Vyborg
Vyborg (errusieraz: Выборг, ˈvɨbərk ahoskatua; finlandieraz: Viipuri, ˈʋiːpuri ahoskatua;[1] suedieraz: Viborg, ˈviːbɔrj ahoskatua; alemanez: Wiborg, ˈviːbɔɐ̯k ahoskatua; estonieraz: Viiburi, ˈʋiːpuri ahoskatua) Errusiako hiri bat da, Kareliako istmoan kokatua, San Petersburgotik 138 km ipar-mendebaldera eta Finlandiako mugatik 38 kilometrotara. Administratiboki, Leningradeko oblastari dagokio.
| Vyborg Выборг | |||
|---|---|---|---|
| hiri/herria | |||
 Vyborgen ikuspegia gazteluko dorretik  Irudi gehiago | |||
| |||
| Administrazioa | |||
| Estatu burujabe |  Errusia | ||
| Errusiako oblastak |  Leningrad oblasta | ||
| Municipal district | Vyborgsky District (en)  | ||
| Urban settlement in Russia | Municipal district Vyborg (en) | ||
| Izen ofiziala |
Выборг Вііпуры Вііпуры Vîborg Viipuri Vîborg Viipuri Vîborg Viborg Выборг Виипури Выборг Виипури | ||
| Jatorrizko izena | Выборг | ||
| Posta kodea |
188800–188811 | ||
| Geografia | |||
| Koordenatuak | 60° 42′ 33″ N, 28° 44′ 39″ E / 60.7092°N,28.7442°EKoordenatuak: 60° 42′ 33″ N, 28° 44′ 39″ E / 60.7092°N,28.7442°E | ||
 | |||
| Azalera | 102 km² | ||
| Altuera | 3 m | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria |
78.457 (2017) 0 (2017) | ||
| Dentsitatea | 783,94 bizt/km² | ||
| Informazio gehigarria | |||
| Sorrera | 1293 (egutegi gregorianoa) | ||
| Telefono aurrizkia |
81378 | ||
| Ordu eremua | UTC+03:00 | ||
| Hiri senidetuak |
Ramla, Bodø, Lappeenranta, Changzhou, Imatra, Hamina (en) , Greifswald, Stirling, Jiaxing eta Rechitsa (en) | ||
| city.vbg.ru | |||
.png)
Mundu eslaviarrak eta mundu eskandinaviarrak bat egiten duten tokian kokatuta dago, eta batetik bestera aldatu da zenbait aldiz historian zehar. Azkena Bigarren Mundu Gerran izan zen: Sobietar Batasunak Finlandiari kendu zion.
Vyborgeko jarduera ekonomiko nagusia papergintza da. Bestalde, zerbitzu-hiria ere bada, batez ere finlandiar askok Vyborgera jotzen dutelako erosketak egitera (edari alkoholdunak, besteak beste).
Vyborgeko monumentu nagusia gaztelua da, Suediak eraikia XIII. mendean eta Errusiak berreraikia 1891-1894 bitartean.
Vyborgeko liburutegia Alvar Aalto finlandiar arkitektoak egin zuen, eta arkitektura modernoaren erreferente garrantzitsuetako bat da.
HistoriaAldatu
Populazioaren lehen kokagune ezagunak XII. mendekoak dira, Vuoksi ibaiaren ertzean kareliarrak kokatu zirenekoak. 1293an, Suediak Karelia bereganatu ondoren, Torgils Knutsson-ek gotorleku bat eraiki zuen, eta, berarekin batera, hiria fundatu.
1710ean Petri I.a Errusiakoak gotorlekua bereganatu zuen, eta Vyborg Errusiaren mende gelditu zen. Errusiak Finlandia bereganatu zuenean 1808-1809an, Viborg Finlandiako Dukerri Handiaren mende gelditu zen, baina Errusiako Inperioan.
1918an Finlandiak independentzia lortu zuen, eta Viborg hiriak, ofizialki, Viipuri izena hartu zuen 22 urtez, 1940an Errusiak berriro ere bereganatu zuen arte. Eta hala gelditu zen gerra ondoren ere. Ordura arte, Viipuri Finlandiako bigarren hiririk handiena zen.
KlimaAldatu
 Datu klimatikoak (Vyborg) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 6.5 | 10.0 | 13.8 | 22.1 | 29.0 | 32.9 | 34.6 | 33.4 | 27.2 | 19.0 | 11.1 | 8.4 | 34.6 |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | -4.0 | -4.1 | 0.5 | 7.2 | 14.7 | 19.2 | 22.3 | 20.2 | 14.3 | 7.9 | 1.7 | -2.1 | 8.2 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | -6.7 | -7.3 | -3.0 | 3.0 | 10.2 | 15.0 | 18.2 | 16.3 | 10.9 | 5.5 | -0.4 | -4.5 | 4.8 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | -9.5 | -10.5 | -6.4 | -0.5 | 5.9 | 11.1 | 14.3 | 12.7 | 7.9 | 3.2 | -2.3 | -7.1 | 1.6 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -36.8 | -34.0 | -29.0 | -20.0 | -5.0 | 0.0 | 5.8 | 0.0 | -4.0 | -11.4 | -19.8 | -34.0 | -36.8 |
| Pilatutako prezipitazioa (mm) | 48 | 36 | 40 | 31 | 40 | 63 | 65 | 82 | 68 | 76 | 67 | 61 | 677 |
| Euri egunak (≥ 1 mm) | 6 | 5 | 7 | 10 | 14 | 15 | 15 | 15 | 17 | 17 | 13 | 9 | 143 |
| Iturria: Pogoda.ru.net[2] | |||||||||||||
ErreferentziakAldatu
- ↑ Wuorinen, John H.. (1948). Finland and World War II, 1939-1944. New York: Roland Press, 172 or..
- ↑ Weather and Climate-The Climate of Vyborg. Noiz kontsultatua: 4 August 2012.
