Ángeles López de Ayala
Ángeles López de Ayala Molero (Sevilla, 1858ko irailaren 21a - Bartzelona, 1926ko urtarrilaren 29a ) [1] espainiar politikari dramagile, kontalari, kazetari eta ekintzailea izan zen, XIX mendearen amaiera eta XX. mendearen hasierako herrialde horretako feminista intelektual nagusitzat jotzen da.[2][3] Ideologia errepublikazalea, feminista eta framazoneriarekin lotua, Bartzelonako Emakumeen Elkarte Autonomoa sortzea sustatu zuen ( 1892 ), Espainiako lehen erakunde feministatzat hartua, Teresa Claramunt Creus anarkistarekin eta Amalia Domingo espiritualistarekin batera, baita Emakume Aurrerakoien Elkartearen sorrera 1898an.[4] Emakumeen eskubideen defendatzaile bizia, emakumeak bere burua Elizatik emantzipatu behar zutela baieztatu zuen eta gizonezkoen nagusitasunetik.
| Ángeles López de Ayala | |
|---|---|
 | |
| Bizitza | |
| Jaiotzako izen-deiturak | Ángeles López de Ayala y Molero |
| Jaiotza | Sevilla, 1856ko irailaren 21a |
| Herrialdea |  Espainia |
| Heriotza | Bartzelona, 1926ko urtarrilaren 29a (69 urte) |
| Familia | |
| Ezkontidea(k) | Joan Pon i Angelet (en)  |
| Familia | ikusi
|
| Hezkuntza | |
| Hizkuntzak | gaztelania |
| Jarduerak | |
| Jarduerak | kazetaria, idazlea eta editorea |
| Kidetza | Sociedad Progresiva Femenina (en) Sociedad Autónoma de Mujeres de Barcelona (en) |
| Mugimendua | anarkismoa feminismoa |
Biografia aldatu
Ángeles López de Ayala Gonzalo López de Ayala eta Asunción Molero y Valdiviaren alaba izan zen, baita Adelardo López de Ayala idazle eta politikariaren iloba ere.
Lehen urteak aldatu
Zortzi urte zituela, amak umezurtz utzi zuen eta, beraz, aitak erabaki zuen heziketa eta hezkuntza senitartekoen eskuetan uztea, Morón de la Fronteran eta gero Zahara de la Sierra aldean. Santa Katalinako komentuan jaso zuen lehen hezkuntza, Osunan, ondoren, Marchenako Santa Maria komentuan sartu zen nobizia gisa .Hala ere, bere erlijio bokazio eskasa zela eta, bi urteren buruan monasterioa uztea erabaki zuen, beranduago letretarako joera bat aurkituz.
Idazle-ibilbidea aldatu
Hamasei urterekin lau liburukiko eleberria amaitu zuen, El triunfo de la virtud (Birtutearen garaipena) izenburupean, eta handik gutxira La Educación, El Fígaro, El Hispalense eta El Disparate bezalako argitalpenetan kolaboratzen hasi zen.
1881ean ezkondu egin zen eta bere senarrarekin Madrilen finkatu zen. Aita eta bi anaia galdu zituen 1880ko hamarkadaren amaieran .
1887an, Los terremotos de Andalucía edo Justicia de Dios lana argitaratu zuen. Denbora labur batez atxilotua izan zen. 1889an, Santanderrera joan zen bizitzera eta eraso bat jasan zuen bere etxeak.
30 urte bete eta gutxira, 1888an, Bartzelonara joan zen bizitzera. Han sortu zuen El Progreso (1896 ) astekaria, errepublikaren ideologiakoa eta emakumeen arazoei buruzkoa, El Gladiator ( 1906 ), emakumearen izaeraz eta arlo guztietako borroka feministaz arduratzen zena, El Libertador (1910), emakumearen defendatzailea eta pentsamendu askearen egunkaria eslogana zuena, eta El Gladiador del Librepensamiento (1914), 1920an desagertuko zena.[5] Agintarien jazarpena dela eta: hiru aldi luze eman zituen kartzelan bere jarduera politiko eta kazetaritzagatik.
