Nerbio kinada nerbioek transmititzen duten mezu elektrokimikoa da. Beraien jatorria nerbio sistema zentralean edo zentzumen organoetan dago. Gure errezeptoreek jasotzen dituzten estimuluak nerbio kinada bihurtzen dituzte eta gero hauek garraiatuak izaten dira garunetik organoetara.

Sinapsia aldatu

 
Sinapsi kimikoaren eskema neurona baten axoi eta beste neurona baten dendritaren artean.

Lehenik eta behin, nerbio kinada sortu aurretik, neuronek estimulua jaso behar dute. Nerbio zelulak neuronak dira. Neuronek garraiatzen dituzte seinaleak garunera eta alderantziz, zentzumen organoetara, beti ere seinale edo informazio hori neurona batetik hurrengora transmitituz. Neuronek zati desberdinak dituzte: dendritak, soma eta axoia. Neurona batetik bestera, nerbio kinadaren garraioa beti norantza berean ematen da: dendrita, soma, axoia, eta sinapsi bidez, hurrengo neuronaren (postsinaptikoa) dendritetara.

Sinapsia deritzon prozesuan, neuronen artean ez dago kontaktu fisikorik. Bata eta bestearen artean hutsunea dago eta informazioaren transmisioa batetik bestera neurotsamisore deritzen molekulen bidezkoa (kimikoa) da. Informazioa transmititzen duen neurona emailea izango da eta jasotzen duena berriz, hartzailea. Mintz presinaptikoa neurona emailearen mintza da eta mintz postsinaptikoa neurona hartzailearena. Neuronaren mintzaren eta gune sinaptikoaren arteko lotura, terminalek (presinaptiko/postsinaptiko) egiten dute.

Nerbio kinadaren neuronen arteko transmisio prozesuak, sinapsiak, sei etapa ditu:

  • Nerbio kinadak mintz presinaptikoa despolarizatzen du.
  • Despolarizazio honek kaltzio kanalen irekiera eragiten du, ioi honi terminal presinaptikora bidea irekiz.
  • Zelula arteko kaltzioaren areagotzeak besikula sinaptikoen aktibitatea sortzen du eta hauek mintz postsinaptikoarekin bat egitek dute, kaltzioa berriro ere terminal presinaptikora itzuliz.
  • Mintz postsinaptikoak eta besikulen fusioak xixkuen barruan dauden neurotrasmisoreak gune sinaptikoan askatzea eragiten du.
  • Neurotrasmisoreak gune sinaptikoan zehar barreiatzen dira eta bakoitzak dagokion errezeptoreekin bat egingo du, trasmisore-errezeptore konplexua sortuz.
  • Neurotrasnsmisoreak berreskuratzen dira sinapsia amaituz.

Despolarizazioa aldatu

 
Nerbio-bulkada norabide bakar batean higitzen da

Ondoren, mintz postsinaptikoan kokatzen diren sodio kanalak irekitzen dira Na+ ioiaren sarrera ahalbidetuz. Honen ondorioz, mintzaren potentziala negatibotik positibora aldatzen da ioi transferentzia dela eta, despolarizazioa eraginez.

Neuronak kinada elektrikorik ez dagoenean 70mV inguruko potentzial diferentzia du zelula barruaren eta kanpoaren artean: horri atseden-potentzial deritzo. Potentzial horrek ikur negatiboa izaten du, mintz barruan kanpoan baino karga negatibo gehiago daudela adierazteko. Egoera horretan mintza polarizatua dagoela esan ohi da.

Estimulu batek, hala nola, neurotrasmisore-errezeptore konplexua sortu ondoren eragindako kanalaren irekitzeak axoia aktibatzen badu, estimulatutako zatian mintza despolarizatuta egongo da, hau da, polaritatea alderantzizkatu egingo da barnera karga positiboak satuz. Despolarizazio horrek +40mV-ko gutxienezko potentziala sortarazten badu, orduan estimuluak eragindako potentzial berri honi ekintza potentzial edo nerbio kinada esango zaio. Nerbio kinada sortzeko estimuluak halako intentsitate minimoa izan behar du. Mintzaren gune batean sortutako nerbio kinada neurona osoan zehar transmitituko da uhin baten antzera. Milisegundo gutxi batzuen barruan hasierako potentziala berreskuratuko du. Fenomeno horri mintzaren birpolarizazioa esaten zaio.

