Wikipedia

Bigarren Gerra Hotza

Bigarren Gerra Hotza (ingelesez: Neo Cold War,[1] Cold War II,[2] Cold War Redux,[3] Cold War 2.0[4] edo Colder War)[5] Gerra Hotzaren ondorengo aro politiko eta militar berria da, XXI. mendekoa. Kontrako botere bloke geopolitikoen artean- Errusia lider duen bloke tipiko batekin, eta AEBek, Europar Batasunak eta NATOk gidatutako beste blokearekin- tentsioa dago. Jatorrizko Gerra Hotzaren antzekoa da, AEBek gidatutako Mendebaldeko blokearen eta Sobietar Batasunak zuzendutako Ekialdeko blokearen (Errusiaren aurrekaria izan zena) arteko liskar eta botere gerrak ikusi zituena. Arlo ekonomikoan, militarrean eta teknologikoan AEBen eta Txinaren artean gero eta tentsio handiagoak daudela ere esan daiteke.

A locator map of the three superpowers of the hypothetical Second Cold War: United States of America, Russia and China.
Estatubatuar baseak (gorriz) eta errusiarrak (urdinez) 2015ean.

Joseph Strouperen arabera, alde batetik Mendebaldea dago, nagusiki AEBak eta Erresuma Batua, alde bakarretik energia nuklearraren eta Ekialde Hurbileko energia baliabideen gaineko nagusitasuna lortzea bilatzen dutenak. Bestalde, Errusia eta Txina buru dituen ekialdea dago. Munduko potentzia handiek libratzen dituzten planetako energia baliabideak kontrolatzeko estrategia borroka da. Errusia gas naturalaren hornitzailerik handiena da, eta, Venezuelaren ondoren, petrolio erreserbarik handienak ditu, eta horien barne monopolioa erabili nahi du munduko arazoetan duten eragina berrezartzeko. Txinak, bere hazkunde ekonomiko harrigarriaren ondorioz, petrolioaren eta gasaren hornikuntzaren egonkortasuna eta bermea bilatzen du, petrolioaren merkatuen ezegonkortasunaren aurrean ahulagoa izan dadin.

Aurrekariak aldatu

 
Gastu militarrak herrialdeka 2018an, mila milioi dolarretan.

Bigarren Gerra Hotza, AEBek 2003an Irakera eginiko inbasioaren ondorioz agerian geratu zen, honetarako, AEBek base militarrak hedatu zituzten erdialdeko Asiako herrialdeetan, lehenago, errusiarren eraginpean zeudenak, hauek, gas eta petrolioan aberatsak direlarik. Mendebaldeak, aldi berean, NATOren hedapena ahalbidetzeko politikak garatu zituen, Errusiarekin muga egiten zuten sobietar herrialde ohiak barne hartzeko.

Mendebaldearen aurrerapenetatik defendatzeko, Errusiak hainbat maniobra egin zituen oreka modu bat lortu eta inguratua izatea saihesteko helburuarekin. Errusiako maniobren garapenari lagundu zion Iraken aurkako gerrak gasaren eta petrolioaren prezioetan gorakada bat sortu izanak, Errusia indartuz, bi baliabideen ekoizlerik handienetako bat baitzen.

Errusiak Txinarekin eta erdialdeko Asiako beste estatu batzuekin lankidetza harremanak garatu zituen Shanghaiko Elkarlan Erakundearen esparruan, bere herrialdeen barnean separatismoa prebenitzeko eta, gainera, bere interes energetikoak ziurtatu eta babesteko.

Horrez gain, Errusia pixkanaka joan da atzerriko multinazionalei beren lurraldean gasa eta petrolioa ustiatzeko kontratuetarako sarbidea murrizten. Hori izan da, hain zuzen, Sakhalin-1 eta Sakhalin-2 petrolio proiektuetan gertatu den kasua; horietatik, AEBetako ExxonMobile petrolio konpainia eta Herbehereetako Royal Dutch Shell baztertu egin dituzte, ingurumena babesteko legeak urratzea oinarri hartuta, eta haien baimenak baliogabetu egin zituzten.

Unipolar, bipolar eta multipolarra aldatu

 
Ekialdeko Europako gatazka guneak.

2007ko otsailaren 10ean, Municheko Segurtasun Biltzarrean, Vladimir Putin Errusiako presidenteak AEBei "nazioarteko harremanetan ia indar militarrik ez erabiltzea" eta "mundua gatazka iraunkorren amildegi batean botatzea" leporatu zizkien.[6] Putinek, gainera, AEBei Washingtonek gobernatutako mundu unipolar bat sortzen saiatzea leporatu zien, herrialde askok mundu multipolar bat eratzeko duten nahiaren aurka, non alde guztiek modu koordinatuan lan egingo duten gatazka globalen konponbidearen alde.

