Abaigar
Abaigar[4] ([aβaiɣaɾ]) Nafarroa Garaiko mendebaldeko udalerri bat da, Lizarrerrian kokatua, Lizarrako merindadean. Uste da herriaren izena euskarazko (h)abe igar grafiatik datorrela, "zuhaitz lehorra" esan nahi duena. Itsas mailatik 498 metro gorago dago, eta Nafarroako hiriburu Iruñetik 58 kilometrora. Abaigarrek 98 biztanle zituen 2014. urteko erroldaren arabera.
| Abaigar | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Nafarroa Garaia, Euskal Herria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
 | |||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||||||||||
| Lurraldea | Nafarroa Garaia | ||||||||||
| Merindadea |  Lizarra | ||||||||||
| Eskualdea | Lizarraldea (Egaibar) | ||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua |  Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Nafarroa | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Abáigar | ||||||||||
| Alkatea | Alvaro Perez de Aransolo Fernandez (Independientes por Abaigar) | ||||||||||
| Posta kodea | 31280 | ||||||||||
| INE kodea | 31001 | ||||||||||
| Herritarra | abaigartar | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 42°38′50″N 2°08′30″W / 42.6472°N 2.1417°W | ||||||||||
| Azalera | 4,9 km² | ||||||||||
| Garaiera | 498 metro | ||||||||||
| Distantzia | 58 km (Iruñetik) | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 86 (2024:  4) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 1,76 bizt/km² | ||||||||||
| Zahartzea[1] | % 24,49 | ||||||||||
| Ugalkortasuna[1] | ‰ 0 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Desberdintasuna[1] | % 0 (2011) | ||||||||||
| Langabezia[1] | % 10,95 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[2] | % 19.9 + % 16.7 hartzaile (2021) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [3] | % | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.abaigar.es/ | ||||||||||
Historia
aldatuUdalerriaren jatorria XIII. mendekoa da, Iranzuko monasterioak gaur egun Abaigar osatzen duten ondasunak zituela frogatuta dagoen garaikoa. XIX. mendearen erdialdera arte, udalerria Egako Haraneko herri bat izan zen; hala ere, 1846an udalerri hori desagertu zenean, Abaigarrek udal propioa bereganatzea lortu zuen.
Geografia
aldatuInguru naturala eta kokapena
aldatuAbaigar Lizarrako merindadearen mendebaldean dago, Lizarra eta Gasteiz arteko errepide zaharretik gertu. Herrira heltzeko Murietan hasten den NA-7455 errepidea hartu behar da, eta lau kilometroren ostean ailegatzen da Abaigarko herrigunera. Herrigune txikia izan arren, bi kale nagusi daude, San Vizente kalea eta Kale Nagusia.
Udalerriak Murietarekin egiten du muga iparraldean, Villamayor de Monjardinekin ekialdean, Olexuarekin hegoaldean, eta Okorekin mendebaldean.
Klima eta landaredia
aldatuKlima mediterraneo kontinental motakoa da, udak nahiko beroak eta negu hotzekin. Urteko batez besteko tenperatura 9 gradu ingurukoa eta prezipitazioak 700 eta 800mm bitartekoak dira. Urteroko egun euritsuak 90 izaten dira, batez ere udaberri eta udazkenean.
Landaredia klima mediterraneokoa da, eta nahiz eta gizakiaren eraginez jatorrizko basoen azalera asko galdu den, oraindik ere 68 hektarea pago kontserbatzen dira, laborantza lurren artean.
Demografia
aldatu| Abaigarko biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
2008ko erroldaren arabera, Espainiaz kanpoko etorkin bakarra bizi zen herrian, biztanleriaren %0,99a (Nafarroako batezbestekoaren azpitik).
