Urrobi (Artzibar)

Artzibarko herri hustua, Nafarroa Garaian

Urrobi[1][a] Artzibar udalerriko herri hustu bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioaurrea eskualdean.

Urrobi
 Nafarroa GaraiaEuskal Herria
  
Map
Kokapena
Herrialdea Nafarroa Garaia
EskualdeaPirinioaurrea
UdalerriaArtzibar
Administrazioa
Motaherri hustu
Izen ofizialaUrrobi
Posta kodea31439
Herritarraurrobiar
Geografia
Koordenatuak42°54′40″N 1°22′44″W / 42.91114°N 1.379°W / 42.91114; -1.379
Garaiera750 metro
Distantzia45,9 km (Iruñetik)

1366n jada despopulatu bezala agertzen zen. Bere lurrak Urdirotz eta imizkotz kontzejuohietara pasa ziren.

Bertako biztanleak urrobiarrak ziren.

Urrobi toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:[2]

  • Vrroui (1366)
  • Urroui (1366)
  • Urrobi (1534)
  • Urrobi (1800)
  • Equita (1966)
  • Urrobi (1994)

Geografia

aldatu

Urrobi Artzibarran dago.

Inguru naturala eta kokapena

aldatu

Artzibar kokatzeko ez dago aho bateko akordiorik. Egia esan, Zaraitzu eta Erronkaribar ibarretan bezala, haran horien iparraldea Pirinioetakoa da, eta hegoalde Pirinioaurreatarra, klima eta landaretza aldaketa nabariarekin. Trantsizio-eremu bat da, eta bi espazioen muga edo muga hori Larrogain, Elke-Pausaran, Peñas Baxas eta Lareki mendien arteko irudizko lerro batekin markatu daiteke.

Artzibar ibarra berezia da, bitxia beharbada, eta Erdi Arokan galtzen da bere jatorria. Ez dio jarraitzen ibai baten inguruan garatzeko zonako arauari. Bi adar bereiz ditu, Irati eta Urrobi ibaien ibilbideei jarraituz, eta hirugarren adar erdi bortxatu bat Gurpegi errekaren inguruan.

Udalerriko gunerik garaienetan izan ezik, Artzibar gehienean klima azpimediterraneoa nagusi da. Urteko batez besteko tenperatura 6 eta 12 gradu bitartekoa da (sei gradu mendietan eta hamabi herrigunean). Prezipitazioak 1 000 eta 1 600mm bitartekoak dira, betiere udaberrian eta udazkenean ugariagoak. Urteroko egun euritsuak 100-120 inguru izaten dira, eta azarotik apirilera ohikoa da elurra jaustea.

Baso-soiltze gogorra jasan dute Artzibar aldeko basoek. Pagoa, pinu basatia, haritza eta artea dira zuhaitzik ugarienak. Artea, arroilean eta ipar eta ipar-mendebaldeko mendietan hedatzen da batez ere. Birlandatutako pinuek 1 000 hektareatik gora hartzen dituzte, batez ere Austriatik ekarritako pinu lariziarrak dira.

Estazio meteorologikoak

aldatu

Artzibarren dagoen Orotz-Betelu udalerrian (ibarraren parte da geografikoki, baina ez administratiboki), itsasoaren mailatik 619 metrora, Nafarroako Gobernuak 1993n jarritako estazio meteorologikoa dago.[3]


      Datu klimatikoak (Orotz-Betelu, 1993-2020)      
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 18.0 21.0 25.0 27.0 31.0 39.0 38.0 39.0 34.0 28.0 22.0 17.0 39.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.2 9.1 11.9 15.1 18.5 23.5 26.2 26.4 22.6 17.8 11.8 8.8 16.7
Batez besteko tenperatura (ºC) 4.4 4.8 7.2 10.2 13.3 17.5 19.9 19.7 16.5 12.8 7.9 5.0 11.6
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 0.7 0.5 2.5 5.3 8.1 11.5 13.7 13.0 10.4 7.8 4.0 1.1 6.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -9.0 -10.0 -11.0 -2.0 0.0 2.0 5.0 6.0 1.0 -3.0 -7.0 -10.0 -11.0
Pilatutako prezipitazioa (mm) 157.6 130.4 121.0 114.7 89.9 64.5 45.8 50.3 81.4 111.3 162.7 141.3 1270.9
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm) 75.0 72.0 65.0 62.0 45.0 65.0 58.0 140.2 97.0 98.0 72.0 91.0 140.2
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm) 14.4 12.9 11.9 13.4 11.8 7.6 5.9 6.7 8.4 11.2 14.1 13.1 131.4
Elur egunak (≥ 1 mm) 2.8 3.8 2.0 0.9 0.1 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 1.0 1.9 12.6
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[4]

Grafiko hau ezin da une honetan ikusi, software arazo bat dela eta. Lanean ari gara ahalik eta lasterren grafikoak berriro erakutsi ahal izateko.

Aukeratu beheko zatian urte-tarte bat, urte horiek goian xehetasun handiagoz ikusteko.

Ikusi edo aldatu datu gordinak.

Historia

aldatu

Bere ikerketa ez da erraza, goiz jendez hustuta zegoelako, ofizialki behintzat, garai batzuetan meatzariek edo bidezainek erabili baitzuten, are gehiago, badirudi XIX. mendean Katea, bidesaria, leku horretan egon zela. Duela 50 urte errepide ondoan eraikin bat zegoen oraindik. Haien datuak inguruko herrien artean galtzen dira, Arrieta, Urdirotz, Imizkotz eta Zaraguetak ere modu batean edo bestean parte hartu baitzuten beren lurren erabileran. Horrela, Urrobiko meategiei buruz hitz egiten denean, batzuetan herri bat edo beste aipatzen da.

Ondasun nabarmenak

aldatu

Oharrak

aldatu
  1. /uróβ̞i/ ahoskatua (laguntza)
    Azentua: zorrotza bigarren silaban

Erreferentziak

aldatu
  1. Euskaltzaindia: Euskal Onomastikaren Datutegia.
  2. «Ekiza- Lekuak - EODA» www.euskaltzaindia.eus (Noiz kontsultatua: 2021-08-30).
  3. Meteo Navarra. «Estazioko datuak - Orotz-Betelu» meteoeu.navarra.es (Noiz kontsultatua: 2021-09-01).
  4. Aurizperriko estazioko balio klimatologikoak. Nafarroako Gobernua (Noiz kontsultatua: 2020-08-24).

Ikus, gainera

aldatu

Kanpo estekak

aldatu