Wikipedia

Uraren kalitate

Uraren kalitatea uraren ezaugarri kimiko, fisiko eta biologikoei egiten die erreferentzia, erabileraren estandarren arabera. [1] [2] Gehienetan erabiltzen da arau-multzo bati erreferentzia eginez, zeinaren arabera betetzen den, oro har, uraren arazketaren bidez lortzen dena. Uraren kalitatea kontrolatzeko eta ebaluatzeko erabiltzen diren estandar ohikoenek ekosistemen osasuna, gizakien kontaktuaren segurtasuna, uraren kutsaduraren hedadura eta edateko uraren egoera adierazten dute. Uraren kalitateak eragin handia du ur-hornikuntzan eta askotan hornidura aukerak zehazten ditu.

Txorrotako ura

Kategoriak aldatu

Uraren kalitatearen parametroak aurreikusitako erabileraren arabera zehazten dira. Uraren kalitatearen arloko lana edangarritasunerako, industriarako/etxeko erabilerarako edo zaharberritzeko (ingurunea/ekosistema batena, oro har gizakiaren/uretako bizitzaren osasunerako) tratatzen den uretara bideratu ohi da. [3]

Giza kontsumoa aldatu

 
Edateko uraren eskualde eta nazio kutsadura mota kimikoaren eta esposizio arriskuan dagoen populazioaren tamainaren arabera

Tratatu gabeko uretan egon daitezkeen kutsatzaileen artean mikroorganismoak daude, hala nola birusak, protozooak eta bakterioak; kutsatzaile ez-organikoak, hala nola gatzak eta metalak; prozesu industrialen eta petrolioaren erabileraren kutsatzaile kimiko organikoak; pestizidak eta herbizidak; eta kutsatzaile erradioaktiboak. Uraren kalitatea tokiko geologiaren eta ekosistemenaren araberakoa da, baita gizakiaren erabilerak ere, hala nola, ur zikinen sakabanaketa, kutsadura industriala, ur-masak bero-disipadore gisa erabiltzea eta gehiegizko erabilera (uraren maila jaitsi dezake). 

Estatu Batuetako Ingurumena Babesteko Agentziak [4] (EPA) AEBetako ur-sistema publikoek ematen duten txorrotako uretan kutsatzaile batzuen kantitatea mugatzen du. Edateko Ur Seguruaren Legeak bi arau mota emateko baimena ematen dio EPAri:

  • oinarrizko arauek giza osasunean eragin dezaketen substantziak arautzen dituzte;[5]
  • bigarren mailako estandarrek ezaugarri estetikoak agintzen dituzte, zaporea, usaina edo itxura eragiten dutenak.[6]

AEBetako Elikagaien eta Droga Administrazioaren (FDA) araudiak botilako uretan dauden kutsatzaileen mugak ezartzen ditu. [7] Edateko urak, botilako ura barne, kutsatzaile batzuen kantitate txikiak gutxienez edukitzea espero daiteke. Kutsatzaile horiek egoteak ez du zertan adierazi urak osasunerako arriskua duenik.

Mundu osoko gune urbanizatuetan, ura arazteko teknologia erabiltzen da udal ur-sistemetan txorrotako uretatik (azaleko urak edo lurpeko urak) kutsatzaileak kentzeko, etxeetara, negozioetara, ikastetxeetara eta beste hartzaile batzuetara banatu aurretik. Erreka, aintzira edo akuifero batetik zuzenean ateratako urak eta tratamendurik ez duen urak kalitate zalantzagarria izango du edagarritasunari dagokionez.

Edateko ur kutsatuaren zamak neurrigabe eragiten du gutxietsita dauden eta ahulen populazioetan. Edateko ur-zerbitzu garbi hauek ez dituzten komunitateek urak eta kutsadurarekin lotutako gaixotasunak hartzeko arriskua dute, hala nola kolera, beherakoa, disenteria, A hepatitisa, tifoidea eta poliomielitis. [8] Komunitate hauek diru-sarrera baxuko eremuetan egon ohi dira, non gizakien hondakin-urak inguruko drainatze-bide batera edo gainazaleko uren hustubidera isurtzen diren tratamendu nahikorik gabe, edo nekazaritzako ureztapenean erabiltzen diren.

Industria eta etxeko erabilera aldatu

Disolbatutako ioiek uraren egokitasunari eragin diezaiokete hainbat helburu industrialetarako eta etxekoetarako. Horietatik ezagunena, ziurrenik, xaboiaren garbiketa-ekintza oztopatzen duten kaltzio (Ca 2+) eta magnesioaren (Mg 2+) presentzia da, eta ur-berogailuetan edo galdaretan sulfato gogorra eta karbonato bigun-gordailuak sor ditzakete. Ur gogorra bigundu daiteke ioi horiek kentzeko. Leuntze-prozesuak sarritan sodio katioiak ordezkatzen ditu. Zenbait populaziorentzat, ur gogorra hobeagoa izan daiteke ur biguna baino, osasun arazoak kaltzio gabeziekin eta sodio gehiegirekin lotu direlako. [9] Uretan kaltzio eta magnesio gehigarriaren beharra kasuan kasuko biztanleriaren araberakoa da, jendeak, oro har, janariaren bidez gomendatutako kantitateak asetzen dituelako. :99, 115, 377

