Bihar (India)

Bihar
	India
Administrazioa
Izen ofiziala	बिहार; بہار
Herrialdea	India
ISO 3166-2	IN-BR
Hiriburua	Patna
Chief Minister of Bihar (en)	Nitish Kumar (en)
Zatiketa	ikusi Bhagalpur division (en) , Kosi division (en) , Munger division (en) , Magadh division (en) , Tirhut division (en) , Saran division (en) , Purnia division (en) , Patna division (en) eta Darbhanga division (en) ;
Geografia
Koordenatuak	25°N 85°E / 25°N 85°E
Azalera	99,200 km²
Mugakideak	Jharkhand, Mendebaldeko Bengala, Uttar Pradesh, Ekialdeko eskualdea eta Erdialdeko eskualdea
Demografia
Biztanleria	103.804.637 (2011); 0 (2011)
Dentsitatea	880 bizt/km²
Informazio gehigarria
Ordu eremua	UTC+05:30
Matrikula	BR
	www.gov.bih.nic.in

Bihar (hindiz: बिहार, urduz: بہار‎ bɪhaːr) India ekialdeko estatua da.

Geografia

Bihar ekialdean Mendebaldeko Bengala, mendebaldean Uttar Pradesh , iparraldean Nepal eta hegoaldean Jharkhand ditu mugakideak. Biharko ordokia Ganges ibaiak bitan zatituta dago, estatua mendebaldetik ekialdera zeharkatzen duena. Biharrek 6.764,14 km² baso-azalera du, hau da bere azalera osoaren %7,1a^[1].

Gangesek ez ezik, Gandak eta Koshi bere iparraldeko ibaiadarrek ere zeharkatua da, Himalaia nepaldarrean dagoen Katmandu haranean jaioak.

Historia

Bihar "Magadha" izena zuen antzinean. Magadha bi ohituraren iturria izan zen: jainismoa eta budismoa. Indiar inperiorik handiena, Maurya Inperioa, Magadhan ere sortua izan zen k. a. 325ean, hiriburua Patliputra (egungo Patna) izanik. Batzuen ustez, mauryar enperadorea zen Ashoka, Patliputran jaioa, inoizko Indiako enperadorerik boteretsuena izan zen.

Barrutiak

Estatuko mapa

Bihar 9 dibisiotan eta 38 barrutitan banatuta dago administratiboki.

Dibisioak honako hauek ziren:

Patna
Tirhut
Saran
Darbhanga
Kosi
Purnia
Bhagalpur
Munger
Magadh

Barrutiak, berriz, hauek:

Dibisioa	Hriburua	Barrutia
Bhagalpur	Bhagalpur	Banka, Bhagalpur
Darbhanga	Darbhanga	Begusarai, Darbhanga, Madhubani, Samastipur
Kosi	Saharsa	Madhepura, Saharsa, Supaul
Magadh	Gaya	Arwal, Aurangabad, Gaya, Jehanabad, Nawada
Munger	Munger	Jamui, Khagaria, Munger, Lakhisarai, Sheikhpura
Patna	Patna	Bhojpur, Buxar, Kaimur, Patna, Rohtas, Nalanda
Purnia	Purnea	Araria, Katihar, Kishanganj, Purnia
Saran	Chapra	Gopalganj, Saran, Siwan
Tirhut	Muzaffarpur	Ekialdeko Champaran, Mendebaldeko Champaran, Muzaffarpur, Sheohar, Sitamarhi, Vaishali

Demografia

Hona hemen irakurtzen eta idazten dakitenen datuak:

Alfabetatuak (1951~2001)^[2]
Urtea	Guztira	Gizonak	Emakumeak
1951	13,49	22,68	4,22
1961	21,95	35,85	8,11
1971	23,17	35,86	9,86
1981	32,32	47,11	16,61
1991	37,49	51,37	21,99
2001	47,53	60,32	33,57

Hindi eta Urdu hizkuntza ofizialak badira ere, gehienek Bihari hizkuntzetako bat menperatzen dute: Bhojpuri, Magadhi, Maithili edo Angika. Hona hemen estatuko hiztunen datuak:

Biharko hizkuntzak^[3]
Hizkuntza	Familia-hizkuntza	Hiztunak (%)
Hindi	Indo-ariarra	% 73,12
Bhojpuri	Indo-ariarra	% 15
Magahi	Indo-ariarra	% 14
Maithili	Indo-ariarra	% 14,27
Bajjika	Indo-ariarra
Urdu	Indo-ariarra	% 11,41
Bengalera	Indo-ariarra	% 0,53
Santali	Austroasiarra	% 0,47