Jean-Joseph Laborde
Jean-Joseph Laborde (Jaka, 1724ko urtarrilaren 24a - Paris, 1794ko apirilaren 18a), Labordeko markesa, frantziar bankaria eta merkataria izan zen.
| Jean-Joseph Laborde | |||
|---|---|---|---|
 | |||
1759 - 1767 | |||
| Bizitza | |||
| Jaiotza | Jaka, 1724ko urtarrilaren 29a | ||
| Herrialdea |  Frantzia | ||
| Heriotza | Paris, 1794ko apirilaren 18a (70 urte) | ||
| Heriotza modua | heriotza zigorra: burugabetzea | ||
| Familia | |||
| Aita | Jean-Pierre Laborde | ||
| Ama | Marguerite d'Aleman de Sainte-Croix | ||
| Ezkontidea(k) | Rosalie Claude de Nettine (en)  | ||
| Seme-alabak | |||
| Leinua | Q16635758 | ||
| Hezkuntza | |||
| Hizkuntzak | frantsesa | ||
| Jarduerak | |||
| Jarduerak | bankaria eta esklabo-trafikatzailea | ||
| Lantokia(k) | Paris | ||
Biografia aldatu
Jatorriz Bearnokoa zen familia xume batekoa zen,[1] eta artean nerabe zela, Baionan edo Donibane Lohizunen inportazio eta esportazioko itsas konpainia bat zuzentzen zuen lehengusuarekin elkartu zen. Bere lehengusua hil zenean, familiaren negozioaren gidaritza hartu zuen.
Izugarri aberastu zen transatlantikoko merkataritzari esker, koloniak lehengaiez hornituz eta ekonomikoki interesgarrienak ziren produktuak inportatuz: fruitu exotikoak, esentzia arraroko zuhaitzak, urrea, egiten zuena, eta esklaboen salerosketan ere parte hartzen zuena. Haitin (Saint-Dominguen) lurren jabea zen, eta azukrea lortzen zuen.[2]
Igoera sozial horrek, Argien Mendeko burges askoren igoerarekin aldera zitekeena, nobleen mailara igotzea ahalbidetu zion. Bere aberastasunek lur eta titulu ugari erosteko aukera eman zioten. Luis XV.a Frantziakoaren Gorteko bankari izendatu zuten, Frantzia eta Ingalaterra aurrez aurre jartzen zituen Zazpi Urteko Gerrarako behar zituen funtsen zati handi bat bereganatuz.[3] Étienne-François de Choiseul ministroaren konfiantza lortu zuen. Zerga Biltzaile Nagusiaren kargua onartu zuen (1759-1767). Luis XVI.ak markes titulua ere eman zion, baina normalean ez zuen duintasun hori erabili. Choiseul zorigaitzean erori ondoren, bere negozio gehienetatik erretiratu zen.
Ingalaterrarekin Zazpi Urteko Gerra piztu ondoren, Frantziako gobernuak diru gutxi izan zuenean, Jean-Joseph de Labordek, denbora gutxian, Espainiako Erregeak gordetako kreditu pertsonal baten bidez, 12 milioi libera urre lortu zituen. Era berean, Jean-Baptiste-Donatien de Vimeur de Rochambeauko kondearen espedizio militarra egitea ahalbidetu zuten funtsak eman zituen, George Washingtoni Yorktowngo guduan ingelesen aurka lagundu zioten 6.000 gizonekin. De Labordek ere urtero 24000 libera inguru ematen zituen pobreentzat, eta 1788an beste 400.000 libera eman zituen Parisen lau ospitale handi eraikitzeko.
Frantziako Iraultzan, ordura arte Mérévilleko bere gazteluan erretiratuta bizi izan zena, auzitegi iraultzaile batek salatu eta epaitu zuen, zalantzarik gabe bere aberastasunak eraginda. Frantziatik kanpo kapitalak esportatzeko operazio batean parte hartu izana salatu ondoren, non bere seme Frantziskok Orleanseko dukearen koadro-galeria erosi eta Ingalaterrara eraman baitzuen, Louis de Saint-Justek heriotza-zigorra ezarri zion 1794ko apirilaren 18an, eta egun berean gillotinatu zuten Parisko Concorde plazan.
Erreferentziak aldatu
- ↑ M. Bruguière, L'aristocratique descendance des affairistes de la Révolution, p. 106
- ↑ Erick Noël, Beauharnais : une fortune antillaise, 1756-1796, p. 66
- ↑ Les institutions financières en France au s-XVIII, vol. 1, par Thierry Claeys, p. 778 [1].
Kanpo estekak aldatu
Datuak: Q1355148
Multimedia: Jean-Joseph de Laborde / Q1355148
