San Martin eliza (Orisoain)

San Martin eliza Nafarroa Garaiko Orbaibar ibarreko Orisoain udalerrian kokatutako XII. mendeko kristiau eliza bat da. Erromaniko estiloa ditu.

San Martin eliza
Kultura ondasuna
Irudi gehiago
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Orisoain
Koordenatuak	42°36′06″N 1°36′15″W
Ondarea
BIC	RI-51-0004364

Jatorriz, Erdi Arokoa den eta gerora garai ezberdinetan zaharberritzeak eta gehikuntzak egin zaizkion eliza da. Fatxada harlanduz egina da eta bere ataria nabarmentzen da. XII. mendean erromaniko estiloan eraiki zen. Fuste lau eta kapitel apainduak dituzten zutabeetan exekitako bi erdi-puntuko arkiboltez osatua dago. Behealdean, mentsuladun teilatu batez babestua dago. Alboan, gezilehio bat du, eta abside aldean, teilatuondoko hagaburuak eta kanpoaldeko hormabularrak ditu.

Eraikina

Herria menpean hartuta, XII. mendearen amaieran eraikitako San Martin parrokia altxatzen da. Landako fabrika erromanikoa da eta elementu protogotikoak ditu. Oinplanoak hiru ataleko habearte bakarra osatzen du, zirkuluerdi-formako burualde zabalagoa duena. Azken hori xake-formako inpostaren gaineko labe-gangez estalita dago. Habeartea estaltzen duten kanoi zorrotzeko gangak 1744. urtean birmoldatu ziren, eta azken atalekoa teilatu lau batez aldatu zen. Hala ere, bere horretan mantentzen da euskarri-sistema primitiboa, arku fajoiak jasotzen dituzten pilare eta zutabe entregekin. Kapitelek gai begetalak eta figuratiboak txandakatzen dituzte, eta zimazioek apaingarri geometrikoak dituzte; guztiek lan traketsa dute, portadakoek, absideko harburuek eta kriptako kapitelek bezala. Gela hori, burualdearen azpian eraikia arrazoi teknikoengatik, lurraren desnibela gainditzeko, San Martin Unx eta Gallipienzo kriptak bezala, absidearen zirkuluerdira egokitzen da oinplanoan eta arku prismatiko sendoetan bermatzen da. Erromanikoa da, halaber, tenpluaren oinaldean eraikitako dorrea, XV. mendean ukitu zitekeena. 1653. urtean, Pedro Metton hargin maisuak Ebanjelioaren aldeko kapera karratua altxatu zuen, ertz-gangaz estalia; espazio horrek, erantsitako gelekin batera (sakristia, esaterako), gaur egun teilatu lau modernoa duena, iparraldeko hegalean harlanduzko hormak ezkutatzen ditu, kontrahormak eta guzti, eta horiek argi eta garbi ikus daitezke gainerako eraikinetan.

Pieza interesgarria da tenpluko erretaula nagusia. Plateresko estilokoa da, baina polikromia berregina du. Bere erliebeek eta pinturek San Martinen bizitzako eszenak kontatzen dituzte, XVI. mendeko bigarren hereneko adierazkortasun formalaren barruan lan onargarria dutenak. Bestalde, kalitate desberdineko pinturak Oscariztarren tailerrari esleitu zaizkio, eta bere fintasun handienagatik Ama Birjinaren eta Haurraren taula nabarmentzen da. Erretaulan Birjina eseriaren eta Haurraren tailu bat dago, XIV. mendeko bigarren erdiko obra gotikoa, Andra Mariaren ikonografia bereziari jarraitzen diona. Irudi hau Erremedioen Ama Birjinaren ermitatik dator, gaur egun ez du ezaugarri estilistikorik. Horrez gain, 1500 inguruan datatutako horma-pinturen zati batzuk eta erretaularen egungo estilo espresibista duen Gurutziltzatu hil bat ere interesgarriak dira.

Erreferentziak

• Nafarroako Entziklopedia Handia | ORISOAIN. (Noiz kontsultatua: 2022-02-01).

Ikus gainera

• Orisoain
• Orbaibar
• Erdialdea

Kanpo estekak

• Datuak: Q20492667
• Multimedia: Church of Orísoain / Q20492667