Txikipedia:Urbasa

Urbasako pagadi bat.

Urbasa mendilerroa Euskal Herriko erdialdean dago kokatuta. Iparraldeko magalean Sakanako bailara dago, Hegoaldean Lizarraldea, Ekialdean Araba eta Mendebaldean Andia mendilerroa. Bere punturik altuena mila eta ehun metro ingurukoa da. Urbasa akuifero bat da bere barnealdean ura dagoelako.

Nafarroako parke natural garrantzitsuenetako bat da, animalia ezberdin mota asko daude eta landareria oso ugaria da. Gainera, Urbasak aukera asko eskaintzen ditu egun polit bat pasatzeko, adibidez:

• Kobazuloak bisitatu
• Paseatzen egon
• Lagunekin edo familiarekin bazkaldu eta denbora pasa
• Zizak eta onddoak bildu

Urbasako flora

Urbasako landaredia oso oparoa da. Esaten da Europa mendebaldeko pagadirik garrantzitsuena dela, pagoz josita dagoelako

Pagoa

Pago asko daude Urbasan.

Urbasako zuhaitzik ugariena pagoa da. Oso ongi aguantatzen dute bertako klima. Urbasan 1.000 urte baino gehiago duten pagoak aurkitu ditzakegu.

Pagoak hosto erorkorreko zuhaitzak dira, udazkenean hostoak galtzen dituzte eta udaberrian hostoak kimatzen hasten dira berriro.

Pagoek 30m-ko altuera baino gehiago izatera iristen dira eta zirkunferenzian 2m-ko luzera izatera iritsi daitezke.

Pagoen egurra oso erabilia izaten da aizkolaritzan, normalean korapilo gutxi izaten dituelako.

Pagoen artean topatu ditzakegun beste zuhaitz batzuk honako hauek dira: astigarra, ezkia, hagina, gorostia eta lizarra.

Zuhaixken artean elorri zuria nabarmendu beharko genuke. Zuhaixka handia da eta hosto erorkorrekoa da, hortaz, udazkenean hostoak galtzen ditu. Normalean fruitu asko ematen ditu, esfera gorri txikiak dira eta jangarriak dira.

Urbasako fauna

Zaldi ugari daude Urbasan.

Urbasan hainbat animalia espezie bizi dira. Animalia ugaztunak, hegaztiak, narrastiak eta anfibioak bizi dira bertan, eta horren arabera taula honetan sailkatu ditugu horietako batzuk:

Ugaztunak	Hegaztiak	Narrastiak	Anfibioak
Basurdea	Arranoa	Zohizkaztegietako sugandila	Belar-Igela
Orkatza	Putrea	Sugandila berdea	Apo moztua
Azeria	Mirua	Seoaneko sugegorria	Emagin arrunta
Erbinudea	Belatza	Haitz sugandila	San Antonio igela
Urtxintxa	Birigarro	Suge leun europarra	Uhandre alpetarra
Basakatua	Sai zuria		Uhandre marmolatua
Marta	Zapelatza		Baso-igel gorria
Geneta	Belatxinga
Erbia	Haitz enarak
Lurro grisa	Aztorea
Satorra	Txolarre alpetarra
Basa-sagua	Txonta
Trikua	Urubi arrunta
Azkonarra	Kaskabeltza
Lepazuria	Zozo zuria
Muxarra	Pizidoa
Saguzar	Tuntuna

Zizak eta onddoak

Urbasa mendilerroa oso leku aproposa da onddoak eta zizak bilatzeko. Ikus dezagun Urbasan bildu dezakegun onddo eta ziza mota batzuk:

• Boletus: Urbasako pagadietan boletus ugari biltzeko aukera izan dezakegu udazkenean.

• PERRETXIKOAK: Urbasan jaso dezakegun beste ziza goxo bat perretxikoak dira. Hauek aurkitzea zailagoa den arren udaberrian buelta bat emanez gero aukera izanen zenuke.

• ESNE GORRIA: Urbasako pinudietan bildu dezakegun beste ziza goxo bat da. Udazkenean ateratzen dira.

• Amanita cesarea: Amanita jaiotzean arrautza moduko bat da, eta gero, haunditzen denean, ziza laranja bat ateratzen da barnetik.

• Saltsa perretxiko beltza: Koniferoen basoetako eremu hezeetan hazten da neguaren erdialdean eta udaberri hasieran.

• ASTOPUTZAK: Gure inguruko perretxikorik ohikonerako bat  da. Gaztetan jangarria da, baina sukaldaritzan ez du balio handirik.

Kobazuloak

Urdiaingo ikasleak Urkoba bisitatzen.

Urbasan kobazulo asko daude. Batzuk besteak baino handiagoak dira, baina Urbasa osotik aurkitu ditzakegu. Kobazulo horietako batzuk honako hauek dira:

• Kristinos: Kristinos kobazuloaren sarrera lurrean dago eta sartu ahal izateko eskailera batzuk jaitsi behar dira. Sarrera libreko kobazuloa da, hortaz, bisitatzeko ez dugu ezer ordaindu behar.

Ez da kobazulo arriskutsu bat, baina oso handia eta iluna denez ezinbestekoa da frontalak eta linternak eramatea.

Sartzerakoan galeria polit bat topatzen dugu, baina gehiago barneratzen bagara laku txiki eta polit bat aurkituko dugu.

• Urkoba eta Lubierri: Otsoportilloko bidearen bukaeran, autoa utzi eta partzelariatik oinez jarraitu behar da, hesi batera iritsi arte. Sartzeko aldapa txiki bat dauka. Zonalde batzuetan oso baxua da, batez ere sarreran eta erdialdean. Saguzar batzuk bertan bizi dira. Oso kobazulo iluna da. Batzuetan ur gehiegi dago eta ezin da barruraino sartu.

Partzelariara bultatuz gero eta aurrera jarraituz gero Lubierri kobazuloa aurkitu dezakegu. Sarrera eta irteera duen kobazulo bat da, horregatik ez da horren iluna. Aspaldi, abereak Urbasan zeudenedan eta egurdaldi txarra zetorrenean, aterpe bezala erabiltzen zuten bai animalientzat eta baita artzaientzat ere.

Paseo polit honetan Urbasan zutik jarraitzen duen zutarri bakarra bisitatu dezakegu ere.