Fauna

Fauna eremu jakin batean bizi diren animalia guztien multzoari deitzen zaio. Bertako animaliak guztiak hartzen ditu barne, bai intsektu ñimiñoak bai ugaztun handiak. Baso batean ibiltzen edo itsasoan igerian ari garela ikusten ditugun animalia guztiak bertako faunaren parte dira. Aztertu dezagun sakonago faunak zer esan nahi duen eta ikus ditzagun adibide batzuk hobeto ulertzeko.

Faunaren aniztasuna

Oso askotariko animaliak daude faunan, eta horietako bakoitza ingurune jakin batera dago egokitua. Animalia horiek hainbat taldetan sailkatu ditzakegu ezaugarrien arabera. Hauek dira animalia talde ohikoenetako batzuk:

Ugaztunak: animalia hauek larrua edo ilea izaten dute, eta orokorrean kumeez zuzenean erditzen dira, arrautzarik errun gabe. Esate baterako, lehoiak, elefanteak eta gizakiak gara ugaztunak.

Hegaztiak: hegaztiek lumak eta mokoa izaten dituzte, eta hegan egin dezakete gehienek. Hegaztien adibide dira arranoak, txolarreak eta pinguinoak.

Narrastiak: narrastiek ezkatak dituzte eta arrautzak erruten dituzte. Sugeak, sugandilak eta dortokak narrastiak dira, adibidez.

Anfibioak: animalia hauek bai uretan bai lehorrean bizi daitezke. Adibidez, igelak eta arrabioak.

Arrainak: arrainak uretan bizi dira, zakatzetatik hartzen dute arnasa eta ezkataz estalita daude. Esaterako, izokinak, urrearrainak eta marrazoak arrainak dira.

Intsektuak: intsektuek sei hanka dituzte, gorputza hiru zatitan banatuta dute eta askotan hegalak izaten dituzte. Tximeletak, inurriak eta erleak intsektuak dira, adibidez.

Artropodoak: artropodoen taldean sartzen dira intsektuak, baina baita armiarmak, karramarroak eta otarrainak ere. Exoeskeletoak eta zango artikulatuak dituzte.

Moluskuak: animalia hauek gorputz biguna izaten dute normalean, eta batzuek oskolak dituzte. Barraskiloak, olagarroak eta txirlak dira moluskuak, esate baterako.

Nolako habitata, halako fauna

Leku jakin bateko fauna habitat horren araberakoa da, hein handi batean. Ikus ditzagun hainbat habitat eta haietan bizi diren animaliak:

Basoa: basoetan oso askotariko fauna izaten da. Oihan tropikaletan, tximinoak, papagaiak eta intsektu mordoa bizi dira. Baso epeletan, oreinak, azeriak eta okilak bizi ohi dira.

Basamortua: basamortuetako animaliak klima bero eta lehorrera egokituta daude. Gameluak, eskorpioiak eta muskerrak dira basamortuko ohiko fauna.

Ozeanoa: ozeanoa bizitzaz gainezka dago. Arrainak, baleak, izurdeak, marmokak, koralak... guztiak dira ozeanoko faunaren zati.

Belartza: belartzetan, hala nola Afrikako sabanetan, hainbat animalia bizi dira, esate baterako lehoiak, zebrak eta elefanteak. Ipar Amerikako belardietan bisonteak, larre-txakurrak eta belatzak bizi dira.

Artikoa eta Antartika: izotzez estalitako lurralde hauetan hotzera egokitutako animalia bereziak bizi dira. Adibidez, hartz zuriak, pinguinoak eta itsas txakurrak.

Zergatik da garrantzitsua fauna?

Fauna ezinbestekoa da ekosistemetako oreka mantentzeko. Animalia guztiek dute eginkizun edo leku jakin bat ingurumenean. Hona hemen zergatik den hain garrantzitsua fauna:

Elikadura kate eta sareak: animaliak elikadura kate eta sareen parte dira. Adibidez, honako hau da elikadura kate sinple bat: belarra (ekoizlea) → untxia (belarjalea) → azeria (haragijalea). Maila bakoitzak aurreko maila behar du elikatzeko.

Polinizazioa: animalia asko, bereziki intsektuak (erleak, esaterako), ezinbestekoak dira landareak polinizatzeko. Polinizazio prozesua guztiz beharrezkoa da landareentzat ugaltzeko eta fruituak emateko.

Deskonposaketa: hainbat animaliak, hala nola zizareek eta intsektuek, hildako animaliak deskonposatzen laguntzen dute, eta horrela mantenugaiak lurzorura itzultzen dira. Prozesu hau ezinbestekoa da lurzoruaren ongizaterako eta landareen hazkunderako.

Biodibertsitatea: zenbat eta animalia ezberdin gehiago egon, ekosistema orduan eta osasuntsuagoa eta iraunkorragoa izango da. Biodibertsitateari esker, espezie batek kalteak jasaten baditu gaixotasun baten edo ingurumeneko aldaketen ondorioz, beste animaliek bete dezakete haren eginkizuna, ekosistemaren oreka mantenduz.

Nola babestu dezakegu fauna?

Zoritxarrez, giza jarduerek, hala nola basogabetzeak, kutsadurak eta klima-aldaketak, animalia asko jartzen dituzte arriskuan. Hona hemen fauna babesteko hainbat modu:

Kontserbazioa: eremu babestuak sortzea, parke nazionalak eta natura erreserbak esate baterako, lagungarria da habitatak eta bertan bizi diren animaliak babesteko.

Jasangarritasuna: baliabideak ingurumenari kalterik egin gabe erabiltzea, nekazaritzan eta arrantzan modu jasangarrian arituz adibidez, garrantzitsua da animalien habitatak babesteko.

Kutsadura murriztea: gutxiago kutsatu eta hondakin plastiko eta kimiko gutxiago sortu behar ditugu ekosistemak babesteko.

Natur-antolakundeak babestea: antolakunde askok egiten dute lan galzorian dauden animaliak eta haien habitatak babesteko. Talde hauei dirua emateak edo haiekin boluntario gisa lan egiteak eragin positibo handia izan dezake.

Hezkuntza eta kontzientziatzea: animaliei eta habitatei buruz ikasteak eta kontserbazioaren garrantziari buruz kontzientziatzeak jende gehiago bultza dezake zerbait egitera fauna babesteko.

Ondorioak

Fauna gure munduaren zati liluragarri bat da, eta guztiz ezinbestekoa dena. Hainbat habitatetan bizi diren animalia ezberdin guztiek berebiziko garrantzia dute ekosistemen oreketan. Fauna ulertzen eta babesten badugu, animalia hauei laguntzen ari gara eta ondorengo belaunaldientzat gure planeta osasuntsu eta bizitzaz gainezka egotea bermatzen dugu.