Politika
aldatuUdal hauteskundeak
aldatuCIA herri ekimeneko Maria Clara Gurrea Lantz atera zen Abaigarko alkate 2007ko udal hauteskundeetan, bere taldeak udaleko bost ordezkariak lortu baitzituen. Boto baliogabeak lau izan ziren (emandako boto guztien %5,71) eta boto zuriak sei (%9,09). Abstentzioa %33,96 izan zen.
| Alderdia | Botoak | Aukeratua? |
| Raquel Aiukar Tardienta (CIA) | 39 | Bai |
| Jame Salvador Alegria (CIA) | 36 | Bai |
| Angel Maria Lopez Martinez (CIA) | 29 | Bai |
| Maria Clara Gurrea Lantz (CIA) | 26 | Bai |
| Antonio Guinea Crespo (CIA) | 17 | Bai |
2011n AIA (Agrupación de Independientes de Abáigar, independenteak) izeneko zerrenda izan zen bakarra; 39 boto eskuratuta, zerrendako kidea zen Álvaro Pérez de Aransolo Fernández izendatu zuten alkate.
Udaletxea
aldatu- HELBIDEA: San Vizente kalea, z/g
Alkateak
aldatuHauek izan dira Abaigarko azken alkateak:
| Alkatea | Agintaldi hasiera | Agintaldi amaiera | Alderdia[5] | |
| Florentino Lopez Fernandez[5] | 1979 | 1983 | Independenteak | |
| Jesus Guinea Crespo[5] | 1983 | 1987 | Independenteak | |
| Ramon Zabal Arizaleta[5] | 1988 a | 1991 | Kudeaketa batzordea | |
| Juan J. Fernandez Lorz[5] | 1992 b | 1995 | Kudeaketa batzordea | |
| Francisco Javier Iriberri Gomez de Segura[5] | 1995 | 1999 | Independenteak | |
| Francisco Javier Iriberri Gomez de Segura[5] | 1999 | 2000 c | Independenteak | |
| Jesus Guinea Crespo[5] | 2000 | 2003 | Kudeaketa batzordea | |
| Jesus Guinea Crespo[5] | 2003 | 2007 | Independenteak | |
| Maria Clara Gurrea Lanz[5] | 2007 | 2011 | CIA | |
| Alvaro Perez de Aransolo Fernandez[5] | 2011 | 2015 | Agrupacion de Independientes de Abaigar | |
| Jose Luis Gomez Sarasua[5] | 2016 d | 2019 | Independenteak | |
| Gorka Alegria Saralegui[5] | 2019 | 2023 | Independenteak | |
| Alvaro Perez de Aransolo Fernandez[6][7] | 2023 | Jardunean | Independientes por Abaigar | |
a 1987an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.
b 1991an ezin izan zen Kudeaketa batzorde bat antolatu.
c Alkateak ez zuen legegintzaldia bukatu.
d 2015eko hauteskundeetan ez zen zerrendarik aurkeztu.
Kultura
aldatuEuskara
aldatuNafarroako gobernuak 1986an onartutako Euskararen Foru Legearen arabera Abaigar eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zuen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %1,02k zekien euskaraz hitz egiten. 2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.
Jaiak eta ospakizunak
aldatuAbaigarko jaiak uztailaren 12an ospatzen dira, eta lau egun irauten dute.
Zerbitzuak
aldatuAntzin-Ameskoako Zerbitzu Sozialen Mankomunitatea, zaborra bildu, ura hornitu eta bestelako zerbitzuez arduratzen da Abaigar eta eskualdeko beste hainbat herritan.
Erreferentziak
aldatu- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Euskaltzaindia. 155. araua: Nafarroako udal izendegia. .
- ↑ a b c d e f g h i j k l m (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-04-30).
- ↑ «Toki entitateen gida» Nafarroako Udal eta Kontzejuen Federazioa (Noiz kontsultatua: 2025-04-08).
- ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Navarra, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Navarra 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2025-04-08).
Ikus, gainera
aldatuKanpo estekak
aldatu| Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Nafarroa |
- (Gaztelaniaz) Abaigarri buruzko informazioa Nafarroako gobernuaren webgunean.
- Abaigarko Kale nagusia Google Street View-n.
Datuak: Q1635742
Multimedia: Abáigar / Q1635742
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Abaigar
