Wikipedia

Ana de Gonta Colaço

eskultorea

Ana de Gonta Colaço, jaiotzez, Ana Raymunda de Gonta Colaço, (Lisboa, Portugal, 1903ko azaroaren 7a - ib. , 1954ko abenduaren 25a) Portugalgo eskultore eta artista plastikoa izan zen. Branca de Gonta Colaço poeta portugaldarraren eta Jorge Rey Colaço pintore eta zeramikari portugaldarraren alaba zen.[1]

Ana de Gonta Colaço

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakAna Raymunda de Gonta Colaço
JaiotzaLisboa, 1903ko azaroaren 7a
Herrialdea Portugal
HeriotzaLisboa, 1954ko abenduaren 25a (51 urte)
Familia
AitaJorge Colaço
AmaBranca de Gonta Colaço
Hezkuntza
HeziketaAcadémie Julian (en) Itzuli
Jarduerak
Jarduerakeskultorea

Biografia aldatu

Jaiotza eta familia aldatu

Ana Raymunda de Gonta Colaço Lisboan jaio zen 1903ko azaroaren 7ko goizean, Branca de Gonta Colaço poetaren eta Jorge Rey Colaço artistaren alaba zela. [2]Aninhas izenaz ezaguna, bikotearen hirugarren alaba zen, jaio berria zen ahizpa hil eta urtebetera. Hori dela eta, amak indarrez erregistratu zituen bere alaba maitatu eta desiratuaren keinu eta balentria guztiak, bere bizitzako lehen urteetan, "Aninhas" izenburupean 1904tik 1924ra bitartean idatzi zuen eguneroko moduan.[3]

Portugalen garai hartako jarduera intelektualarekin lotura handienetakoa zuen familietako batean hazi zen Colaço. Tomás Ribeiro Colaço abokatu, idazle eta antzerkigile ingelesaren arreba gazteena zen. Aitaren aldetik, Alexandre Rey Colaço pianista eta konpositorearen, Amélia Rey Colaço aktore eta zuzendariaren eta Alice Rey Colaço margolari eta ilustratzailearen lehengusina zen. Amaren aldetik, Ann Charlotte Syder poeta ingelesaren eta Tomás Ribeiro politiko portugaldarren biloba zen.[4][5]

Lehen urteak aldatu

Haurtzaro pribilegiatua eta aberatsa izan zuen, batez ere hezkuntzari dagokionez. Hainbat tutore izan zituen irakasle, hainbat arlo eta diziplinatan adituak, hizkuntzak, literatura, musika. Zaldiketa ere bai, eta bere ahizpa gaztearekin, Maria Christinarekin, lehiatu zen zaldi-txapelketa nazionaletan.[6] Haurtzaroa Lisboa eta Oeiras inguruan eman zuen, eta etengabe egon ziren goi-klaseko eta mundu artistiko eta kulturaleko pertsona ospetsuak, baita Portugalgo errege-familiako kideak ere. Egoitza bisitatzen zutenak, besteak beste, Amelia Orleansko erregina, eta Branca de Gonta Colaçok igandeetan antolatzen zituen gau eta afari ugariak.[7]

1920an, 17 urte zituela, Colaço eskultura lantzen hasi zen, etxean lan txiki batzuk egin eta inspirazio sendoa hartu zuen aitak eskaini zion Sacavém fabrikako buztinarekin esperimentatu ondoren. Garai hartan, emakumeek egindako eskulturak nekez ematen zuen independentzia ekonomikoa edo emakume batentzat lan desegokia zela uste zenez, gurasoei esker, Costa Motta (iloba) eta José Isidoro Neto eskultoreekin eskolak hartzen hasi zen.[8][9]

Feminismoa aldatu

Aldi horretan bertan, feminismoaren idealak 'besarkatzen' hasi zen, ile motza eramaten hasi zen ('garçonne' edo mutilen erara), gizonezko traje eta gorbatarekin janzten hasi zen, eta Portugalgo emakumearen egoerari buruzko olerkiak eta beste testu batzuk idazten hasi zen, eta jendaurrean, gizarte oso kontserbadore batean, espekulatu egin zuen lesbiana gisa zuen orientazio sexuala. Publikoa ez izan arren, familiarentzat faktore hori ez zen sekretua izan. Gurasoek onartu egin zuten eta beti kritika publikotik babesten saiatu ziren.

Urte batzuk geroago, Ana de Gonta Colaço eskultorea, amarekin batera, Emakume Portugaldarren Kontseilu Nazionalean (CNMP) sartu zen, Adelaide Cabete sendagile errepublikano eta sufragista buru zuela.[10]

 
Ana de Gonta Colaçok Parisko Académie Julianen egindako "Azal Gorria" igeltsuzko eskulturaren estudioa, 1929.

