Nimega

Nimega; Nijmegen
	Herbehereetako udalerria
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Herbehereetako Erresuma
Herrialdea	Herbehereak
Probintzia	Gelderland
Alkatea	Hubert Bruls (en)
Izen ofiziala	Nijmegen
Jatorrizko izena	Nijmegen
Posta kodea	6500–6546 eta 6663
Herriburua	Nijmegen (en)
Geografia
Koordenatuak	51°50′51″N 5°51′45″E / 51.8475°N 5.8625°E51°50′51″N 5°51′45″E / 51.8475°N 5.8625°E
Azalera	57.53 km²
Altuera	29 m
Mugakideak	Wijchen, Beuningen, Overbetuwe, Lingewaard, Ubbergen eta Heumen
Demografia
Biztanleria	177.359 (2021eko urtarrilaren 1a); −300 (2020)
Dentsitatea	3.082,9 bizt/km²
Etxebizitzak	92.743
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	0481, 024
Ordu eremua	UTC+01:00
Hiri senidetuak	Albany, Gaziantep, Pskov eta Suzhou
Hizkuntza ofiziala	nederlandera
	nijmegen.nl eta nijmegen.nl

Nimega^[1] (nederlanderaz, Nijmegen) Herbehereetako ekialdeko hiria da, herrialdeko hamargarren populatuena. Gelderland probintzian dago. Herbehereetako hiririk zaharrentzat hartzen dute; izan ere, 2005ean haren sorreraren bi milagarren urteurrena ospatu zen.

Waal ibaiaren ertzetan eta Alemaniako mugatik gertu dago. Industriagunea da: industria mekanikoa, berogailu eta elektrizitate-tresnak, ehungintza, papergintza, jantzi eta zapatagintza dira jarduera nagusiak. Burdinbide-lotune garrantzitsua. Unibertsitate katolikoa ere badu.

Banaketa administratiboaAldatu

BarrutiakAldatu

Nijmegen-Centrum
Nijmegen-Oost
Nijmegen-Oud-West
Nijmegen-Nieuw-West
Nijmegen-Midden
Nijmegen-Zuid
Dukenburg
Lindenholt
Nijmegen-Noord

HistoriaAldatu

Noviomagus antzinako hiri zelta zen; Trajano enperadoreak erromatartu zuen (Ulpia Noviomagus). Enperadorearen egoitza izan zen Karlomagnoren garaian. Gero, Hansaren barne egon zen hiri aske gisa; 1585ean espainiarren mende erori zen, eta 1672an frantsesek beretu zuten. 1806tik aurrera holandar hiria izan da, Napoleonen mende egon zen aldian izan ezik (1810-1814). Antzinako eraikuntza gehienak suntsiturik gertatu ziren Bigarren Mundu Gerran estatubatuarrek egindako bonbardaketaren kariaz (1944).

Nimegako hitzarmenakAldatu

Hiri horretan Frantziak, Holandak eta Espainiak sinatu zuten bake-ituna (1768ko abuztua - 1769ko otsaila). Frantziako Luis XIV.ak 1672an Herbehereen aurka egindako erasoaren ondorioz, Hagako Aliantza Handia (1674) osatu zuten Holandak, Espainiak, Inperioak, Brandeburgok eta Lorrenak. Ezin izan zioten frantziar gudarostearen oldarrari eutsi, baina Ingalaterrak jarrera neutrala alde batera utzi eta Holandarekin elkar hartu zuenean (1678ko uztaila), Luis XIV.a bakezkoak egitera makurtu zen. Hitzarmenen ondorioz, Holandak Maastricht berriro bereganatu eta merkataritza-abantaila zenbait lortu zituen. Espainia galtzaile atera zen (Franche-Comté eta 14 hiri eman behar izan zizkion Frantziari, beste zenbait beretu bazituen ere). Enperadoreak Philippsburg bere esku gorde zuen, Frantziari emandako Friburgo eta Brisachen truke.

Nimega hiriko ikuspegia.

KlimaAldatu

Datu klimatikoak (Nijmegen, (1971–2008))
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	17.4	19.9	26.7	31.6	36.5	36.3	38.7	38.2	33.3	30.5	21.2	17.6	38.7
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	7.3	7.5	11.6	16.5	19.4	22.9	24.7	23.9	21.2	16.4	10.1	6.4	15.4
Batez besteko tenperatura (ºC)	3.4	3.7	6.5	10.6	13.8	17.0	18.8	18.4	15.4	11.7	6.1	3.1	10.7
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	0.8	0.6	2.3	4.7	8.3	11.2	13.0	12.9	9.7	5.9	2.9	0.3	6.1
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-17.5	-17.1	-9.5	-4.6	-1.3	0.7	2.4	1.5	-1.8	-6.6	-10.8	-15.5	-17.5
Pilatutako prezipitazioa (mm)	55	42	51	35	52	60	78	98	59	57	73	60	722
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	17	14	17	13	14	14	14	13	14	15	17	17	178
Eguzki orduak	57	81	115	166	212	191	200	182	134	111	59	47	1555
Hezetasuna (%)	81	76	68	58	58	60	60	62	68	74	81	84	69
Iturria: ^[2]

DemografiaAldatu

1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011	2012
147.561	147.631	147.172	150.542	151.924	152.286	153.636	154.581	156.308	157.473	158.215	159.556	160.962	161.358	161.884	163.112	164.540	165.253

ArgazkiakAldatu

Sint Stevens elizaren inguruko eraikinak
Kruittoren
Waaggebouw
Hiriko ikuspegi panoramikoa
Tren geltokia

ErreferentziakAldatu

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.