Esther Vilar

Esther Vilar, jaiotzaz Esther Margareta Katzen (Buenos Aires, Argentina, 1935eko irailaren 16a) alemaniar-argentinar idazlea, soziologoa, psikologoa eta medikua da. Medikuntza, psikologia eta soziologia ikasi zituen, eta medikuntza landu zuen idazten hasi baino lehen. El varón domado (1971) eta liburu horren jarraipenen egilea da, El varón poligamo (1976) eta Modelo para un nuevo machismo (1977), baita Viejos (1981), El encanto de la estupidez (1987) eta Prohibido pensar (1998) saiakerena ere.

Esther Vilar
(1977) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Buenos Aires, 1935eko irailaren 16a (88 urte)
Herrialdea	Alemania Argentina
Lehen hizkuntza	alemana
Familia
Ezkontidea(k)	Klaus Wagn (en)  (1961 -  1975)
Hezkuntza
Heziketa	Buenos Airesko Unibertsitatea
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	psikologoa, idazlea, soziologoa eta medikua
Lantokia(k)	Dublin
Lan nabarmenak	ikusi The Manipulated Man (en)

Bizitza

Vilarren gurasoak alemaniar emigrante juduak izan ziren. Berak 3 urte zituenean banandu ziren.

Medikuntza ikasi zuen Buenos Airesko Unibertsitatean eta 1960an Alemaniako Errepublika Federalean beka jaso zuen psikologia eta soziologia ikasketak jarraitzeko. Bavariako ospitale batean mediku lanetan jardun zuen urtebetez, eta itzultzaile, saltzaile, termometro fabrika bateko muntaketa lerroko langile, zapata modelo eta idazkari lanetan ere jardun zuen.

Klaus Wagn idazle alemaniarrarekin ezkondu zen 1961ean. Seme bat izan zuten, Martin, 1964an. Banatu egin ziren. Dibortzioari dagokionez, Estherrek esan zuen: "Ez nuen gizonarekin hautsi, erakunde gisa ezkonduta egoteari baino ez".

Azken urteetan, batez ere, antzerkian jardun du Vilarrek. «La sonrisa de la barracuda», «Speer» (Albert Speerri buruz, Hirugarren Reich-eko arkitektoa), «Horario de una venganza» edo «El discurso inaugural de la papisa americana» bezalako lanekin. Edo 2008ko «Hablar y callar en Palermo» thriller erotikoa.

Vilar Estatu Batuetan, Alemanian, Suitzan, gero Italian, Frantzian, Espainian eta Irlandan bizi izan zen, Erresuma Batuan behin betiko kokatu baino lehen.

Oinarria

Bere jarrera "feminista femeninoaren" oinarria Estherrek panfleto estiloan idatzi zuen hasierako trilogian oinarritzen da: El varón domado (1971), El varón poligamo (1974) eta Modelo para un nuevo machismo (1977).

El varón domado (1971)

El varón domado liburuko ideia nagusietako bat da emakumeak ez duela gizonak zapaltzen, baizik eta, berez, emakumea dela gizona kontrolatzen duena, bere ongizate-esklabo izan dadin, eta gizona askotan ez dela horretaz jabetzen. Horretarako, emakumeak gizona engaiatzen du, sedukzio-estrategiak erabiliz, baita lausenguak ere, kontu handiz administratuak. Egilearen hitzetan:

«Gizona emakumeak entrenatu eta baldintzatu zuen, Ivan Pavlov-ek bere txakurrak baldintzatu zituen bezala, bere esklabo bihurtzeko. Bere lanaren ordain gisa, gizonak aldizka sarituak izaten dira bagina batekin.»

El varón domado liburuaren argitalpenak ospe handia lortu zuen, hein batean, prentsak eta gainerako hedabideek eman zioten zabalkunde nabarmenari esker. Vilar 1973ko otsailaren 21ean agertu zen The Tonight Shown saioan, liburua eztabaidatzeko. 1975ean, WDRek Alice Schwarzerrekin telebistaz emandako eztabaida batera gonbidatu zuten, eta urte haietan Alemaniako mugimendu feministaren ordezkari gisa egin zen ezagun. Eztabaida polemikoa izan zen, eta Schwarzerrek adierazi zuen Vilar zela: "Sexista ez ezik, faxista ere bazela", bere Der Stürmer liburua egunkari naziarekin alderatuz. Lan horrek sortu zuen eztabaida hain handia izan zen, ezen egileak heriotza-mehatxuak jaso baitzituen eta mespretxuzko hamarkadak bizi izan baitzituen:

«Ez nuen imajinatu ere egin nolako isolamenduan aurkituko nintzen liburu hau idatzi ondoren. Nire bizitza pribaturako ere ekarriko nituzkeen ondorioak ere ez nituen aurreikusi —mehatxu bortitzak oraindik ez dira bukatu.» Esther Vilar, 1988ko abuztua

Espainiako Liburuaren Institutuaren ikerketaren arabera, Espainiako bertsioa 1975ean Espainian gehien saldutako hirugarren liburua izan zen.

