Ugalketa asexual

Hidra bat ernamuin batekin.

Ugalketa asexuala, izaki bizidun batzuetan, bi gurasoen artean sexurik gabeko ugalketa mota da. Ugalketa asexuala ohikoa da eboluzioari dagokionez primitiboagoak diren izakien artean, adibidez bakterioetan, legamietan, algetan, onddoetan eta landare mota batzuetan.

Ugalketa asexualak esan nahi du izaki bizidun bakar batek bere buruaren kopia eginez sortzen dituela ondorengoak. Adibidez, koralak eta itsas anemonak ugaldu egin daitezke gemazio deituriko prozesu baten bidez. Gemazioan, ernamuin izeneko zati bat hazi eta animaliarengandik banatzen da, beste animalia bat sortzeko. Beste organismo batzuk, bakterioak adibidez, erdibitu egin daitezke bi organismo sortzeko. Bitan banatzen dira, eta, beraz, bakterio bat bi bakterio bihurtzen da. Horrek beti eragiten ditu ondorengoak gurasoaren berdinak izatea. Ugalketa asexual mota horri erdibitzea deitzen zaio.

Beste ugalketa asexual mota batzuk ere badaude:

• Gemazioa: erdibitzearen antzekoa da, baina landareek eta animalia batzuek bakarrik erabiltzen dute, eta ezin dira erdibitu bakterioek egiten duten bezala. Landare edo animalia baten zati txiki bat askatzen da, eta "gurasoarengandik" banatzen ari den bitartean, hazten hasiko da, "gurasoak" eta "ondorengoak" tamaina bera izan arte, eta biak berriro ernaltzeko gai izan arte. Hau askoz gehiagotan gertatzen da.

• Partenogenesia: landareetan eta animalietan gertatzen da. Arrautzak ernaldu gabe garatzen dira. Adibideak kladozeroetan, errotiferoetan, landare-zorrietan, intsektu makiletan, eta inurri, erle eta liztor parasitiko batzuetan gertatzen da. Partenogenesia oso arraroa da ornodunengan.

• Ugalketa begetatiboa: oso ohikoa da errizomak edo estoloiak erabiltzen dituzten landare mota batzuetan (adibidez, marrubietan). Beste landare batzuek erraboilak edo tuberkuluak osatzen dituzte (tulipan-erraboilak eta dalia-tuberkuluak, adibidez). Landare batzuek kolonia klonal bat osa dezakete, non banako guztiak klonak diren eta klonek eremu handi bat estaltzen duten.

• Esporak: onddoek (adibidez, perretxikoek) esporak sortzen dituzte, eta asexualak edo sexualak izan daitezke. Espora asexualek material genetikoa dute barruan, eta horri esker organismo berri bat sor dezakete, gurasoaren berdin-berdina.