Transmisio-bideak

Transmisio-bideak edo transmisio-euskarriak telekomunikazioak arloan, transmisio batean hartzailea eta igorlea komunikatzea ahalbidetzen duen euskarri fisikoa da.

Transmisio-bideak gidatuak eta ez-gidatuak izan daitezke. Bietan transmisio uhin elektromagnetikoen bidez burutzen da.

Transmisio-bide gidatuak

Pare kordatua, kable ardazkidea eta zuntz optikoa ditugu.

Pare kordatua

Transmisio biderik arruntena eta hedatuena, lerro telefonikoetako kableetan erabiltzen baita.

Estaldura batez babestutako kobrezko haria eta kanpoko isolatzailea dira pare kordatuaren osagaiak.

Hariak kablearen zehar bikoteka txirikordatzen dira diafonia gutxitzeko (diafonia -crosstalk: aldameneko kanalek eragindako interferentziengatik sortutako akoplamendua). Baita seinalean zein erreferentzian interferentziek eragin berdina izateko ere. Honela, kable ez txirikordatuekin alderatuz zarataren ondorioak gutxitzen dira.

Abantailak:

Kostu txikia eta instalatzeko erraza.

Desabantailak:

Interferentziekiko sentikortasun handia
Transmisio gaitasun murriztua (baina gero eta arinagoak ekoizten ari dira).

Kable ardazkidea

Barneko kable eroalea, muina, kobrezko kable zurruna da, hau babesten plastikozko isolatzailea. Isolatzaile hau, kobrezko sareta metaliko eroaleak estaltzen du. Eta azken geruzak, plastikozko isolatzailea, zorro funtzioarena egiten du.

Seinale analogikoek kilometro gutxiko tartean anplifikadore bat beharrezkoa dute eta seinale digitalek errepikagailu bat kilometroko. Telebistarako, distantzia urruneko telefoniarako, sare lokaletarako...erabiltzen ohi da, baina gaur egun distantzia handiko ibilbideetan zuntz optikoekin ordezkatzen dira.

Seinalea kobrezko muin zentraletik igarotzen da. Sareta metalikoak, kanpoko zaratetatik eta interferentzietatik babesteko balio du. Barneko isolatzailea, muinaren eta saretaren artean kontaktua ez egoteko jarri behar da, bestela zirkuitulabur bat gertatuko litzateke. Isolatzailea plastikoz edo bestelako material ez eroalez eginda dago. Transmisio digitaletan zein analogikoetan erabiltzen da.

Pare kordatuarekin alderatuz, bere abantailak:

Banda zabalera handiagoa
Distantzia handiagoak onartzea
Estazio gehiago konektatzen ahalbidetzea
Interferentziekiko babes handiagoa dira.

Banda zabalera kablearen luzearen araberakoa da.

Bere desabantailen artean daude:

Seinalearen indargabetzea
Zarata termikoa
Intermodulazio zarata dira.

Zuntz optikoa

Aurreko transmisio euskarrietan (pare kordatu eta kable ardazkidea) datuak seinale elektrikoen bidez garraiatzen dira, aldiz, kable optikoan argiaren bidez.

Zuntz optikoa izaera optikozko energia garraiatzen duen euskarri oso malgua eta mehea da. Zilindro-formako hiru atal ditu: kanpoko estalkia, beirazko estalkia eta zuntz optikozko muina. Euskarri hau zuntz optikozko hari bakar batez edo gehiagoz osatuta egon daiteke.

Zuntz optikozko muina, errefrakzio-indize handia duen hari-zuntzez osatutako beira da. Errefrakzio txikixeagoa duen beste antzeko beira batek muina estaltzen du. Bigarren geruza eta kanpoko estalkiaren artean, aramidazko edo kevlarrezko hariez osatutako geruza dago, tiraketek eragin ditzaketen tentsioetatik babesteko. Guzti honen gainetik, kanpoko estalkiak aurreko guztia babesten du.

Transmisio-bide ez-gidatuak

Haririk gabeko transmisioak ere deituak, berton lurreko mikrouhinak, satelite bidezko mikrouhinak, irrati uhinak eta izpi infragorriak ditugu. Transmisioa antenen bidez gauzatzen da, normalean euskarria airea delarik.

Norabidezko transmisioak eta norabide orotarako transmisioetan sailka ditzakegu.

Norabidezko transmisioetan, energia elektromagnetikoa sorta baten bideratzen da, hori dela eta, antena-igorgailuek eta antena-hargailuek lerrokatuta egon behar dute.

Aldiz norabide orotarako transmisioetan seinaleak barreiatzen dira eta antenek ez dira lerrokatu behar.

Beste sailkatze irizpide bat maiztasun heinean datza. Hau jarraituz ondorengo hiru maila bereiz daitezke:

Lurreko mikrouhinak: 2 GHz-tik 40 GHz-raino
Irrati-uhinak: 30 MHz-tik 1 GHz-raino
Izpi infragorriak: 3 x 1011 Hz-tik 2 x 1014 GHz-raino

Transmisio-bideen mugak

Seinaleak euskarri fisikotik transmititzean, aldaketak eragiten dizkioten perturbazioak pairatzen dituzte. Ondoren, perturbazio garrantzitsuenak azalduko ditugu:

Uhinaren indargabetzea

Transmisio euskarriak erresistentzia elementuak dituenez, seinalearen energia gain behera erortzen da, bai distantziaren bai erabilitako euskarriaren arabera.

