Juan Onofre Larumbe Pérez de Muniáin, edo, sinpleago esanda, ezagutu den bezala, Onofre Larumbe (Iruñea, 1881-Orreaga, 1942ko azaroaren 10a) apaiz bat izan zen, Iruñeko Seminario Kontziliarreko arkeologia katedraduna, eta, horrez gain, Nafarroako Monumentu Historikoen Batzordeko kide eta presidentea.

Onofre Larumbe
Bizitza
JaiotzaIruñea1881eko ekainaren 12a
Herrialdea Nafarroa Garaia, Euskal Herria
HeriotzaOrreaga1942ko azaroaren 10a (61 urte)
Jarduerak
Jarduerakapaiza
Oliba monastegiko klaustroaren ikuspegia (Zarrakaztelu)

Biografia

aldatu

Goiz, hamar urterekin, Iruñeko Seminarioan sartu zen, batxilergoko ikasketak ikastetxe horretan eginez. Bost urtez ikasi zuen teologia, lau urtez latina, hiru urtez filosofia, orduko derrigorrezko batxilergoko berezko ikasgaiez gain.

1905eko apirilaren 14an abade ordenatu zuten, eta handik urtebetera, 1906an, apaiz botoak egin zituen. Funesera bidali zuten lagunkide gisa, eta Otanon, Iharnotzen, Artozkin eta Ollaranen egin zituen ekonomialari lanak. 1912an, Aldabako parrokia eskuratu zuen, eta garai hartan Iruñeko Barañaingo Ospitalea deitzen zenaren kapilau izan zen, gaur egun Nafarroako Ospitalea bezala ezagutzen dena.

1920an, Iruñeko Katedralaren erregeak onuraduna izendatu zuen, eta kapilau ere izan zen Iruñeko Ursulinetan (gaur egun Monjardin Lizeoan du egoitza).

Amaiurren oroimenezko monumentuaren eraikuntzak eragindako barne-liskar politiko gogorren ondorioz, bokal gisa jardun ondoren, Nafarroako Monumentu Historiko eta Artistikoen Batzordeko presidente izendatu zuten 1926an.

1938an Nafarroako Arte Ederretako ordezkari izendatu zuten, aurretik Monumentuen Batzordeko kide eta presidente ere izan zelarik, Historiaren Errege Akademiako kide izateaz gain.

Orreagan hil zen, 1942ko azaroaren 10ean, eta bi egun geroago Iruñera eraman zuten, eta han lurperatu.

 
Onofre Larumberen omenezko plaka (Olibako monasterioa, 1967)
 
Orreagako Andre Mariaren Kolegiata

Irakasle lanaz gain, hainbat artikulu idatzi zituen, baina, bereziki, Nafarroako ondarearen zaharberritzean egindako kudeaketa anitzekin lotzen da haren oroitzapena, batzuetan modu desegokian. Entzutetsuena Olibako Monasterioa berreskuratzea izan zen, 1927an Getafetik etorritako Trapako monjeen komunitate bat bertan berrezarri zenean, monasterioko bizitza berreskuratzea ere lortuz. Abadia-eliza zaharberritzeko lanak sustatu zituen, eta komunitate zistertarrak, haren oroimenez, oroitarri bat jarri zuen klaustroan.

Baina zaharberritzeko beste esku-hartze batzuk dezentez zorigaiztokoagoak izan ziren. Adibidez, Orreagako Santa Maria kolegiatan, non XX. mendearen erdialdean, zehazkiago, «1939 eta 1944 artean, Onofre Larumberen eta Francisco Garraus arkitektoaren irizpideen arabera», «berreraikitze bizia» izan zen, eta horren emaitza gaur egungo egoeran ikusten da. Hilabete batzuk geroago, Vianako Printzea aldizkarian Leopoldo Torres Balbas arkitektoak honakoa idatzi zuen:

« Un destino adverso parece haber perseguido constantemente a los edificios del albergue u hospedería de Roncesvalles. Levantada la iglesia por la munificencia de Sancho el Fuerte de Navarra en los primeros años del siglo XIII, tal vez no llegó a terminarse según el plan primitivo. En 1445 un incendio produjo grandes daños en el templo. Más tarde un abad innovador lo puso a la moda de comienzos del siglo XVII, enmascarándolo casi por completo, causa de que haya pasado desapercibido para no pocas gentes en tiempos modernos. Y, finalmente, a partir de 1940 sufre una radical y torpe restauración. Después de quitados los revestidos de la época de Felipe IV, picáronse los viejos sillares para darles apariencia de obra nueva; con cemento se han completado fea y pobremente molduras, capiteles y otros elementos, y revestido, fingiendo sillería, las bóvedas de ladrillo; inventáronse púlpitos, empotrados en los muros, y ventanas con formas que nunca tuvieron. Vidrieras de colores hechas en Alemania y un ostentoso mobiliario acabarán de desfigurar el fino templo gótico. Tras el disfraz anterior aún cabía imaginar sus formas primitivas. Hoy, profanado hasta su entraña, es una iglesia completamente nueva, una torpe falsificación gótica de la que huyeron a la par belleza y emoción. »
Leopoldo Torres Balbas, Príncipe de Viana, 1945[1]

Artikuluez gain, liburu batzuk ere argitaratu zituen, hala nola:

Erreferentziak

aldatu

Omenaldiak

aldatu
  • 1967an, 50. urteurrena zela eta.Monasterioaren zaharberritzearen urteurrenean, plaka bat jarri zen haren oroimenez Olibako Monasterioko klaustroan.

Prentsa

aldatu

Bibliografia

aldatu

Kanpo loturak

aldatu