Onofre Larumbe
Ematen du artikulu edo pasarte honetako testua itzultzaile automatiko batekin sortu dela, gero zuzendu gabe. Lagundu nahi baduzu, zuzendu ezazu. |
Juan Onofre Larumbe Pérez de Muniáin, edo, sinpleago esanda, ezagutu den bezala, Onofre Larumbe (Iruñea, 1881-Orreaga, 1942ko azaroaren 10a) apaiz bat izan zen, Iruñeko Seminario Kontziliarreko arkeologia katedraduna, eta, horrez gain, Nafarroako Monumentu Historikoen Batzordeko kide eta presidentea.
Onofre Larumbe | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotza | Iruñea, 1881eko ekainaren 12a |
Herrialdea | Nafarroa Garaia, Euskal Herria |
Heriotza | Orreaga, 1942ko azaroaren 10a (61 urte) |
Jarduerak | |
Jarduerak | apaiza |
Biografia
aldatuGoiz, hamar urterekin, Iruñeko Seminarioan sartu zen, batxilergoko ikasketak ikastetxe horretan eginez. Bost urtez ikasi zuen teologia, lau urtez latina, hiru urtez filosofia, orduko derrigorrezko batxilergoko berezko ikasgaiez gain.
1905eko apirilaren 14an abade ordenatu zuten, eta handik urtebetera, 1906an, apaiz botoak egin zituen. Funesera bidali zuten lagunkide gisa, eta Otanon, Iharnotzen, Artozkin eta Ollaranen egin zituen ekonomialari lanak. 1912an, Aldabako parrokia eskuratu zuen, eta garai hartan Iruñeko Barañaingo Ospitalea deitzen zenaren kapilau izan zen, gaur egun Nafarroako Ospitalea bezala ezagutzen dena.
1920an, Iruñeko Katedralaren erregeak onuraduna izendatu zuen, eta kapilau ere izan zen Iruñeko Ursulinetan (gaur egun Monjardin Lizeoan du egoitza).
Amaiurren oroimenezko monumentuaren eraikuntzak eragindako barne-liskar politiko gogorren ondorioz, bokal gisa jardun ondoren, Nafarroako Monumentu Historiko eta Artistikoen Batzordeko presidente izendatu zuten 1926an.
1938an Nafarroako Arte Ederretako ordezkari izendatu zuten, aurretik Monumentuen Batzordeko kide eta presidente ere izan zelarik, Historiaren Errege Akademiako kide izateaz gain.
Orreagan hil zen, 1942ko azaroaren 10ean, eta bi egun geroago Iruñera eraman zuten, eta han lurperatu.
Obrak
aldatuIrakasle lanaz gain, hainbat artikulu idatzi zituen, baina, bereziki, Nafarroako ondarearen zaharberritzean egindako kudeaketa anitzekin lotzen da haren oroitzapena, batzuetan modu desegokian. Entzutetsuena Olibako Monasterioa berreskuratzea izan zen, 1927an Getafetik etorritako Trapako monjeen komunitate bat bertan berrezarri zenean, monasterioko bizitza berreskuratzea ere lortuz. Abadia-eliza zaharberritzeko lanak sustatu zituen, eta komunitate zistertarrak, haren oroimenez, oroitarri bat jarri zuen klaustroan.
