeko.

2.- Pakete propioak eraikitzea: Paketeak egiteko, debmake eta debuild tresnak erabiltzen dira.

3.- Alfa bertsioa: Canaimako biltegiaren eta banaketaren arteko elkarrekintza zuzena ebaluatzeko probak egiten dira. Bertsio berriaren interfazea aztertzen da, errendimendu-probak egiten dira gama altuko, ertaineko eta baxuko makinetan, Administrazio Publiko Nazionalean gehien erabiltzen diren aplikazioen errendimendua eta erabilera ebaluatzen dira.

4.- Ebaluazioa: Alfa bertsioa Venezuelako erakunde publikoetako langile-talde batek, Zientziaren eta Teknologiaren arloarekin zerikusia dutenek eta Venezuelako Software Libreko Komunitateko kide batzuek ebaluatzen dute. Horrekin batera, komunitate sozio-produktiboak bere paketeak paketatuko ditu, Beta 1 bertsioan gehitzeko.

5.- Beta 1 bertsioa: Aldez aurretik hautatutako paketeak zuzenean gehitzen zaizkio sistemari edo biltegiari, proiektuko paketeen ondoan. Garapen-zikloaren etapa honetan, banaketa proiektuaren erabiltzaileentzat argitaratzen da.

6.- Beta 2 bertsioa: Garapen-zikloaren etapa honetan, pakete gehiago eransten dira eta akatsak zuzentzen dira. Horren ondorioz, Beta 1 bertsioaren berrikuspen komunitarioan aurrez jakinarazitako bug-ak zuzentzen dira.

7.- Argitalpena: Etapa honetan, ebaluazioa eta aurkitutako akatsen zuzenketak egin ondoren, Canaima proiektuaren komunitatearen erabilerarako bertsio berria argitaratzen da.

Cayapa Canaima aldatu

Canaimaren inguruan sortu den jarduera komunitarioetako bat Cayapa[20] da. Bertan, software librearen garatzaileak hobekuntzak proposatzeko, akatsak zuzentzeko eta beste batzuk egiteko elkartzen dira. Beste proiektu batzuetako jarduera horri Bugs Squash Party deitzen zaio. [21]

Lotutako fabrikatzaileak eta mihiztatzaileak aldatu

Venezuelako Administrazio Publiko Nazionalak bultzatutako banaketa denez, hitzarmen estrategiko batzuk sortu dira hainbat herrialde eta hardware-fabrikatzailerekin, hala nola:

  • Portugal: eskola publikoetan banatzeko 250.000 Magallaes ordenagailu fabrikatzeko hitzarmena.[4]
  • Sun Microsystems: fabrikatzaile horren ekipoetan Canaima ziurtatzeko.[22] Hala ere, Sun Microsystems Oracle Corporation-ek erosi zuenez, azken enpresa horrek ez du hitzarmenik egin Venezuelako Estatuarekin Canaima ziurtatzeko.[23]
  • BIT: Venezuelako industria teknologikoa, Venezuelako estatuaren eta enpresaburu txinatarren arteko enpresa mistoa, non ezartzen baita Canaimaren erabilera haiek egiten dituzten ekipoetan.[24]
  • Lenovo: fabrikatzaile horren ekipoak Canaima erabiltzeko ziurtatzeko.[25]
  • Síragon: Ekipo informatikoen Venezuelako mihiztatzailea, ekipo horietarako Canaima ziurtatzen duen hitzarmena.[26]

Canaima GNU/Linux-en erabilerak aldatu

Hezkuntza-Canaima aldatu

Venezuelako Boliviako Errepublikako Gobernuaren Hezkuntzarako Herri Boterearen Ministerioak 2009an hasitako proiektua da. Oinarrizko hezkuntzako ikasleei ordenagailu bat, Canaimita izenaz ezaguna, doan ematea du helburu. Ordenagailu horren sistema eragilea Canaima GNU/Linux eta Hezkuntzarako Herri Boterearen Ministerioak sortutako hezkuntza-edukiak dira.[27]

2011n 1.314.091 ordenagailu entregatu ziren.[28] 2012ko irailean eman zen 2 milioiko Canaimita.[29] 2013ko martxoaren 21era arte 2.452.337 Canaimitas banatu zaizkie Lehen Hezkuntzako ikasleei.[30] Berrikiago, Venezuelako Gobernuak batxilergoko erakunde publikoetako ikasleei 2,5 milioi ordenagailu ematen hasi zen.[31] 2014ko apirilean 3.300.000 Canaima ordenagailu banatu zaizkie oinarrizko eta erdi mailako hezkuntzako haur eta gazteei.[32]

2017rako 6.000.000 ordenagailu zeuden entregatuta.

