Wikipedia

Olga Mariano

Idazle eta aktibista ijito portugaldarra

Olga Mariano (Seixal, Portugal, 1950), Olga Natália izenez ere ezaguna, bitartekari soziokulturala, idazlea eta ijito portugaldarren komunitatearen eskubideen aldeko ekintzailea da. Portugalgo Emakume Ijitoen Garapenerako Elkartearen (AMUCIP), Ijito Komunitateen Ikerketa eta Sustapenerako Elkartearen eta Letras Nómadas Ijitoen Ikerketa eta Sustapenerako Elkartearen sortzaileetako bat izan zen. Halaber, Portugalen gidabaimena lortu zuen lehen emakume ijitoa izan zen.

Olga Mariano
Bizitza
JaiotzaSeixal, 1950 (73/74 urte)
Herrialdea Portugal
Talde etnikoaIjitoa
Lehen hizkuntzaportugesa
Hezkuntza
Hizkuntzakportugesa
Jarduerak
Jarduerakidazlea, giza eskubideen aldeko ekintzailea eta Bitartekaria

Ibilbidea aldatu

Mariano 1950ean jaio zen ijito familia batean, Fogueteiron, Amora parrokian, Seixal udalerrian. 1960ko hamarkadan, Amorako eskolara joan zen, Fogueteirotik bost bat kilometrora. Haurtzaroan eta gaztaroan Évoran eman zituen denboraldiak, aitaren aldeko izebekin.[1][2]

17 urterekin aitak emantzipatu zuen eta Portugalen gidabaimena atera zuen lehen emakume ijitoa izan zen. Lehen Hezkuntzako 4. maila egin zuen familiako bakarra zen, gidatzeko azterketa egiteko nahitaezko irizpidea. Une horretatik aurrera, bere gurasoak Sesimbrako eta Cascaiseko azoketara eta bere familia Alentejoko jaietara eramateaz arduratu zen.[1][3][2]

25 urtez Almadako azokan lan egin zuen. Bertan, postu bat zuen senarrarekin, eta oihalak eta arropak saltzen zituen. 1999an, alargundu ondoren, Mariano aukeratu zuten, beste bost emakume erromanirekin eta hamaika emakume afrikarrekin batera, bitartekotza soziokulturalari buruzko ikastaro batera joateko. 2000. urtean, beste lau emakume ijitorekin batera (Alzinda, Anabela, Sónia eta Noel), AMUCIP - Portugalgo Emakume Ijitoen Garapenerako Elkartea sortu zuen, Portugalgo lehen elkarte ijitoa. Lehendakaritza hartu zuen, eta Portugalen horrelako elkarte bat zuzendu zuen lehen emakume erromania izan zen. Kargu horretan aritu zen 2013ra arte.[1][3][4]

2000 eta 2005 artean bitartekari soziokultural gisa lan egin zuen Lisboako Bairro Padre Cruz herriko eskola batean. 2007tik 2009ra bitartean, Seixal Udalerriko Gizarte Ekintzako Bulegoko kide izan zen, eta bertan, autarkiaren teknikekin batera, auzoen beharren konponbidearen alde egin zuen. Denbora horretan, Mariano boluntarioa izan zen tokiko eskola batean, ijitoen ordezkaritza handitzeko eskola-testuinguruan, eskola-testuliburuetan ijitoen kultura aipatzen ez zelako.[1][4]

2009an, udal-bitartekari lanak egin zituen Seixalen, eta udal-teknikariak eta gizarte-laguntzako teknikariak trebatu zituen historia eta kultura erromanian, nazio mailan.[5]

2013an, Romeden esparruan, Europako Kontseiluak 2011n abian jarritako Ijitoen Bitartekariak Prestatzeko Europako Programan, zeinaren hezitzailea baita, Letras Nómadas sortu zuen, Portugalgo ijito-komunitateei buruzko ikerketa eta ekintza helburu dituen Elkartea. Bruno Gonçalvesekin batera sortu zuen, Coimbrako Ijitoen Elkarteko lehen presidentea eta Ijito Ikasketen Zentroko presidenteorde ohia, eta Marianok hartu zuen zuzendaritzaren lehendakaritza.[1][3]