Lehen erakusketak aldatu

1923ko apirilaren 5ean, Ana de Gonta Colaçok "Onda" izeneko lehen lana erakutsi zuen, igeltsuzko estatua txiki bat, olatu baten aparraren gainean etzandako emakume biluzi bat irudikatzen zuena, estilo naturalista batean, Auguste Rodin eta Camille Claudelen estiloko eragin ederrekin, Lisboako XX. Nazio Arte Erakusketan, ohorezko aipamena jasoz. Prentsak momentua erregistratu zuen, euren arteko desadostasuna erakutsiz, batzuetan artista gaztearen potentziala goraipatuz, beste batzuetan emakume eta artista izateari eraso eginez.

Urtebete geroago, 1924an, Colaçok bere lehen banakako erakusketa egin zuen Lisboako Bobone Aretoan, zenbait artikulu idatzitan kritika gogorrak jaso zituen arren, hala nola Lisboako Diarioko Norberto de Araújo kazetariak "Eskultura inoiz ezin da izan emakume-artea" esan zuen. Erakusketaren inaugurazioa arteen, kulturaren, politikaren eta Portugalgo aktibismo feministaren munduko pertsonaiez beterik egon zen, hala nola Jorge Barradas, Eduarda Lapa, Roque Gameiro, Milly Possoz, Zoé Batalha Reis edo António Teixeira Lopes. Baita Virgínia Vitorino, Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira eta Oliva Guerra idazleak eta poetak edo Amélia Rey Colaço lehengusina aktorea.[7]

Hezkuntza eta karrera artistikoa Parisen aldatu

Argazkilaritzarekin eta zinemarekin liluratuta, 1927an, Rino Lupo Arte Zinematografikoaren Eskolan graduatu zen, Lisboan. Hala ere, zazpigarren artea "A Mão enluvada" film laburra ikaskideekin egin zuenean baino ez zuen aztertu.

1929an, aitak egin zuen bezala, 'Aninhas' izen arekin ere sinatzen zituen bere lanak, Parisera abiatu zen, Madrildik, Pradoko Museoa bisitatuta. Frantziako hiriburura iritsi eta hainbat arte-eskola bisitatu ondoren, Julian Akademian sartu zen, Paul Landowskiren eta Alfred-Alphonse Bottiauren ikasle bihurtuz. Zazpi hilabete luzez arte-eskolan gogor lan egin ondoren, portugaldar artista onartu egin zuten Udazkeneko Aretoan erakusteko, "Azal gorria" lanarekin. Lan horrek estetika berria markatu zuen bere lanean, estilo naturalista alde batera utzita eta garaiko joera abangoardistetara hurbilduz, hala nola modernismora.[11]

1930eko hamarkadan eta 1938 arte, Colaço Paris, Londres, Lisboa eta Tangerren artean ibili zen, eta hantxe ere familia zuen. Arte-parentesi batean utzi zuen karrera, azalpen labur edo erakusketa batzuk izan ezik.

Portugalgo egonaldi batean, 1930ean, Emakumeen Lan Zahar eta Modernoaren Erakusketara gonbidatu zuten. Erakusketa O Século egunkariaren lokalean egin zen, Lisboan. Erakusketa Emakume Portugaldarren Kontseilu Nazionalak antolatu zuen, eta, 1932an, Salão dos Artista Creativos sortu zuen, Maria José Dias da Cámara eskultorea eta Maria Adelaide Lima Cruz margolaria. Azken horrekin harreman afektiboa izan zuen eta estudioa ere konpartitu zuen.[12][13]

1939an, Lisboara itzuli ondoren, eta Corina Freire abeslari eta opera-aktorearekin zuen harremanarengatik eztabaida pixka bat izan ondoren, Arte Ederren Elkarte Nazionaleko XXXVI. Pintura, Eskultura, Arkitektura, Marrazki eta Grabatuaren Erakusketako epaimahaiak baztertu egin zuen Ouvindo edo Sermão lana. Ekitaldiari buruz elkarrizketatu zutenean, Portugalgo gizartean artean irauten zuen kontserbadorismoa kritikatuz, Colaçok hauxe erantzun zuen:

"Oraindik, modernismoa ez da existitzen Portugalen. Inork ez daki zer den"

Hala ere, urte horretan bertan, Cottinelli Telmok Mundu Portugaldarraren Erakusketan parte hartzera gonbidatu zuen, eta D. Jaime izeneko lana aurkeztu zuen, Tomás Ribeiro aitonaren literatura-pertsonaia batean oinarritutako behe-erliebea, Jardim dos Poetasen erakutsitakoa, Belémen, Lisboa.[14]

