Onddi-Mandoegi Estazio Megalitikoa
Onddi-Mandoegi Estazio Megalitikoa Adarra-Mandoegiko mendilerroan zabaltzen den aztarna megalitikoen multzoa da. Guztira hogeita bi ezagutzen dira. Oso estazio garrantzitsua da eta bertan era horretako monumentu oso ezagunak ikus daitezke.
Historiaurreko monumentuak
aldatuPeriodo orokorra: Brontze Aroa, Kalkolitoa / Eneolitoa, Burdin Aroa, Neolitoa, K.a. 3000 eta 900 urte artekoak. Inguru honetan sukarriz egindako tresna asko agertzen dira eta horrek inguru honek izan zuen aktibitatea adierazten du. Gaur egun ere artzaintza trasumantearen presentzia handia da.
Kokapen geografikoa
aldatuGeografikoki estazio hau Adarra-Mandoegiko mendilerroan kokatzen da. Leizaran eta Urumea aranak banantzen ditu. Urepelen 1.000 metro lortu arte igotzen da. Kate horren zati bat, eta baita Estazio Megalitikoaren zati bat, Nafarroan sartzen da. Udalerri hauetan daude monumentuak: Andoain, Berastegi, Elduain, Urnieta, Hernani.
Sailkatutako monumentuak
aldatuEstazio honetan hogeita bi monumentu megalitikoak aurkitu dira:
Guztira lau dira:
- Aballarri
- Altxista
- Otsolepo
- Pozontarriko Lepoa
Guztira hamasei dira:
- Altxista
- Arleorko Zabala
- Elurzulo
- Eteneta I
- Eteneta II
- Etzela
- Etzela mendebaldea
- Etzelako Arritxuriak
- Ezioko Soroa
- Ezioko Tontorra
- Mulisko Gaina
- Tximistako Egia
- Unamene
- Amunola
- Tximista
- Deskarga
Guztira bat: Usobelartza
Bakarra: Onddiko zista
Egoera legala
aldatuEstazio Megalitikoa Monumentu Multzoa eta Kultura Ondasuna deklaratu zuen Eusko Jaurlaritzak 2003an. Bertan hogeita bi monumentu aipatzen dira.[1]