Indargabetzea maiztasunaren arabera aldatzen da, hau da, maiztasun altuenetan baxuenetan baino erresistentzia handiagoa dago. Arazo hau konpontzeko, bobina eta zirkuitu anplifikadoreak erabiltzen dira, maiztasun altuak baxuak baino gehiago anplifikatzeko.

Seinalea leheneratzeko, anplifikadoreak eta errepikagailuak erabiltzean dira.

Atzerapen distortsioa

Transmisio-bide gidatuetan, seinale baten hedapen-abiadura maiztasunaren arabera aldatzen denez, seinale baten barruko frekuentzia batzuk besteak baino arinago heltzen dira. Banda-zabaleraren muturrean kokatzen diren frekuentziek atzerapen handiena pairatzen dute.

Distortsio hau ezerezteko ekualizazio teknikak erabiltzen dira.

Zarata

Zarata transmititu nahi den seinalearekin nahasten den seinale arrotza da.

Zaratak hainbat jatorri izan dezake:

Zarata termikoa: Eroalearen barruko elektroien agitazio termikoagatik agertzen da.
Intermodulazio zarata: zenbait maiztasunek transmisio-bide bera konpartitzen dutenean sortzen da.
Diafonia: Aldameneko kanalek eragindako interferentziengatik sortutako akoplamendua.
Zarata oldarkorra: Seinaleari eragiten dioten iraupen gutxiko eta anplitude handiko pultsu etenak (tentsio-erpinak).

Kanal-ahalmena

Kanal batek onar dezakeen datu-abiadurari kanal-ahalmena deitzen diogu.

Kanal baten abiadura, bit/segundotan, Kb/s eta Mb/s adierazten da, baita hertzetan (maiztasuna) ere.

Transmisio-bidearen izaerak banda-zabalera mugatzen du.

Errore-tasa, erroreak gertatzeko probabilitatea da.

Banda-zabalera bakoitzarentzako transmisio abiadurarik handiena gomendatzen da, baina gomendagarria den errore-tasa gainditu gabe. Hau lortzeko eragozpenik handiena zarata da.

Transmisio-bide gidatuak alderatzeko taulak

Irizpideak	Pare kordatua	Banda zabaleko ardazkidea (mehea)	Banda zabaleko ardazkidea (lodia)	Zuntz optikoa
Banda-zabalera (0-N Hz)	Erdiko	Erdiko	Altu	Oso altua
Datu-transferentziaren fidagarritasuna	Baxu	Altu	Altu	Oso altua
Interferentzia probabilitatea	Altua	Erdiko	Baxu	Bat ere ez
Transmisioaren segurtasuna	Baxu	Baxu	Baxu	Altu
Luzera	Baxu	Erdiko	Altu	Oso altua
Instalazioa	Erraza	Erraza	Erdiko	Oso zaila

beste irizpideekin:

Irizpideak ''''	Pare kordatua (10BaseT)	Ardazkide mehea (10Base2)	Ardazkide lodia (10Base5)	Zuntz optikoa
Prezioa	Merkeena	Pare kordatua baino garestiagoa	Ardazkide mehea baino garestiagoa	Garestiena
Gehienezko luzera erabilgarria*	100* metro	185 metro	500 metro	2* kilometro
Transmisio-abiadura**	10-100 Mb/s	10-100 Mb/s	10-1000 Mb/s edo eghaigo	1-2Gb/s edo gehiago
Kablearen malgutasuna	Malguena	Pare kordatua baino malgutasun gutxiago	Pare kordatua baino malgutasun gutxiago	Ez malgua
Instalazioa	Oso erraza	Erraza	Erraza	Zaila
Interferentzien kontrako babesa	Txarra	Ona	Ona	Oso ona
Errepikagailuen arteko distantzia	2-10 km	1-10 km	1-10 km	10-100 km
Konektore mota	RJ-45 (ISO 8877)	BNC	AUI	SC, ST
Transmisioren segurtasuna	Gutxi	Gutxi	Gutxi	Asko
Erabilera nagusiak	Bulegoko ia sare guztietan (ethernet). UTP: instalazio txikietan STP: Token Ring sareko edozein tamainetan	Segurtasun handiko instalazio erdi eta handietan	Segurtasun handiko instalazio erdi eta handietan	Abiadura eta segurtasun handiko edozein motatako instalazioetan

* Teknologia aurreratzen doan heinean gehienezko luzera handitzen da.

** Kable batentzako transmisio-abiadurak ez daude hertsiki mugatuak. (hau da, abiadura muga gaindi daiteke)

Ze lekutarako erabilgarriak:

Kable mota	ERABILLI	EZ ERABILLI
Pare kordatua	Instalazio errazetan non ekipoen arteko konexioak errazak gertatzen diren	LAN sareak uhin elektromagnetikoen aurka babesa behar duenetan
Kable ardazkidea	Distantzia handiagoko transmisioak egiteko	Ekipoak lekuz maiz aldatzen direnetan
Zuntz optikoa	Datuak distantzia handietan, abiadura handiz eta modu seguruan bidali nahi direnean	Aurrekontu apala. Ez baduzu eskarmenturik honelako gailuak instalatzen.

Ikus, gainera

Erreferentziak

Andrew S. Tanenbaum, Konputagailu-sareak (3. ed 2002), EHU ed.

Kanpo estekak

Telekomunikazio Hiztegia

Datuak: Q334265