KOP. aldatu

CANTV enpresak ordenagailuak saltzen ditu Internet Plan Ekipatuaren barruan, Canaima GNU/LInux aurrez instalatutako sistema eragile gisa erabiltzen dutenak.[33][17]

Edizioak aldatu

Komunitateko aktibistek Canaimaren hainbat edizio mantendu eta aintzatetsi dituzte. Hauek dira garrantzitsuenak:[34]

  • Canaima Colibri: hardware baliabide gutxiko ekipoetarako banaketa.[35]
  • Canaima Comunal: Kontseilu Komunalen konputagailuendako edizio bat da, erakunde horiei kokapen geografikoaren katastroa egiteko eta beren jarduera erakundeekin eta herriarekin antolatzeko aukera ematen diena.[36]
  • Canaima Caribay: Europako Erkidegoko hedabideetako ekipoetan erabiltzen den banaketa. Erkidegoko irratiak kudeatzeko eta ikus-entzunezko materiala eta tutoreekin batera bideo-artxibo gisa inprimatua ekoizteko tresnak ditu.[37]
  • GeoCanaima: banaketa honek geomika libreko aplikazioak eta datuak ditu, praktikak egin ahal izateko eta mahaigaineko, web-eko, zerbitzarietako eta kartografia-sorgailuetako aplikazioekin elkarreraginean aritzeko.[38]
  • Canaima Forense: auzitegiko informatikaren aplikazioen elkarreragingarritasuna helburu duen ingurunearekin banatzea.[39]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Decreto N° 3390. 28 de diciembre de 2004, 2 or..
  2. ↑ «Gaceta Oficial de la República Bolivariana de Venezuela» Tribunal Supremo de Justicia (39633): 32. 14 de marzo de 2011.
  3. ↑ «Anzoátegui: Niños de primaria inician año escolar con Proyecto Canaima» RNV 27 de agosto de 2009.
  4. ↑ a b «Portugal enviará 250 mil computadoras portátiles a Venezuela en el año 2009» Organización Conapri 25 de septiembre de 2008.
  5. ↑ https://web.archive.org/web/20110820072021/http://www.rnv.gov.ve/noticias/index.php?act=ST&f=14&t=95808&hl=canaima&s=5f203b6ca55b49bfbbdb85019efce5f7 Instalarán software libre gratuitamente en 200 ciudades de Latinoamérica
  6. ↑ a b «Explaining Why We Don't Endorse Other Systems» GNU.
  7. ↑ «¿Por qué CANAIMA?» Software Libre Gob ve.
  8. ↑ Electrum Bitcoin Wallet
  9. ↑ Navegador Cunaguaro. .
  10. ↑ Cliente de correo Guacharo. .
  11. ↑ Cliente de mensajería de Internet Pidgin. .
  12. ↑ Turpial. .
  13. ↑ Hernández Aponte. (31 de enero de 2018). «Ciclos de vida del software libre. Caso de estudio Distribución Canaima GNU/Linux» Universidad de Los Andes.
  14. ↑ a b c d «Hace 11 años fue lanzada la primera versión candidata de Canaima GNU/Linux» CNTI 18 de octubre de 2018.
  15. ↑ Equipo Canaima GNU/Linux, CNTI. (5 de febrero de 2009). Liberada Canaima Popular versión 2.0. .
  16. ↑ Equipo Canaima GNU/Linux, CNTI. (25 de noviembre de 2013). Disponible oficialmente versión 4.0 de Canaima GNU/Linux "Kerepakupai". .
  17. ↑ a b «Gobierno de Venezuela lanzó versión 4.0 de su GNU/ Linux Canaima» Tecnologí@ Hecha Palabra 5 de diciembre de 2013.
  18. ↑ Disponible versión estable de Canaima GNU/Linux 5.0 "Chimantá". Centro Nacional de Tecnologías de Información.
  19. ↑ «Canaima Imawari: Liberada la versión 7.0 de la Distro venezolana» blog.desdelinux.net 17 de agosto de 2022.
  20. ↑ http://lema.rae.es/drae/?val=cayapa Definición de Cayapa, apartado No. 5
  21. ↑ 8va Cayapa Canaima se realizará del 12 al 14 de noviembre. 12 de agosto de 2014.
  22. ↑ [Esteka hautsia]
  23. ↑ Oracle Buys Sun. Oracle Corporation 20 de abril de 2009.
  24. ↑ [Esteka hautsia]
  25. ↑ [Esteka hautsia]
  26. ↑ [Esteka hautsia]
  27. ↑ Venezuela: Presentan proyecto "Canaima Educativo". .
  28. ↑ Más de un millón 300 mil Canaimitas se han entregado a niños de educación básica. .
  29. ↑ Gobierno Nacional entregó la Canaimita 2 millones. MCTI 29 de septiembre de 2012.
  30. ↑ 2.452.337 Canaimas ha entregado el Gobierno nacional a niños de educación primaria. 22 de marzo de 2013.
  31. ↑ Gobierno de Venezuela entrega 2.5 millones de computadoras a jóvenes estudiantes. 23 de mayo de 2013.
  32. ↑ industria venezolana llego al millón de computadoras Canaima ensambladas en el pais. .
  33. ↑ «Plan Internet Equipado» CANTV.
  34. ↑ colaboradores de la Enciclopedia Colaborativa de la Comunidad Canaima. Sabores de Canaima. .
  35. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. Canaima Colibri. .
  36. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. Canaima Comunal. .
  37. ↑ Fundación Centro Nacional de Desarrollo e investigación en Tecnologías Libres. Canaima Caribay. .
  38. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. GeoCanaima. .
  39. ↑ Ministerio del Poder Popular para Ciencia, Tecnología e Innovación. Canaima Forense. .

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Canaima_(GNU/Linux_banaketa)&oldid=9228709"(e)tik eskuratuta