Zuntz optiko

Zuntz optikoa hari itxurako uhin gida bat da. Normalean, beirazkoa (zehazki, polisiliziozkoa) da, baina plastikozkoa ere bai eta potentzia optikoa (luminikoa) garraiatzeko gaitasuna du, gehienetan laser batek edo LED batek sortua. Telekomunikazioetan distantzia luzeetarako erabiltzen diren zuntzak beti beirazkoak dira: plastikozkoak ordenagailuetan eta distantzia laburreko beste aplikazio batzuetan erabiltzen dira, ordea, horiek atenuazio handiagoa baitute.

Zuntz optikoak

Hari bakoitzak plastikozko edo beirazko (silizio eta germanio oxidozko) nukleo bat du, errefrakzio indize handia duena. Hori antzeko material batez egindako geruza batek inguratzen du, errefrakzio indize pixka bat txikiagokoa. Argia bi gainazalen arteko mugara iristean, hein handi batean islatu egingo da; zenbat eta indizeen arteko alde handiagoa eta eraso-angelu handiagoa, hobeto islatuko da.

Horrela, argia pareten aurka islatuz doa, angelu oso handiekin, gutxi gorabehera zuntzaren erdigunetik hedatuta. Modu horretan, argi seinaleak gida daitezke, distantzia handietan galerarik izan gabe.

Zuntz optikoak iraultza handia eragin du telekomunikazioetan, kobrezko hariak baztertu baitituzte informazio kopuru handien garraiorako.

Zuntz optikoaren desabantailak beste bide gidatu batzuekikoAldatu

Kostu handiagoa du.
Hartzaile eta igorle garestiagoak erabili behar dira.
Zuntzen arteko loturak zailak eta garestiak dira.
Ohiko zuntz optikoak en dezake potentzia handia garraia.
Ez dezake dispositiboak elikatzeko potentzia elektrikorik garraia.

Desabantaila horiek izan arren, gaur egun sistema askotan erabiltzen da zuntz optikoa: banda zabaleko sistemaren hedapena, zati batean behintzat, zuntzak trafiko kopuru handia garraiatzeko duen gaitasun itzelari zor zaio.

HistoriaAldatu

Charles Kao-k, bere doktoretza-tesian (1966), komunikazio loturetan erabilgarri izateko, zuntz optikoak gehienez izan zezakeen galera 20 dB/km zela jo zuen. 1970ean Corning Glass Works-enko Maurer, Keck, Schultz eta Zimar ikertzaileek lehenengo zuntza egin zuten, silizioa titanioarekin dopatuz. Galerak 17 dB/km ziren.

1980. urtean, AT&T AEBtako komunikazio erakundeak aurkeztutako proiektu batean, Boston-Washington ibilbidearen arteko hiri guztiak elkarrekin konektatzeko 978km-ko zuntz kablea erabili zuen, 80.000 aho kate eskainiz, telefono deiak gauzatzeko.

Zuntz optikoa erabili zuen lehen lotura transozeanikoa TAT-8 izan zen. 1988an ezarri zenetik, ugariak izan dira zuntz bidez egindako modu horretako loturak, baita hirien artekoak ere, eta poliki-poliki haren erabilera operadoreen enbor sareetatik azken erabiltzaileetaraino hedatuz doa.

Zuntz optikoaren beste erabilera batzukAldatu

Medikuntzan eta industrian erabil daiteke uhin gida moduan, begi hutsez ikusten ez den jomuga batera iristeko.
Tentsioa, tenperatura, presioa eta beste hainbat parametro neurtzeko sentsore gisa erabil daiteke.
Hari horiek lente batzuekin batera erabiliz, endoskopio izeneko ikusarazpen tresna mehe eta luzeak sortzen dira. Hauek medikuntzan erabiltzen dira objektuak zulo txiki batean zehar ikusteko. Endoskopio industrialek antzeko erabilera dute, adibidez, turbinen barnealdea aztertzea.
Dekoraziorako ere erabiltzen da zuntz optikoa, hala nola, Eguberrietako zuhaitzetan