Azken urteak aldatu

1945ean, ama hil ondoren, Colaço osasun txarraren zantzuak ematen hasi zen, eta Casa das Matinas familiaren etxean kokatzea erabaki zuen Parada de Gontan, Tondelan, Beira Altan.[15] Hantxe egin zuen bere azken lana eta Portugalgo gizartean emakumearen egoerari buruzko esku-hartze testuak idatzi zituen. Bere azken lana, Jasokundeko Andre Mariaren eskultura monumentala, Aguiar da Beira parrokiak eskatu zuen, eta Paul Landowski maisu ohiaren estiloaren eragin nabarmena erakutsi zuen, modernismoaren mugimendu artistikoan txertatua.[16]

Heriotza aldatu

1954ko abenduaren 25ean hil zen Lisboako Gonta Colaço de Aguiarreko Maria Christina ahizpa gaztearen etxean, 51 urte zituela.[17] Lisboako Dos Prazeres hilerrian lurperatu zuten.[18]

Lana aldatu

Colaçok, bere bizitzan, 36 eskultura-lan, zortzi gizon eta bost emakumeren 13 erretratu edo busto eta estilo desberdinetako 23 eskultura sortu zituen, naturalismoaren eta modernismoaren artean. Bere nazioarteko ospea Portugalen ezagutu ez zen arte, bere herrialdeko prentsak ez zuen bere figuraren inguruko diskurtsoa aldatu, eta Nazioarteako eraginari esker, hasi zen Portugalen bere lana goresten.[19]

Erakusketak aldatu

  • 1923 – XX. Arte Ederren Elkarte Nazionalaren erakusketa, Lisboa. Onda obraren ohorezko aipamena. Lana: Onda.
  • 1924 – Bobone aretoa, Lisboa. Bakarkako erakustaldia. Ikusgai lanak: Madre, Baccho, Esclava, Ursus, Soror Dolorosa, Onda.
  • 1927 – Arte Ederren Elkarte Nazionalaren XXIV. Erakusketa, Lisboa. Eskulturako 3. domina, Celos lanarekin. Lanak: Celos eta Pega de Caras.
  • 1929 - Salon d'Automne, Grand Palais des Champs-Élysées, Paris. Lana: Azal Gorria.
  • 1930 – Emakumeen Obra Zahar eta Modernoen Erakusketa, Literatura, Arte, Moda eta Bordatuak, Salão O Século, Lisboa. Lanak: Los celos.
  • 1931 – XXVIII. Arte Ederren Elkarte Nazionalaren pintura, pastel eta eskulturaren erakusketa, Lisboa. Lanak: Gizakia eta Inperfekzioa eta Piel Roja.
  • 1931 – Eskulturako erakusketa, Salão da Papelaria Progresso, Lisboa. Lanak: El hombre y la imperfección, Los celos, Je Leve ma Lampe, D. Nuno Belmonte, Maria José Praia, José Netto, Escuchando el sermón (zirriborroa), Moira, L'Elan Brisé y Pele Vermelha.
  • 1932 - 1. Estorilgo Aretoa, Estorilgo Kostako Propaganda Elkartea, Estorilgo Arte Ederren Elkarte Nazionalak babestua.
  • 1932 – Arte Ederren Elkarte Nazionalaren Artista Sortzaileen I. Aretoa, Lisboa.
  • 1939 - Arte Ederren Elkarte Nazionalaren XXXVI. Pintura, Eskultura, Arkitektura, Marrazki eta Grabatu Erakusketa, Lisboa. Ikusgai lanak: Moiro Paralitikoa (zirriborroa) eta Mr. MacBey.
  • 1939 – Aguiar etxea, Lisboa. Bakarkako erakustaldia. Azaldutako lanak: Sermoia entzuten.
  • 1940 - XXXVII. Arte Ederren Elkarte Nazionalaren pintura, akuarela, marrazki, pastel, gouache, grabatu eta eskulturaren erakusketa, Lisboa. Lanak: Encarna.
  • 1941 – VII. Estoril Aretoa, Estorilgo Kostako Propaganda Elkartea, Arte Ederren Elkarte Nazionalak babestua. Lanak: Encarna.
  • 1942 – Arte Plastikoen Emakumeen 1. Erakusketa Arte Ederren Elkarte Nazionalean, Lisboa. Ikusgai lanak: Kitty, Piel Roja y Escuchando el Sermón.
  • 1943 – IX. Salão do Estoril, Estorilgo Kostako Propaganda Elkartea, Arte Ederren Elkarte Nazionalak babestua. Lana: Kitty.
  • 1944 – Erakusketa Jose Godinhoren etxean. Bakarlari erakustaldia. Ikusgai lana: José Godinho.
  • 1944 – Salão da Primavera: XLI Arte Ederren Elkarte Nazionalaren Pintura eta Eskulturaren Urteko Erakusketa, Lisboa. Lanak: Cristo Alanceado, José Godinho eta Sra. DAMC
  • 1945 – Arte Plastikoen Erakusketa, Prentsa Profesionalentzako Gizarte Aseguruaren Kutxa, Lisboa.
  • 1947 – Salão da Primavera: Arte Ederren Elkarte Nazionalaren XLIV. Urteko Pintura eta Eskultura Erakusketa, Lisboa. Azaldutako lanak: Rodrigo de Melo.
  • 1948 – Portugalgo Artista Taldearen erakusketa, Arte Ederren Elkarte Nazionala, Lisboa.
  • 1949 – 1. areto antiestetikoa: ISMOS erakusketa, Casa dos Pirolitos, Vila Nova da Caparica. Ikusgai dauden obrak: 3 olio-pintura.
  • 1949 – III Beira Alta Probintzia Aretoa, Viseu. Sermoia entzuten obrarekin 1. domina. Lanak: Piel Roja y Escuchando el Sermón.