Ingurumen-uraren kalitatea aldatu

Ingurumen-uraren kalitatea, inguruneko uraren kalitatea ere deitzen zaio, ur-masekin erlazionatzen da, hala nola lakuak, ibaiak eta ozeanoak . [10] Azaleko uren kalitate-arauak nabarmen aldatzen dira ingurumen-baldintza, ekosistema eta giza erabileraren arabera. Substantzia toxikoek eta mikroorganismo jakin batzuen populazio handiek osasunerako arriskua izan dezakete [11] edateko ez diren helburuetarako, hala nola ureztatzeko, igeriketa, arrantza, rafting, txalupa eta erabilera industrialetarako. Baldintza hauek faunari ere eragina izan dezakete, ura edateko edo habitat gisa erabiltzen baitute. EPAren arabera, uraren kalitatearen legeek, oro har, arrantzaren eta aisialdirako erabileraren babesa zehazten dute eta, gutxienez, egungo kalitate estandarrak mantentzea eskatzen dute. Zenbait tokitan, nahi den uraren kalitate-baldintzak disolbatutako oxigeno- kontzentrazio handiak, klorofila-a-kontzentrazio baxuak eta uraren argitasun handia dira. [12]

Herritarren artean badago ur-masak lehengo edo industria aurreko egoerara itzultzeko nahia. [13] Egungo ingurumen-lege gehienek ur-masa baten erabilera partikularren izendapena dute ardatz. Zenbait herrialdetan, izendapen hauek uraren kutsaduraren bat onartzen dute, betiere kutsadura mota zehatza ez bada kaltegarri izendatutako erabileretarako. Ur gezako masa askoren isurialdeetan gertatzen diren paisaia-aldaketak (adibidez, lurzoruaren garapena, urbanizazioa, baso-eremuetan mozketak) kontuan hartuta, egoera lehengoetara itzultzea erronka garrantzitsua litzateke. Kasu horietan, ingurumen-zientzialariek ekosistema osasuntsuak mantentzeko helburuak lortzera bideratzen dira eta desagertzeko arriskuan dauden espezieen populazioen babesean eta giza osasuna babestean zentratu daitezke.

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ Cordy, Gail E.. (March 2001). A Primer on Water Quality. Reston, VA: U.S. Geological Survey (USGS) FS-027-01.
  2. ↑ Johnson, D. L.; Ambrose, S. H.; Bassett, T. J.; Bowen, M. L.; Crummey, D. E.; Isaacson, J. S.; Johnson, D. N.; Lamb, P. et al.. (1997). «Meanings of Environmental Terms» Journal of Environmental Quality 26 (3): 581–589.  doi:10.2134/jeq1997.00472425002600030002x..
  3. ↑ Other Uses and Types of Water. Atlanta, GA: US Centers for Disease Control and Prevention (CDC) 2021-08-10.
  4. ↑ (Ingelesez) «What is water quality? Eight key characteristics» Water Rangers.
  5. ↑ «Drinking Water Regulations» Drinking Water Requirements for States and Public Water Systems (EPA) 2022-09-20.
  6. ↑ Secondary Drinking Water Standards: Guidance for Nuisance Chemicals. EPA 2022-02-17.
  7. ↑ «FDA Regulates the Safety of Bottled Water Beverages Including Flavored Water and Nutrient-Added Water Beverages» Food Facts for Consumers (Silver Spring, MD: U.S. Food and Drug Administration) 2018-09-22.
  8. ↑ Drinking-water. WHO 2022-03-21 Fact sheet.
  9. ↑ WHO (2004). "Consensus of the Meeting: Nutrient minerals in drinking-water and the potential health consequences of long-term consumption of demineralized and remineralized and altered mineral content drinking-waters." Rolling Revision of the WHO Guidelines for Drinking-Water Quality (draft). From 11–13 November 2003 meeting in Rome, Italy at the WHO European Centre for Environment and Health.
  10. ↑ Supplemental Module: Human Health Ambient Water Quality Criteria. EPA 2022-06-28.
  11. ↑ Adlish, John I.; Costa, Davide; Mainardi, Enrico; Neuhold, Piero; Surrente, Riccardo; Tagliapietra, Luca J.. (2020-10-31). «Polyethylene Identification in Ocean Water Samples by Means of 50 keV Energy Electron Beam» Instruments 4 (4): 32.  doi:10.3390/instruments4040032..
  12. ↑ Tango, Peter J.; Batiuk, Richard A.. (2013-09-04). «Deriving Chesapeake Bay Water Quality Standards» JAWRA Journal of the American Water Resources Association (Wiley) 49 (5): 1007–1024.  doi:10.1111/jawr.12108. ISSN 1093-474X..
  13. ↑ Watershed Restoration Program. Washington, DC: US Forest Service.

Kanpo estekak aldatu

Europa
Beste erakunde batzuk
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Uraren_kalitate&oldid=9628320"(e)tik eskuratuta