Hedapena aldatu

Puntu jakin batean mintza despolarizatzearen ondorioz puntu horren ingurune extrazelularra negatiboki kargatuta geratzen da, zelula barruan sodioaren karga positiboa sartzen baita. Hau dela eta, puntuaren inguruneko katioiak erakarriak dira estimulaturiko azaleraren karga negatiboarengatik, sodio katioiak bertan mantenduz. Era horretan, elektronegatibotasun uhina nerbio-zuntz guztitik transmitituz doa. Mielinazko gainazala duten zuntzetan, Schwan-en zelulen inguruan ezarririk eta Ranvier-en noduluengandik bakandurik, elektronegatibitate uhina noduloz-nodulo saltoka hedatzen da. Hedapen mota hau da gure gorputzean nagusiena, nerbio zuntzeko puntu guztiak ez direnez despolarizatzen, sodio bonbak ioi gutxiago mugiarazten dituelako; prozesua azkarra eta balore energetiko gutxikoa bilakatuz.

Axoia haren erdiko puntuan estimulatuz gero, sortuko den nerbio kinada bi norabideetan hedatuko da: bat soma aldera eta bestea axoi terminalerantz. Soma alderantz doan kinada galdu egiten da, dentritak zeharkatzea ezinezkoa egiten zaionez, ezin delako alboko neuronara igaro. Bigarren kinada aldiz, hurrengo neuronara igarotzeko gai da sinapsiari esker. Era horretan sinapsiak nerbio kinadaren hedapen norabide bakarra zehazten digu: dentritak, soma, axoia.

Saltokako hedapena aldatu

Hedapen mota hau mielina kapa batez estaliak dauden axoietan gertatzen da. Axoia mielinaz estaltzeko prozesuari mielinazioa deitzen zaio, eta Schwan-en zelula batek eta oligodendrozito batek axoia inguratzean gertatzen da. Oligodendrozitoak, nerbio sistema zentraleko axoiak mielinizatzen dituen zelula da.

Mielinak isolatzaile gisa jokatzen du, mintzean zehar elektroien mugimendua galarazten baitu, mielinarik gabeko axoiaren zatietan izan ezik, Ranvier-en nodo deiturikoak. Nodo hauetan axoiaren mintza eta zelula kanpoko likidoa kontaktuan daude. Bertan dago sodio kanal kantitate handiena, milaka daude mikrometro karratuko.

Zelula hauetan despolarizazio uhinak salto egiten dute nodo batetik bestera, horrela nodo guztiak despolarizatuz. Honengatik deitzen da saltokako hedapena.

Hedapen mota hau jarraitua baino 50 aldiz azkarragoa da. Abiaduran erasaten duen beste faktore bat axoiaren diametroa da. Honen arrazoia da diametro handiagoa duten axoietan salto hau gertatzen den mintzaren azalera handiagoa dela.

Saltokako hedapenak, jarraiak baino energia gutxiago erabiltzen du. Sodio potasio ponpek burutzen duten ioien lekualdatzea Ranvier-en nodoetan bakarrik gertatzen den garraio aktibo mota bat da. Transmisio jarraian prozesu hau axoi guztian gertatzen da, energia geihago erabiliz.

Hedapen jarraia edo ez saltokaria aldatu

Amielinizatutako, mielina ez duten, neuronetan gertatzen da hedapen hau. Hedapen hau nerbio bulkadek eragindakoa baino motelagoa da, axoiaren segmentu bakoitza despolarizatu eta birpolarizatu egin denez, mintzean zehar ioi askoren mugimendua egongo baita, energia ugari erabiliz.

Hau saltokakoa baino motelagoa da eta energia gehiago erabiltzen du, sodio potasio ponpak erabiltzen baititu.

Bibliografia aldatu

Kanpo estekak aldatu