Wikipedia

Pedofilia

Pedofilia haurrenganako sexu erakarpena sentitzen dutenek pairatzen duten nahasmendu mentala da.

Pedofilia
Deskribapena
Motaparafilia
particular disease (en) Itzuli
EspezialitateaPsikiatria
Psikologia
Identifikatzaileak
GNS-10-MKF65.4
GNS-9-MK302.2
MeSHD010378
Disease Ontology IDDOID:13351
Ohar medikoa
Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.
Martin Van Maele - La Grande Danse macabre des vifs - 32

Paidofilia eta pedofilia terminoak, osasun zientzietan parafilia bati erreferentzia egiteko erabiltzen dira (DSM-V terminoan nahasmendu psikiatriko gisa sailkatzen da).  Adin nagusiko heldu edo nerabe batek haur txikiekin, oro har 6 eta 11 urte bitartekoekin (haurrak, nerabeak),[1][2] sexu-harremanak izan edo sexu-fantasiak izatean lortzen duen kitzikadura edo plazer sexuala da. Nahiz eta neskek 10 edo 11 urterekin hasten duten pubertaro-prozesua, eta mutilek 11 edo 12 urterekin,[3] pedofiliarako irizpideak 13 urteren ingurura zabaltzen dira.[2]

Pairatzen duenaren nortasunean, pedofilia faktore anitzeko ezaugarria da, eta alderdi mentalez, instituzionalez, jardueraz, sexu-heziketaz, indarkeriaz, pultsioen kontrolaz eta abarrez osatuta dago. Alde horretatik, bi pedofilia mota bereizi ohi dira: bata primarioa edo funtsezkoa, subjektuan oso errotuta dagoena, eta bestea sekundarioa, faktore zirkunstantzialek eraginda agertuko litzatekeena.

Jokabide pedofiloak oso heterogeneoak dira, kasu kaltegabeetatik hasi eta arlo kriminala izateraino. Adingabe baten abusu fisikorik ez dagoen bitartean, pedofilia osasun mentaleko baldintza bat dela esan daiteke. Pertsona heldu batek  12 urtetik beherakoa den pertsona batekin izaten duen sexu-jarduerari pederastia edo haurren sexu-abusua esaten zaio (hitz horrek, etimologikoki, pedofilia esan nahi du).[4][5]

Hitzaren erabilera herrikoiak haur goiztiarrenganako erakarpen sexuala eta haurren abusu sexuala nahasten ditu, eta ez du bereizten prepubere,  pubere eta adingabeenganako erakarpena. Ikertzaileek, zehaztugabeko erabilera horiek saihestea gomendatzen dute; izan ere, haurren sexu-abusuak egiten dituzten pertsonek batzuetan nahasmendua badute ere. Haurren sexu-abusatzaileak ez dira pedofiloak, baldin eta lehen mailako edo esklusiboki interes sexuala ez badute ume goiztiarrengan.[6][7]

EtimologiaAldatu

Etimologikoki, hitza, παιδοφιλια, paidophilia, greziar hitzetik eratorria da, eta honako hitz hau, παις-παιδος, páis-paidós hitzetik dator: παις, Pais-paiπος, "Mutiko" edo "haur", eta φιλíα filía "Adiskidetasuna". Paidophilia, greziar poetek, "Paiderastia" ren (pederastia) ordezko bezala sortu zuten.[8]

Paido-filia hitza etimologikoki pedofilia baino zuzenagoa dela uste da, bigarren hau gehiago erabiltzen den arren. Nerabeenganako erakarpenari dagokionean, "Hebefilia" edo "efebofilia" terminoak ere erabiltzen dira.

Datu historikoakAldatu

GreziaAldatu

Antzinako Atenasen, heldu baten eta  gazte baten arteko harreman sexualari pederastia deitzen zitzaion, eta irakasle baten eta bere dizipuluaren arteko harremanaren beste elementu bat bezala hartzen zen: bien arteko maitasunak jakintzaren eta hiritarren legeen transmisioa errazten baitzuen. Aitzitik, puber aurreko subjektuekiko sexua, pedofilia deitua, heriotza-zigorrera irits zitezkeen kondenekin zigortzen zen.

