Osnabrück

Osnabrück; Osnabrück
	hiri handia
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Saxonia Beherea
Alkatea	Wolfgang Griesert (en)
Izen ofiziala	Osnabrück
Jatorrizko izena	Osnabrück
Posta kodea	49074–49090
Udalerri kodea	03404000
Geografia
Koordenatuak	52°16′44″N 8°02′35″E / 52.2789°N 8.0431°E
Azalera	119.8 km²
Altuera	63 m
Mugakideak	Osnabrück (en) eta Steinfurt (en)
Demografia
Biztanleria	167.366 (2022ko abenduaren 31); 2.332 (2021)
Dentsitatea	1.397,05 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	780
Telefono aurrizkia	0541, 05402, 05406, 05407
Ordu eremua	Europa Erdialdeko Udako Ordua, UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Angers, Haarlem, Vila Real, Tver, Çanakkale (en) , Derby, Greifswald, Hefei, Gmünd (en) , Evansville (Indiana) eta Gwangmyeong (en)
Matrikula	OS
	osnabrueck.de

Osnabrück Alemaniako Saxonia Beherea estatu federaleko hegoaldeko hiri bat da. 2011ko erroldan 165.021 biztanle zituenez, estatuko hiri jendetsuenetan hirugarrena da (Hanover eta Brunswick dira lehen biak).

Geografia aldatu

Saxonia Beherea estatuko hegoaldean dago Osnabrück, Dortmund hiritik 80 kilometro ipar-ekialdera, Münstertik 45 kilometro ipar-ekialdera, eta Hanover hiriburutik 100 kilometro mendebaldera. Teutoburg basoaren iparraldeko muga da, eta Wiehengebirge mendizerraren ekialdean dago. Osnabrück itsas mailaren gainetik 64 m gorago dago. Hase ibaiak zeharkatzen du.

Ekonomia aldatu

Enpresa garrantzitsuok dute egoitza Osnabrücken:

Hellmann Worldwide Logistics, nazioarteko garraioetarako
KM Europa Metall, metalurgia
Felix Schoeller, paper espezializatuaren fabrikazioa

Auzoak aldatu


01 Innenstadt ("Erdigunea") 02 Weststadt ("Mendebaldeko herria") 03 Westerberg ("Mendebaldeko mendia") 04 Eversburg 05 Hafen ("Portua") 06 Sonnenhügel 07 Haste 08 Dodesheide	09 Gartlage 10 Schinkel 11 Widukindland 12 Schinkel-Ost 13 Fledder 14 Schölerberg 15 Kalkhügel 16 Wüste	17 Sutthausen 18 Hellern 19 Atter 20 Pye 21 Darum/Gretesch/Lüstringen 22 Voxtrup 23 Nahne

Hezkuntza, formazioa eta ikerketa aldatu

Osnabrücken hiru goi mailako heziketa gune aurki daitezke:

Universitaet Osnabrück, 10.000 ikasle inguru, Zuzenbide, Enpresagintza, Ekonomia, Matematika, Fisika eta Biologia fakultateak barneratzen dituena
Fachhochschule Osnabrück (Ingeniaritza eskola)
Katholische Fachhochschule Norddeutschland (ikasketa katoliko eta sozialen eskola)

Carolinum eskola Karlomagnok fundatu zuen, eta Alemaniako eskolarik zaharrenetarikoa da. Ingurumenaren Fundazio Federalak Osnabrücken du egoitza nagusia.

Etimologia aldatu

Ez dago argi izenaren jatorria. Brück hitzak zubi bat egongo zela adierazten du, baina Osna hitzaren inguruan hainbat hipotesi daude: Ochsen-etik etor liteke, "idia" esan nahi duenez idiak pasatzeko zubia izango zen esanahia, baina agian Asen (Æsir, eskandinaviar mitologiako jainkorik garrantzitsuenak) hitzetik etor liteke, "jainkoen zubia" izango litzatekeelarik.

Historia aldatu

Karlomagnok sortu zuen 780an apezpikuaren egoitzaren ondoko merkatu herri izateko eta 803rako jadanik Osnabrückeko Printze-apezpikuaren egoitza bihurtu zen. 804ean Karlomagno berak Gymnasium Carolinum (eskola) sotu zuen, data eztabaidagarria den arren, Alemaniako eskolarik zaharrena izango litzateke egia balitz. Hiri izendatua izan zen 1147an eta 1157an Frederiko I.a Bizargorriak gotortzeko eskubidea eman zion. Osnabrück Hansa hiria bihurtu zen orduan.

Osnabrückeko mapa, 1633

1561 eta 1639 arteko urteak zailak izan ziren Osnabrücken, izan ere sorgin ehizak eta erlijio gerrak ezagutu baitzituen hiriak. Istilu hauekin bukatzeko Osnabrücken eta Münsterren Westfaliako bakeaz ezagutzen diren itun handi bi sinatu ziren.

Napoleondar Gerretan Prusiak hartu zuen hiria (1795) eta ondoren Frantziak (1803), baina gerra bukatzerakoan Prusiaren eskutan gelditu zen eta honek Hanoverko Erresuman sartu zuen 1866an berriz eskuratu arte.

Lehen Mundu Gerrako porrotaren ondoren gosea eta langabezia iritsi ziren Osnabrückera. Sozialdemokrata edo katolikoa izan ohi zen hirian naziek irabazi zuten 1930ko hauteskundeetan. Ekonomiaren garatzen hasi zen orduan, juduak eta nazien aurkari politikoak garapen honetaz profitatu ez baziren ere. Naziek hiriko juduak eta ijitoak kontzentrazio-esparrutan sartu zituzten gerra garaian. Hiria oso bonbakatua izan zen (honen %75a suntsituta izan bait zen) eta 1945ean estatubatuarrek hartu zuten Osnabrück. 1946an Britainiarren Okupazio Eremuan gelditu zen eta britainiarrek hiriko 70 etxe hartu zituzten beraientzako.

Alemaniako Errepublika Federalaren sorkutzarekin batera, Osnabrück Saxonia Behereko estatu berrian sartuta geratu zen.