2019ko martxoan, Letra Nomadak elkartea ordezkatu zuen Portugalgo Errepublikako Asanbleako Antonio de Almeida Santos Auditorioan egindako entzunaldian, arrazismoa, xenofobia eta etnia- eta arraza-diskriminazioari buruzko txosten baten esparruan, ijito-komunitateetako beste ordezkari eta erakunde batzuekin batera.[6][7]

Lanak aldatu

Marianok hiru lan argitaratu ditu Olga Natália izenarekin.[5][8]

  • Olga Natália (2000), Poemas desta vida cigana. RealImo argitaletxea, Setúbal.
  • Olga Natália (2002), Festejando a Vida. RealImo argitaletxea, Setúbal.
  • Olga Natália (2003), Inquietudes. RealImo argitaletxea, Setúbal.

Aintzatespenak eta sariak aldatu

  • 2017ko abenduan, audientzia batean egon zen Belém jauregian, Hezkuntza Sustatzeko Programa Operatiboaren (OPRE) sustatzaile gisa, Letra Nomaden eta Migrazioetarako Goi Komisarioaren arteko aliantzaren esparruan, bai eta Emakumeen eta Gizonen arteko Aukera Berdintasunaren aldeko Portugalgo Gazte Sarearen arteko aliantzaren esparruan ere. Programa honen helburua unibertsitate-bekak, prestakuntza, tutoretza eta laguntza ematea da ijito-komunitateetako gazteei eta haien familiei.[9][10]
  • 2018an, Letras Nómadasen izenean, Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsalaren 70. urteurrenaren oroigarrizko urrezko domina jaso zuen, eta hitzaldia eman zuen Errepublikako Batzarrean.[11]

Erreferentziak aldatu

  1. ↑ a b c d e (Gaztelaniaz) profilbaru.com. Olga Mariano - Profilbaru.Com. (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  2. ↑ a b (Ingelesez) Rede40Mulheres. (2017-12-12). Olga Mariano e Noel Gouveia: “Sou cigana com todo o orgulho que isso me dá, e posso ser tudo aquilo que quiser ser sem nunca deixar de ser quem sou” – 40 anos, 40 mulheres. (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  3. ↑ a b c (Portugesez) Miranda, Ana Cristina Pereira, Adriano. (2018-04-29). «As mulheres ciganas estão a fazer a sua pequena revolução» PÚBLICO (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  4. ↑ a b «Vozes Ciganas na Mediação Intercultural (Parte I), Olga Mariano - DetalheArtigo - obcig» www.obcig.acm.gov.pt (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  5. ↑ a b «MARIANO | ROMED» coe-romed.org (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  6. ↑ Txantiloi:Pt-PT «Portugueses de etnia cigana querem ser ativos na vida política nacional» www.cmjornal.pt (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  7. ↑ Txantiloi:Pt-PT https://www.dn.pt/autor/catarina-reis.html. (2019-03-19). «Comunidade Cigana no Parlamento: ″Somos portugueses ciganos e não ciganos portugueses″» www.dn.pt (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  8. ↑ Magano, Olga; Mendes, Maria Manuela. (2013). Ciganos portugueses : olhares cruzados e interdisciplinares em torno de políticas e projectos de intervenção social e cultural. Universidade Aberta ISBN 978-972-674-729-1. (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  9. ↑ «Presidente da República recebeu jovens OPRE - NoticiaDetalhe - ACM» www.acm.gov.pt (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  10. ↑ Txantiloi:Pt-PT Portuguesa, Presidência da República. «Presidente da República recebeu participantes do OPRE - Atualidade - Sítio Oficial de Informação da Presidência da República Portuguesa» www.presidencia.pt (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).
  11. ↑ Txantiloi:Pt-PT «Cerimónia de entrega do Prémio Direitos Humanos 2018 - Assembleia da República» CIG 2018-12-10 (Noiz kontsultatua: 2023-06-20).

Kanpo estekak aldatu

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Olga_Mariano&oldid=9321778"(e)tik eskuratuta