Hil ondoko edo oroitzapenezko erakusketak aldatu

  • 1993 – Berraurkitzeko obra: Ana de Gonta Colaço (1903-1954), Casa de Sant'Ana, Tondela. 2014 – Cascais Mujeres Escultoras Nazioarteko Udako Ikastaroa Portugalen, Fundação D. Luís I, Cascais. Lanak: Pele Vermelha, Maria José Praia eta hainbat dokumentazio.
  • 2018 – Ana de Gonta Colaço, José Malhoa Museoa, Caldas da Rainha. Komisarioa: Ana Pérez-Quiroga. Lanak: Pele Vermelha, Maria José Praia, Ana da Princesa, Dr. Fernando Agostinho de Figueiredo eta hainbat dokumentazio.
  • 2019 – Ana de Gonta Colaço, Terras de Besteiros Museoa, Tondela. Komisarioa: Ana Pérez-Quiroga. Azaldutako lanak: Onda, Mãe, O amor dos men, Pega de Caras, Pele Vermelha, L'Elan Brisé, Maria José Praia (igeltsoa), Maria José Praia (brontzea), Menino, Mr. Mac Bey, Hombre con una cruz en el pecho, Dr. Fernando Agostinho de Figueiredo, Ana da Princesa, Rodrigo de Melo eta hainbat dokumentazio.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Ingelesez) Tannock, Michael. (1978). Portuguese 20th Century Artists: A Biographical Dictionary. Phillimore ISBN 978-0-85033-312-1. (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  2. ↑ (Portugesez) Barros, João de. (1970). Cartas a João de Barros. Edição Livros do Brasil (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  3. ↑ Ana de Gonta Colaço, 1903-1954 – Escultora. .
  4. ↑ (Portugesez) Faces de Eva. Edicões Colibri 2002 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  5. ↑ (Portugesez) Vasques, Eugénia. (2001). Mulheres que escreveram teatro no século XX em Portugal. Edições Colibri ISBN 978-972-772-275-4. (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  6. ↑ (Portugesez) Illustração portugueza. 1921 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  7. ↑ a b Pérez-Quiroga, Ana. Ana de Gonta Colaço. Escultora.. .
  8. ↑ «Ana de Gonta Colaço» Fabulásticas 2016.
  9. ↑ (Portugesez) Illustração portugueza. 1921 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  10. ↑ (Portugesez) Ocidente. 1943 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  11. ↑ (Portugesez) Quem é alguém: Who's who in Portugal. Portugália editora 1947 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  12. ↑ Maria Adelaide Lima Cruz. .
  13. ↑ (Portugesez) Portucale. Emp. Indust. Gráfica 1932 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  14. ↑ (Portugesez) Ocidente. 1940 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  15. ↑ (Portugesez) Beira Alta. Assembleia Distrital de Viseu 1952 (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  16. ↑ «Exposição de Ana de Gonta Colaço inaugurada dia 30 de novembro no Museu Terras de Besteiros» Emissora das Beiras 2019-11-26.
  17. ↑ (Ingelesez) Tannock, Michael. (1978). Portuguese 20th Century Artists: A Biographical Dictionary. Phillimore ISBN 978-0-85033-312-1. (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  18. ↑ (Ingelesez) McCracken, Penny. (1998). Women Artists and Designers in Europe Since 1800: An Annotated Bibliography. G.K. Hall ISBN 978-0-7838-0087-5. (Noiz kontsultatua: 2022-06-12).
  19. ↑ Mulheres Escultoras em Portugal: Leandro, S. & Silva, R. H. (Coord.) (2017). Lisboa: Caleidoscópio, 319 pp.. 2017, 201–203 or. ISSN 0874-6885..[Betiko hautsitako esteka]

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Ana_de_Gonta_Colaço&oldid=9060519"(e)tik eskuratuta