Lamuza jauregia
Lamuza jauregia Arabako Laudio udalerrian dagoen jauregi bat da. Gaur egun kultur-etxea da. Arkitektura- eta paisaia-konplexua da, Laudion (Araba) kokatua. XVIII. mendeko jatorrizko eraikina da, barroko klasizistaren klabean egina. Geroago, estilo eklektiko eta erregionalista zabaldu zuten XIX. mendean Francisco de Cubas eta González-Montes eta Francisco de Mendoza y Cubas arkitektoek eta Luis de Landecho Jordán de Urrísek XX. mendean.[1][2][3][4][5][6]
| Lamuza jauregia | |
|---|---|
| Fitxategi:Parque de Lamuza, Llodio (1).jpg | |
| Kokapena | |
| Herrialdea |  Euskal Herria |
| Probintzia |  Araba |
| Herria | Araba |
| Koordenatuak | 43°08′N 2°58′W / 43.14°N 2.96°W |
 | |
| Historia eta erabilera | |
| Irekiera | 1876 |
| Jabea | Arabako Foru Aldundia |
| Arkitektura | |
| Arkitektoa | Francisco de Cubas |
| Estiloa | arkitektura barrokoa |
Kokalekua
aldatuLamuza jauregia Lamuza parkean dago, Laudioko udalerrian (Laudio), Araban. Parkearen erdian dago, eta herriko eraikin garrantzitsuenetako bat izan da historikoki. Jauregia Marqués de Urquijo familiaren egoitza izan zen eta parkearen ondare multzoaren zati da, lorategiak, Lamuzako San Pedro eliza eta beste eraikuntza historiko batzuk barne hartzen dituena.[7][8]
Historia
aldatuXVIII. mendean barroko estiloan eraiki zen. XIX. mendean zehar eklektizista eta erregionalista estiloko Francisco Cubas González-Montes, Francisco Mendoza Cubas eta Luis Landetxo Jordan Urries arkitektoek burututako hiru handitze izan zituen.
XIX. mendearen erdialdean eraikia, jauregia Laudioko bizitza sozial eta politikoaren erdigunea izan zen urte askoan, batez ere Urquijo familiaren eraginez, garai hartan Euskal Herriko boteretsuenetako bat baitzen.[9]
Jauregia Lamuza parkea barne hartzen zuen finka zabal baten zati zen, aristokraziarentzako aisialdirako gune gisa diseinatua.
Espainiako Gerra Zibilaren (1936-1939) eta ondorengo aldaketa sozioekonomikoen ondoren, Urkixotarrak bezalako familia aristokratiko eta finantzarioen botereak behera egin zuen, eta horrek jauregiaren erabilerari ere eragin zion. Familiak egoitza erabiltzeari utzi zion, eta eraikina hainbat eskuetatik igaro zen.[10][11][12]
XX. mendean zehar, jauregia hainbat helburutarako berrerabili zen, besteak beste, kultur zentro eta proiektu publiko gisa, eta horrek pixkanaka hondatzen lagundu zuen. Hala ere, egitura nagusiak zutik iraun du, eta hainbat zaharberritze proposamen egin dira urteetan zehar.[13]
Konplexuaren jatorria
aldatuLamuzak 7784 m²-ko familia bakarreko etxebizitza aristokratikoaren multzo aparta osatzen du, 94.490 m²-ko lorategi-finka zabal batez inguratua. Horren jatorria da 1876an Estanislao de Urquijo y Landalucek (Murga, Araba, 1816ko maiatzaren 7a – Madril, 1889ko apirilaren 30a) Lamuzako jauregia edo etxe nagusia erosi izana, udako bizileku izateko. Jatorrizko eraikinak oinplano karratua du, eta beheko solairua, solairu nagusia eta ganbara ditu — guztira 332 m² eta 72 dezimetro hartzen ditu —. XVIII. mendearen hasieran, Orueko maiorazkoak eraiki zuen, estilo barroko klasizista soilarekin. Bertan, balkoiak eusten dituzten mentsulak, baranda-formako forja dotorea eta familiaren armarria nabarmentzen dira fatxadaren apaingarri bakartzat. Gaur egun udalerriaren armarriak ordezkatzen du. Harlangaitzezko horma lodiekin eta eskantzuekin eta harlanduzko hutsunezko ingurabideekin eraikia, jatorrizko egoeran «ukuilua, arkupea, bi upategi, gela nagusia, oratorioa eta ganbara» zituen, eta haritzezko zurezko egitura zuen armazoiak.
Eraikina
aldatuLamuza jauregia 94.490 m²-ko lorategiz inguratutako 7784 m²-ko azalera duen eraikina da. Bere jatorria, 1876an, Lamuza jauregia edo oinetxea Laudiorekin familia lotura zuen eta Urkixoko lehenbiziko markesa zen Estanislao Urkixo Landaluzek (Murga, Araba, 1816ko maiatzaren 7a - Madril, 1889ko apirilaren 30a, Madril) udaldietarako bere egoitza izateko erosi zuenean du.[14][15]
Gaur Egungo Funtzioak
aldatuDenborak aurrera egin ahala, Lamuza jauregia hainbat erabileratatik igaro da. Egoitza pribatu gisa zuen funtzioaren gainbeheraren ondoren, hainbat helburu sozial eta kulturaletarako erabili zen.Gaur egun, jauregia ez dago kontserbazio-egoera onenean, eta hainbat zaharberritze-proiektu proposatu dira, baina Laudioko kultura-ondarearen ikur izaten jarraitzen du. Bere ingurunean, laudioko biztanleek maiz erabiltzen duten berdegunea, eta gaur egun jendea ibiltzeko edo denbora pasatzeko geratzen den leku bihurtu da.
Erreferentziak
aldatu- ↑ Araba. 2024-10-26 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Laudio. 2024-12-10 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ XVIII. mendea. 2024-12-14 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Barrokoa. 2024-06-05 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Eklektizismo. 2019-12-04 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ XIX. mendea. 2021-06-24 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Historia. 2024-02-02 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Ondare (argipena). 2020-09-15 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Euskal Herria. 2024-10-25 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Espainiako Gerra Zibila Euskal Herrian. 2024-07-20 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Aristokrazia. 2024-12-18 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Finantzarizazio. 2022-04-22 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Kontserbazio-zaharberritzea. 2022-09-20 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ 1876. 2024-12-17 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
- ↑ Estanislao Urkixo Landaluze. 2023-02-14 (Noiz kontsultatua: 2024-12-18).
Kanpo estekak
aldatu| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Araba |
- Lamuza jauregia, 2009 (Gaztelaniaz)
Datuak: Q21401839
Multimedia: Parque de Lamuza, Llodio / Q21401839
.jpg){kind=link}