Baina zaharberritzeko beste esku-hartze batzuk dezentez zorigaiztokoagoak izan ziren. Adibidez, Orreagako Santa Maria kolegiatan, non XX. mendearen erdialdean, zehazkiago, «1939 eta 1944 artean, Onofre Larumberen eta Francisco Garraus arkitektoaren irizpideen arabera», «berreraikitze bizia» izan zen, eta horren emaitza gaur egungo egoeran ikusten da. Hilabete batzuk geroago, Vianako Printzea aldizkarian Leopoldo Torres Balbas arkitektoak honakoa idatzi zuen:
« | Un destino adverso parece haber perseguido constantemente a los edificios del albergue u hospedería de Roncesvalles. Levantada la iglesia por la munificencia de Sancho el Fuerte de Navarra en los primeros años del siglo XIII, tal vez no llegó a terminarse según el plan primitivo. En 1445 un incendio produjo grandes daños en el templo. Más tarde un abad innovador lo puso a la moda de comienzos del siglo XVII, enmascarándolo casi por completo, causa de que haya pasado desapercibido para no pocas gentes en tiempos modernos. Y, finalmente, a partir de 1940 sufre una radical y torpe restauración. Después de quitados los revestidos de la época de Felipe IV, picáronse los viejos sillares para darles apariencia de obra nueva; con cemento se han completado fea y pobremente molduras, capiteles y otros elementos, y revestido, fingiendo sillería, las bóvedas de ladrillo; inventáronse púlpitos, empotrados en los muros, y ventanas con formas que nunca tuvieron. Vidrieras de colores hechas en Alemania y un ostentoso mobiliario acabarán de desfigurar el fino templo gótico. Tras el disfraz anterior aún cabía imaginar sus formas primitivas. Hoy, profanado hasta su entraña, es una iglesia completamente nueva, una torpe falsificación gótica de la que huyeron a la par belleza y emoción. | » |
Leopoldo Torres Balbas, Príncipe de Viana, 1945[1] |
Artikuluez gain, liburu batzuk ere argitaratu zituen, hala nola:
- Jacinto Clavería Aranguaren liburuaren hitzaurrea, Irudiari, santutegiari eta Uxueko Santa Maria hiribilduari buruzko azterlan historiko-artistikoa. Iruñea, Huarte argitaletxea, 1919. Linean eskuragarri
- El monasterio de Nuestra Señora de la Oliva, Iruñea, Aranburu argitaletxea, 1930. Linean eskuragarri
Erreferentziak
aldatuOmenaldiak
aldatu- 1967an, 50. urteurrena zela eta.Monasterioaren zaharberritzearen urteurrenean, plaka bat jarri zen haren oroimenez Olibako Monasterioko klaustroan.
Prentsa
aldatu- Nuevo catedrático de Arqueología del Seminario. Iruñea 1927ko apirilaren 12a, 1 or..
- Ayer. Iruñea 1942ko azaroaren 13a, 2 or..
- Nuestros amigos difuntos. Iruñea 1942ko azaroaren 25a, 174 or..
- Los trabajos y los días - Crónica de tres meses. 1942, 493–495 or. ISSN 0032-8472..
Bibliografia
aldatu- Txantiloi:V, Ricardo. (2006). «La restauración de la postguerra» Cuadernos de la Cátedra de Patrimonio y Arte Navarro (1): 293–322. ISSN 1989-4880..
- Txantiloi:V, María del Puy. (1990). «Las Comisiones de Monumentos Históricos y Artísticos con especial referencia a la Comisíón de Navarra» Príncipe de Viana 51 (189): 119–210. ISSN 0032-8472..
- Omeñaca Sanz, Jesús María (1994). «Restauraciones hasta 1940». La catedral de Pamplona. Caja de Ahorros de Navarra. pp. 194-203. ISBN 978-84-87120-21-3. Consultado el 29 de febrero de 2024.
- Omeñaca Sanz, Jesús María (2002). «J. Onofre Larumbe Pérez de Muniáin». El monasterio de la Oliva. Monte Carmelo. pp. 305-355. ISBN 978-84-8353-018-4.
- Martínez de Aguirre, Javier; Gil Cornet, Leopoldo; Orbe Sivatte, Mercedes (2012). Roncesvalles: hospital y santuario en el Camino de Santiago. Fundación para la Conservación del Patrimonio Histórico de Navarra. ISBN 978-84-615-6485-9.
- Txantiloi:Versalitas, Mercedes. (2019). «La Comisión de Monumentos Históricos y Artísticos de Navarra y el Consejo de Cultura de Navarra, precedentes de la Institución Príncipe de Viana» Príncipe de Viana 80 (273): 449–464. ISSN 0590-1871..
- Txantiloi:V, Emilio. (1994). «El papel de la comisión provincial de monumentos en la polémica historiografía sobre la naturaleza de la unión de Navarra a Castilla» Actas del III Congreso General de Historia de Navarra, 1994 (Gobierno de Navarra): 87..
- Quintanilla Martínez, Emilio (1995). La Comisión de Monumentos Históricos y Artísticos de Navarra. Gobierno de Navarra. ISBN 978-84-235-1394-9. Consultado el 29 de febrero de 2024.
- Txantiloi:V, Leopoldo. (1945). «La iglesia de la hospedería de Roncesvalles» Príncipe de Viana 6 (20): 371–403. ISSN 0032-8472..
Kanpo loturak
aldatu- Cervantes, Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. «Oficio del Presidente de la Comisión de Monumentos de Navarra al secretario de la Real Academia de la Historia disculpándose por la tardanza en responder a los oficios de la corporación y explicando que, pese a la opinión desfavorable de los miembros de la Comisión, se va a proceder a la realización de una sillería de coro de factura moderna en el Monasterio de la Oliva. | Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes» www.cervantesvirtual.com.