Funtzionamenduaren hastapenaAldatu

Seinaleak igortzeko argi igorgailu bat erabiltzen da, arruntenak LED diodoa edo laser diodoa dira. Orduan, beiraren mutur batetik informazioa transmititzen da eta bestean jaso. Azken mutur honetan fotodiodo batek argia seinale elektrikoan bihurtzen du. Barne muinean argi izpiak angelu kritikoa baino gehiagoko eraso-angelu batez igorriz argi guztia islatzen da, errefrakzioa saihestuz, honela seinalea muinaren zehar galerarik gabe transmititzen ahalbidetzen duelarik.

Kableak alderazteko taulakAldatu

Irizpideak	Pare kordatua	Banda zabaleko ardazkidea (mehea)	Banda zabaleko ardazkidea (lodia)	Zuntz optikoa
Banda-zabalera (0-N Hz)	Erdiko	Erdiko	Altu	Oso altua
Datu-transferentziaren fidagarritasuna	Baxu	Altu	Altu	Oso altua
Interferentzia probabilitatea	Altua	Erdiko	Baxu	Bat ere ez
Transmisioaren segurtasuna	Baxu	Baxu	Baxu	Altu
Luzera	Baxu	Erdiko	Altu	Oso altua
Instalazioa	Erraza	Erraza	Erdiko	Oso zaila

beste irizpideekin:

Irizpideak ''''	Pare kordatua (10BaseT)	Ardazkide mehea (10Base2)	Ardazkide lodia (10Base5)	Zuntz optikoa
Prezioa	Merkeena	Pare kordatua baino garestiagoa	Ardazkide mehea baino garestiagoa	Garestiena
Gehienezko luzera erabilgarria*	100* metro	185 metro	500 metro	2* kilometro
Transmisio-abiadura**	10-100 Mb/s	10-100 Mb/s	10-1000 Mb/s edo eghaigo	1-2Gb/s edo gehiago
Kablearen malgutasuna	Malguena	Pare kordatua baino malgutasun gutxiago	Pare kordatua baino malgutasun gutxiago	Ez malgua
Instalazioa	Oso erraza	Erraza	Erraza	Zaila
Interferentzien kontrako babesa	Txarra	Ona	Ona	Oso ona
Errepikagailuen arteko distantzia	2-10 km	1-10 km	1-10 km	10-100 km
Konektore mota	RJ-45 (ISO 8877)	BNC	AUI	SC, ST
Transmisioren segurtasuna	Gutxi	Gutxi	Gutxi	Asko
Erabilera nagusiak	Bulegoko ia sare guztietan (ethernet). UTP: instalazio txikietan STP: Token Ring sareko edozein tamainetan	Segurtasun handiko instalazio erdi eta handietan	Segurtasun handiko instalazio erdi eta handietan	Abiadura eta segurtasun handiko edozein motatako instalazioetan

* Teknologia aurreratzen doan heinean gehienezko luzera handitzen da.

** Kable batentzako transmisio-abiadurak ez daude hertsiki mugatuak (hau da, abiadura muga gaindi daiteke)

Zein lekutarako erabilgarriak:

Kable mota	ERABILI	EZ ERABILI
Pare kordatua	Instalazio errazetan non ekipoen arteko konexioak errazak gertatzen diren	LAN sareak uhin elektromagnetikoen aurka babesa behar duenetan
Kable ardazkidea	Distantzia handiagoko transmisioak egiteko	Ekipoak lekuz maiz aldatzen direnetan
Zuntz optikoa	Datuak distantzia handietan, abiadura handiz eta modu seguruan bidali nahi direnean	Aurrekontu apala. Ez baduzu eskarmenturik honelako gailuak instalatzen.

Ikus, gaineraAldatu

Kanpo estekakAldatu

Datuak: Q162
Multimedia: Optical fibers