Goi-ordoki
Goi-ordoki edo goi-lautada eskualde geografiko lau, zabal eta garaia da, hau da, ordoki edo zabaldi garaia. Bertan ibaiek beheragune edo haranak sortzen dituzte.
Goi-ordokien mugak garaiera aldaketez osatuta daude, hots, mendiz edo amildegiz.
Ezaugarriak
aldatuGoi-ordokiek hainbat ezaugarri dituzte:
- garaiera erlatiboa
- inklinazioa
- sare hidrografikoa
- haranak
- isurialdeak
Motak
aldatuEzaugarrien arabera, hiru goi-ordoki mota bereiz daitezke:
- Tabularra: azalera laua, haran gutxikoa.
- Uhindua: haranek goi-ordokia zulatzen dute, ibai nagusia sortzeko batzen direnak.
- Ebakia: higadura handia jasan duena, haran ugari eta hurbilek goi-ordokia zulatzen dute.
Sorrera
aldatuGoi-ordokiek eratze mota desberdinak izaten dituzte, bai plaka tektonikoen igoeragatik, bai inguruko lurren higaduragatik.
Itsaspeko goi-ordokiak ere badira, batzuetan urazal gaineko ordokien hondoratzetik sortuak. Adibidez, Seychelleak uharteak kontinentetik banandu eta urperatu zen ordoki edo plataforma batean daude,.
Adibideak
aldatuMunduko goi-ordoki garaiena eta zabalena Tibeteko Chang Tang da, munduko sabaia izenez ezaguna, oraindik eratzen ari dena Indo-Australiar eta Eurasiar plaken talkak bere hartan baitirau. Bigarrena Andeetako goi-ordokia edo altiplanoa da, 3600-4000 m garai. Bertan Titikaka aintzira dago.
Espainian Erdialdeko Goi-Ordokiak (Meseta Central izenekoa) herrialde hartako erdialde osoa harten du, batez besteko 600-700 metroko garaieran, eta ia guztiz mendilerroz inguratua.