Konpromisoa aldatu
Ángelesek gaueko eskola laikoa finantzatu zuen, Sociedad Progresiva Femenina erakundearen sustatzailea izan zena, non neskentzako eguneko eskola eta helduentzako gaueko eskola baten funtzionamendua finkatu zen.[6] Elkarte honek oso lotura estua zuen López de Ayala partaide zen Logia Constancia-rekin eta 1895ean idazkari izan zen. Horrez gain, abesbatza eta antzerki konpainia ere sortu zituen.
Ángeles López de Ayala-k antolatu zuen, lerrouxismoaren laguntzarekin, "Emakumearen emantzipazioaren, pentsamendu askearen eta errepublikaren banderapean, Errestaurazioaren adierazpen garrantzitsu eta jendetsuena", 1910eko uztailaren 10ean Bartzelonan ospatu zena. Martxaren helburua José Canalejas politikari espainiarraren proposamenarekiko sinpatia adieraztea zen. Manifestazioarekin, gobernu zibilari mezu bat bidali zitzaion, 22.000 sinadura ingururekin eta bertan Espainiako emakume guztiak katolikoak zirela adierazten zen, baina ez klerikalak.[7]
Heriotza aldatu
1926ko urtarrilaren 29an hil zen. Urte bereko ekainaren 4an, "Vida Masónica" aldizkariak "Espainiako Framazonen Ohorezko zutabea" inauguratu zuen bere biografiarekin.
Lanak aldatu
Hauek dira Ángeles López de Ayalak idatzitako lanetako batzuk:
- Lo que conviene a un marido, 1880. Teatro.
- Don Gonzalo de Córdoba, 1880. Teatro.
- El triunfo de la virtud, 1881. Novela.
- Los terremotos de Andalucía o Justicia de Dios. Madrid: Tip. Huérfanos, 1886. Novela.
- Cuentos y cantares para los niños. Madrid: José Matarredona, 1888. Cuentos.
- De tal siembra tal cosecha. Barcelona: Maucci, 1889. Teatro.
- Absurdos sociales, Barcelona, 1899. Novela.
- Primitivo, 1900. Libro de lectura.
Honakoetan kolaborazioak egiteaz gain: La Educación, El Fígaro, El Hispalense, El Disparate, La Publicidad de Madrid, La Ilustracion Madrileña, El Clamor Zaragoza, El Diluvio, La Humanidad, El Gladiator de Jaén eta El Fénix de Santander.
Erreferentziak aldatu
- ↑ «Ángeles López de Ayala y Molero, libros y biografía de esta escritora en escritoras.com» web.archive.org 2013-06-24 (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
- ↑ «Angeles López de Ayala» barcelonaenfemeni.org (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
- ↑ «López de Ayala y Molero, Ángeles (1856-1926). » MCNBiografias.com» www.mcnbiografias.com (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
- ↑ «La primera associació feminista | Curiositat.cat» web.archive.org 2012-09-23 (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
- ↑ Gómez, Carmen Ramírez. (). Mujeres escritoras en la prensa andaluza del siglo XX (1900-1950). Universidad de Sevilla ISBN 978-84-472-0560-8. (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
- ↑ «Comunidad El Pais » La memoria histórica como proyecto social y cultural » Breve historia del feminismo en Cataluña hasta el final de la guerra civil» web.archive.org 2012-09-24 (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
- ↑ Lázaro, Pedro F. Álvarez. (). La Masonería, escuela de formación del ciudadano: La educación interna de los masones españoles en el último tercio del siglo XIX. Univ Pontifica Comillas ISBN 978-84-8468-175-5. (Noiz kontsultatua: 2020-12-15).
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q11955793
Multimedia: Ángeles López de Ayala / Q11955793
