Porphyrellus porphyrosporus

Porphyrellus porphyrosporus
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Klasea	Agaricomycetes
Ordena	Boletales
Familia	Boletaceae
Generoa	Porphyrellus
Espeziea	Porphyrellus porphyrosporus; E.-J.Gilbert, 1931
Basionimoa	Boletus porphyrosporus
Mikologia
	poroak himenioan
	txapel ganbila
	himenioa adnatua da
	hanka biluzik dago
	espora purpurak dauzka
	mikorrizak eratzen ditu
	ez da jangarria

Porphyrellus porphyrosporus Boletaceae familiako perretxiko espezie bat da.^[1] Jangarri kaskarra, Leccinum generokoen antzeko kalitatekoa.

Sinonimoa: Boletus porphyrosporus.

Deskribapena

Kapela: 5 eta 10 cm bitarteko diametrokoa. Gaztetan esferikoa, gero ganbila, azkenik irregularki lautu samarra. Azal lehorra du, belusduna gaztetan, gero ilegabea eta leuna; kolorea grisaxkatik arre-oliba edo arre-beltzaxkara doana du. Ertz fina du, lehenengo kurbatua, gero pixka bat garbaldua.

Tutuak: Nahiko luzeak, ia libreak, itsatsiak edo harizpi batez dekurrenteak. Kolorea argitik ilunera alda daiteke, arre-purpuraraino.

Poroak: Ertainak, biribilak edo angelutsuak, tutuen kolore berekoak, eta tutuak bezala presiopean pixka bat urdindu egiten dira.

Hanka: 4 eta 10 cm bitarteko garaierakoa eta 1 eta 3 cm bitarteko lodierakoa. Oro har, nahiko luzea, eta pixka bat lodiagoa behealdean. Kapelaren antzeko kolorea du, baina oliba koloreko tonu gutxiagorekin, eta luzetarako puntuz marratuta dagoela dirudi.

Haragia: Kapelarena, lehenik sendoa da, gero biguna; oinekoa haritsua da. Kolore zurixka du, baina ebakitzean tonu urdinxkak eta gorrixkak hartzen ditu, eta ia belztu ere egiten da. Usain garratza du eta akre samarreko zaporea.^[2]

Etimologia: Porphyrellus terminoa grekotik dator, purpura, esan nahi duen "pophyreos" hitzetik. Bere kapelaren kolore marroi-gorrixkagatik. Porphyrosporus epitetoa ere grekotik dator, purpura esan nahi duen "porphyros" hitzetik. Esporen koloreagatik.

Jangarritasuna

Jangarri kaskarra.^[3]

Nahasketa arriskua

Bere koloreagatik nahastezina da.^[4]

Sasoia eta lekua

Udazkenean koniferoen mendiko basoetan eta baso mistoetan hazten da.^[5]

Banaketa eremua

Ipar Amerika, Europa, Japonia, Australia.

Espeziearen egoera

Aranzadi Elkartearen arabera, Porphyrellus porphyrosporus desagertzeko arriskuan dauden onddoen eusko-kantauriar Zerrenda Gorrian dago.^[6] Azken urteotan mikologia adituek onddo batzuen beherakada kuantitatibo eta kualitatibo handia egon dela ohartarazi dute. Adituen esanetan, egoera honek hainbat eragile ditu, tartean klima aldaketa, pestiziden erabilera eta bilketa masiboak.

Erreferentziak

↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
↑ (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 38 or. ISBN 84-404-0530-8..
↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 132 or. ISBN 978-84-617-0196-4. ISSN Es . Es..
↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 543 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 48 or. ISBN 84-282-0865-4..
↑ Zerrenda Gorria, Aranzadi Zientzia Elkartea

Kanpo estekak

Datuak: Q1187583
Multimedia: Tylopilus porphyrosporus / Q1187583
Espezieak: Tylopilus porphyrosporus

[1] Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.

[2] (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 38 or. ISBN 84-404-0530-8..

[3] (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 132 or. ISBN 978-84-617-0196-4. ISSN Es . Es..

[4] (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 543 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..

[5] (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 48 or. ISBN 84-282-0865-4..

[6] Zerrenda Gorria, Aranzadi Zientzia Elkartea

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]