Hitzaldia estatubatuar analistek gogor kritikatu zuten, Putini munduari Gerra Hotzera itzuli nahi izatea leporatu ziotenak, eta erantzuna NATOko kide diren nazioetan misilen aurkako ezkutu bat ezartzea izan zen, Polonian eta Txekiar Errepublikan kasu.[7] AEBen arabera, misilen aurkako ezkutuak ez zuen Errusia seinalatzeko asmorik, Europa Ipar Koreatik eta Irandik zetozen erasoetatik defendatzeko baizik. Azalpen honek, jakina, ez zuen Errusia asebetetu, NATO hedatzeko saiakera estatubatuarrak ikusten baizituen, Ukraina eta Georgia Errusia geldiarazteko eta inguratzeko politika baten barruan sartzeko, eta honek George H. W. Bushek 1989ko mugetatik haratago NATO ez hedatzeko Gorbatxovi egindako promesa urratu zuen.[8]

Ekialde Hurbileko gatazka aldatu

 
Sukhoi Su-34 errusiar hegazkin militarra Sirian.
Sakontzeko, irakurri: «Arabiar Udaberria» eta «Siriako Gerra Zibila»

2011n hasi zen Siriako Gerra Zibila, non Baxar al-Assad Siriako presidentearen gobernuko Siriako Indar Armatuak, Errusiak babestua, mota ezberdinetako talde armatu matxinoen aurka borrokatzen ari ziren, mendebaldean "Siriako oposizioa" edo "Siriako Armada Librea" bezala ezagutzen zirenak, nagusiki AEBek eta Saudi Arabiak babestuak. Gatazkak presente jarraitzen du gaurko egunera arte.

2015ean, aktore berri bat agertu zen: Estatu Islamikoa, Siria inbaditu zuen eta Siriako gobernuaren indarrei eta Siriako Armada Askeari aurre egin zien erakunde terrorista bat, 2015eko maiatzean Siria eta Iraken arteko mugaren kontrola hartzea lortuz. Horren aurrean, Errusiak Estatu Islamikoaren aurka jo zuen.

2015 eta 2019 artean bai Errusiak eta bai AEBek eta euren aliatuek bonbardaketak egin zituzten Estatu Islamikoaren kontrolpeko lurraldeetan. 2019ko otsailaren hasieran, AEBk zuzentzen zuen atzerriko koalizioaren abiazioak babestutako Siriako indar kurduek azken erasoa egin zuten Estatu Islamikoak Baghuzen, ekialdeko Sirian, duen azken azpiegituraren aurka.[9] Hala ere, Siriako gatazka etengabea da eta Turkiak (NATOko kidea) Sirian duen eragina areagotu nahi du, batez ere turkiar-kurduen arteko gatazkagatik.

Iran eta Saudi Arabiaren arteko eskualdeko lehian, Errusiak eta Txinak Iran babesten dute, AEBek eta Erresuma Batuak Saudi Arabia eta Israel babesten dituzten bitartean.

Sino-estatubatuar istiluak aldatu

 
Txinatar aldarrikapenak Hego Txinako itsasoan.

Txinaren eta AEBen arteko merkataritza-gerra 2018ko martxoan hasitako merkataritza gatazka bat da, Donald Trump AEBetako presidenteak 1974ko Merkataritza Legearen 301. artikuluaren pean Txinako produktuei 50.000 milioi dolarreko muga-zergak ezartzeko asmoa iragarri ondoren, "Merkataritza praktika desleialen" historiala eta jabetza intelektualaren lapurreta argudiatuz.[10] Errepresalia gisa, Txinako Herri Errepublikako gobernuak 128 produktu estatubatuarri baino gehiagori ezarri zizkien muga-zergak, soja barne, Estatu Batuek Txinara egindako esportazio nagusietako bat.[11]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ (Ingelesez) Tisdall, Simon. (2014-11-19). «The new cold war: are we going back to the bad old days?» The Guardian (Guardian News and Media Limited).
  2. ↑ (Ingelesez) Trenin, Dmitri. (2014-3-4). «Welcome to Cold War II» Foreign Policy (Graham Holdings).
  3. ↑ (Ingelesez) Laudicina, Paul. (2014-4-15). «Ukraine: Cold War Redux Or New Global Challenge?» Forbes.
  4. ↑ (Ingelesez) Conant, Eve. (2014-9-12). «Is the Cold War Back?» National Geographic (National Geographic Society).
  5. ↑ (Ingelesez) Mauldin, John. (2014-10-29). «The Colder War Has Begun» Forbes.
  6. ↑ (Ingelesez) Speech at the 43rd Munich Conference on Security Policy. 2007-3-23.
  7. ↑ (Ingelesez) Echoes of Cold War in Plans for US Shield. 2007-3-23.
  8. ↑ (Ingelesez) RANSAC Nuclear News. 1999-4-7.
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «Las fuerzas sirias y EE.UU libran la última batalla contra EI» La Nación 2019-2-12.[Betiko hautsitako esteka]
  10. ↑ (Ingelesez) Diamond, Jeremy. (2018/03/22). CNN.
  11. ↑ (Ingelesez) «These Are the 128 U.S. Products China Is Enacting Tariffs On» Fortune 2018/04/02.

Bibliografia eta kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Bigarren_Gerra_Hotza&oldid=9597076"(e)tik eskuratuta