El varón poligamo (1974)

Giza bizitzaren hiru printzipio nagusiak ezarriz (kontserbazioa, ugalketa eta hazkuntza), egileak aldez aurreko ideiak zabaltzen ditu, maitasunari eta botereari buruzko argudioak ezarriz, gizonezkoaren joera poligamikoa sostengatzeko.

Halaber, liburuan, garai hartarako gizonezkoek zituzten desabantailen zerrenda bat identifikatu zuen:

• 1) Gizonek soldadutza egiten dute; emakumeek, ez.
• 2) Gizonak gerrara doaz, emakumeak ez.
• 3) Gizonek emakumeek baino beranduago lortzen dute erretiroa (nahiz eta beren bizi-itxaropen txikiagoekin lehenago erretiratzeko eskubidea izan beharko luketen).
• 4) Gizonek ezin dute ia inolako eraginik izan beren ugalketaren gain (haientzat ez dago pilularik, ezta haurdunaldia eteterik ere; emazteek dituzten seme-alabek baino ezin dituzte izan).
• 5) Gizonek emakumeak elikatzen dituzte; emakumeek ez dituzte gizonak elikatzen -edo, beharbada, modu berean ere-.
• 6) Gizonek bizitza osoan egiten dute lan gehienbat, emakumeek aldi baterako edo inoiz ez.
• 7) Nahiz eta gizon gehienek bizitza osoan lan egin eta emakumeek behin behinean edo inoiz ez, haiek, oro har, emakumeak baino pobreagoak dira.
• 8) Gizonek seme-alabak mailegu gisa izan ditzakete; emakumeek seme-alabak zaintzeko baimena dute.

Esther Vilarren tesiak honako premisa hauek ditu:

• Gezurra da gizonak emakumea indar fisiko handiagoa duelako menderatzen duela pentsatzea.
• Gizonezkoa da gure gizartean laneko arrisku eta erantzukizun exogenorik handienak bere gain hartzen dituena.
• Emakumeek kontzepziotik, hazkuntzatik, hezkuntzatik eta harremanetatik moldatzen dute gizarte-sistema.
• Gizonezkoaren ahuleziaren arazoa bere babes-senean dago.
• Itxuraz, gizakiak arauak ezartzen ditu, nagusitasunaren kontzientzia faltsu batean sartuz, baina bera da azkenean lan guztia, bere arauen emaitza, egiten duena.
• Emakumeak sexu ahularen rola hartzen du, "ahultasun" horretatik abiatuta gizona kontrolatzen duenean.

Esther Vilarrek berak feminismo femeninoa deritzona babesten du, non ez den erreproduzitzen gizonak dominatzen duela eta emakumea biktima dela dioen kontzeptua. Tesiaren bidez, emakumea inspiratu nahi du, emakumea mendekoa izan ez dadin, posizionamendua eta lan-lidergoa lor ditzan eta sexualki askea izan dadin.

Antzerkia

Vilarren Speer (1998) lana Albert Speer Hitlerren ministro eta arkitekto alemaniarrari buruzko fikzio biografikoaren antzezlana da. Berlinen eta Londresen taularatu zuten, eta Klaus Maria Brandauer izan zuen zuzendari eta protagonista. Vilarrek beste antzezlan eta liburu asko ere idatzi ditu, baina gehienak ez dira beste hizkuntzetara itzuli.

Lanak

• El varón domado. 1971. 
• El varón polígamo. 1974. 
• Modelo para un nuevo machismo. 1977.
• Das Ende der Dressur. 1977. 
• Viejos. 1981. 
• El discurso inaugural de la papisa americana. Bruguera. 1982. 
• Historia de amor para un zoólogo. Plaza & Janés. 1985.
• Las Matematicas de Nina Gluckstein. 1985. (eleberria)
• El encanto de la estupidez. 1987. 
• La educación de los ángeles. 1995. 
• ¿Es inmoral el matrimonio? 1995.
• Católicas del mundo, uníos. 1996. 
• Prohibido pensar. 1998. 
• Speer. 1998. (antzerkia)
• Los siete fuegos de Mademoiselle. Grijalbo. 2001. 

Ikus, gainera

• Feminismoa
• Antifeminismoa

Kanpo estekak

• Esther Vilar-en webguneko langileak

• Datuak: Q66893
• Multimedia: Esther Vilar / Q66893