Antzinako ErromaAldatu

Antzinako Erroman, pederastia oso hedatua zegoen, greziarren justifikaziorik gabe baina pedofilia ere kondenatua zen.[9]

Aldi berean baziren ikuspuntu moral-psikologikoak, helduen eta adingabeen arteko sexu-harremanak gaitzesten zituztenak; Platon edo Suetonio adibidez.

R. F. von Krafft-Ebing: paedophilia erotiko terminoaAldatu

Paedophilia erotiko hitza 1886an sortu zuen Richard von Krafft-Ebing psikiatra vienarrak, bere Psychopathia Sexualis lanean [10]. Bertan, soilik gazte aurrepubeszenteei zuzendutako interes sexual bezala deskribatu zuen, nerabeak kontuan hartu gabe, lehen bilo pubikoaren zantzuak agertzean desagertuko zen interes bat.

Joera hori adierazten zuten helduak hiru multzotan sailkatu zituen Krafft-Ebingek:

  • Pedofiloak
  • Ordezkoak, hau da, gustokoagoa den baina eskuragarri ez dagoen objetu heldu bat ordezkatzen dituzten gazte prepubeszenteak gustuko izatea.
  • Sadikoak

XIX. eta XX. mendeakAldatu

Pedofilia, XIX. mendean izan zen lehen aldiz onartua eta formalki izendatua. Arlo horretan ikerketa ugari egin dira 1980ko hamarkadatik. Nahiz eta gehienak gizonetan dokumentatuta egon, badira nahasmendua duten emakumeak ere,[11] [12] [13]eta ikertzaileek eskuragarri dauden estimazioak ez direla benetako emakumezko pedofiloen kopurua uste dute. Ez dago sendabiderik garatutako pedofiliarentzat, baina tratamendu batzuek haurrez  sexualki abusatzen duen pertsona baten intzidentzia murriztu dezaketeke. Pedofiliaren arrazoi zehatzak ez dira modu erabakigarrian ezarri. Haurren sexu-delitugileen pedofilia-ikerketa batzuek hainbat anomalia neurologikorekin eta patologia psikologikorekin korrelazioa dutela diote.

Pedofilia parafilia gisaAldatu

Pedofiloa ezaugarritzeaAldatu

Pediofilia pubertaroaren aurretik edo pubertaroan azaleratzen da. Auto-deskubritua da, ez hautatua. [11]Arrazoi horiengatik, pedofilia nahaste sexual gisa deskribatu da, fenomenologikoki joera sexual heterosexual, bisexual edo homosexual baten antzera.[14] Hala ere, pedofilia ez da buruko nahasmenduen taldetik kanpo uzten,  pedofilia-ekintzek kaltea eragiten dutelako eta osasun mentaleko profesionalek haurrak ez zahurtzen lagun diezaketelako.

Psikiatriak pedofilia parafilia bezala hartzen du. Pediofiliak, ikuspegi honetatik, hauek dira:

Bereziki haurrei zuzendutako orientazio libidinosoa duten subjektuak, helduenganako ia interesik ez dutenak, eta eszena-egoerek baldintzatu gabeko jokabide konpultsiboak dituztenak.[15]

Hala ere, ez dago adostasunik pedofilia sexu-orientazioa denarena. Adibidez, Amerikako Psikiatria Elkarteak ez du sexu-orientaziotzat hartzen.[16]

Amerikako Elkarte Psikiatrikoaren (American Psychiatric Association) buru-nahasmenduen diagnostiko- eta estatistika-eskuliburuaren laugarren edizio berrikusiak pedofiloaren diagnostiko estandarra hiru ezaugarritan deskribatzen du, 3022 pedofilia kasutan oinarrituta:

  • Gutxienezko sei hilabeteko esperimentatzea: fantasia sexual biziak edo errepikatuak, bulkada sexualak, sexu-jardueraren beharra, eta denetan arretaren xedea haur prepubeszente bat edo batzuk direna (normalean, hamalau urtetik beherakoak).
  • Bulkada horiek gizabanakoaren sexu-esferan bakarrik eragiten dute, eta antsietatea edo pertsonekin erlazionatzeko zailtasunak eragiten dizkiote,
  • Gizabanakoak hamazazpi urte edo gehiago izan behar ditu, eta erakarria sentitzen den haurrak baino sei urte zaharragoa izan behar du gutxienez.

ErreferentziakAldatu

  1. ↑ Sarasua, Belén; Zubizarreta, Irene; De Corral, Paz; Echeburúa, Enrique. (2013-01-01). «Tratamiento psicológico de mujeres adultas víctimas de abuso sexual en la infancia: resultados a largo plazo» Anales de Psicología 29 (1) doi:10.6018/analesps.29.1.145281. ISSN 1695-2294. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  2. ↑ a b (Ingelesez) American Psychiatric Association. (2013-05-22). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. American Psychiatric Association doi:10.1176/appi.books.9780890425596. ISBN 0-89042-555-8. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  3. ↑ (Ingelesez) Kail, Robert V.. (2010). Cengage Advantage Books: Human Development: A Life-Span View: A Life-Span View. Wadsworth Cengage Learning ISBN 978-0-495-59957-9. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Abuso sexual infantil. 2020-04-18 (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  5. ↑ «Delito de estupro | La guía de Derecho» derecho.laguia2000.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  6. ↑ Seto, Michael C.. (2009-03-27). «Pedophilia» Annual Review of Clinical Psychology 5 (1): 391–407. doi:10.1146/annurev.clinpsy.032408.153618. ISSN 1548-5943. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  7. ↑ Feelgood, Steven; Hoyer, Jürgen. (2008-03-01). «Child molester or paedophile? Sociolegal versus psychopathological classification of sexual offenders against children» Journal of Sexual Aggression 14 (1): 33–43. doi:10.1080/13552600802133860. ISSN 1355-2600. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  8. ↑ Liddell, Henry George, 1811-1898.. (1889). An intermediate Greek-English lexicon. Clarendon Press ISBN 0-19-910206-6. PMC 6693592. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  9. ↑ Espinosa, Raúl. (2014-10-27). «¿Qué es el derecho?» Revista de Derecho Público 0 (11) doi:10.5354/0719-5249.1970.33445. ISSN 0719-5249. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  10. ↑ Krafft-Ebing, R. von (Richard), 1840-1902.. (1998). Psychopathia sexualis : with especial reference to the antipathic sexual instinct : a medico-forensic study. (Complete English-language ed., 1st Arcade ed. argitaraldia) Arcade Pub. ISBN 1-55970-426-8. PMC 38542635. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  11. ↑ a b Seto, Michael C.. (2008). Pedophilia and sexual offending against children: Theory, assessment, and intervention.. doi:10.1037/11639-000. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  12. ↑ Review of general psychiatry. (5th ed. argitaraldia) Lange Medical Books/McGraw-Hill, Medical Pub. Division 2000 ISBN 978-0-8385-8434-7. PMC 44735704. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  13. ↑ Cohen, Lisa J.; McGeoch, Pamela G.; Watras-Gans, Sniezyna; Acker, Sara; Poznansky, Olga; Cullen, Ken; Itskovich, Yelena; Galynker, Igor. (2002-10-15). «Personality Impairment in Male Pedophiles» The Journal of Clinical Psychiatry 63 (10): 912–919. doi:10.4088/jcp.v63n1009. ISSN 0160-6689. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  14. ↑ Encyclopedia of psychology & law. SAGE Publications 2008 ISBN 978-1-4129-5189-0. PMC 156975314. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  15. ↑ «Supplementum Epigraphicum GraecumSelaema. Op. cit. 566, n. 83 cum delin.» Supplementum Epigraphicum Graecum (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).
  16. ↑ Grávalos Macho, David. (2013-05-24). «La calidad de una página web como herramienta de comunicación» Estudios sobre el Mensaje Periodístico 19 (0) doi:10.5209/rev_esmp.2013.v19.42032. ISSN 1988-2696. (Noiz kontsultatua: 2020-04-29).

Kanpo estekakAldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Pedofilia&oldid=9040646"(e)tik eskuratuta