Mont Blanc
- Artikulu hau Alpeetako mendi garaienari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Montblanc (argipena)».
Mont Blanc[1] Alpeetako gailurrik altuena eta esanguratsuena da, baita munduko mendirik ezagunenetako bat ere. Ofizialki 4.808 metroko garaiera du eta mendebaldeko Europako altuena da (Europako mendirik altuena Elbrus da, 5.642 metrokoa). Haatik, 2023ko iraileko neurketak egiaztatu zuen 2021ean 2,22 metro galdu zituela, izotz eta elur galera zela eta. Arrokaren gailurrak 4.792 metro ditu.[2]
| Mont Blanc | |
|---|---|
 | |
| Datu orokorrak | |
| Garaiera | 4.805,59 m |
| Mota | mendi, gailur, punturik altuena, pyramidal peak (en)  eta ultra-prominent peak (en) |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 45°49′58″N 6°51′54″E / 45.8328°N 6.865°E |
| UTC ordua | UTC+01:00 |
| Honen parte da | Zazpi Gailurrak Q104628567 Frantzia eta Italia arteko muga |
| Mendikatea | Mont Blanceko mendigunea |
| Estatu burujabe |  Frantzia |
| Frantziaren banaketa administratiboa | Metropolitar Frantzia |
| Eskualdea |  Auvernia-Rodano-Alpeak |
| Departamendua |  Savoia Garaia |
| Barruti | Bonnevilleko barrutia |
| Kantonamendu | canton of Chamonix-Mont-Blanc |
| Frantziako udalerri | Chamonix-Mont-Blanc |
| Mendizaletasuna | |
| Lehen igoera | 1786ko abuztuaren 8an Jacques Balmat eta Michel-Gabriel Paccard. |
| Ohiko bidea | Voie des Cristalliers edo Voie Royale. |
| Geologia | |
| Material nagusia | Granito Gneiss |
Italieraz bere izena Monte Bianco da.
Kokapen geografikoa aldatu
Frantzia eta Italia arteko mugan dago kokatua, nahiz eta iturrien arabera aldatzen den. Frantsesen arabera, gailurra Frantziako mugen barnean dago kokatua erabat, italiarren ustez, aldiz, erdibanatua dago.
Bere altuera zehatza aldakorra da, gainean duen elur geruzaren araberakoa. Honen lodiera 10 eta 15 metro bitartekoa izan ohi da. Azken urteetako neurketek 4.807 eta 4.810 metro bitarteko emaitzak eman dituzte.
Mont Blanc-eko mendiguneari izen ematen dio. Alpeetako gailur multzo garrantzitsua da hau, 4.000 metro baino gehiagoko tontor ugari dituena.
Glaziare ugari dago bertan eta Mont Blanc mendiaren gailurretik garrantzi handiko batzuk jausten dira, hala nola, Brenva, Miage eta Bruillard hegoaldera eta Bionnassay, Taconnaz eta bereziki Bossons-etakoa iparraldera. Azken hau, XX. mendearen hasieran, haranaren behealderaino iristen zen, 1.000 metroko altueraraino. Gaur egun 1.400 metrotaraino egin du atzera.
Glaziar iraunkorrek Alpeetako inguruan duten garrantziaren adierazle da guztiek berezko izena izatea, ezaguna eta urtetan mantendua.
Mont Blanc inguruan aurki daitezkeen bi hiririk garrantzitsuenak Chamonix (Savoia Garaia, Frantzia) eta Courmayeur (Aosta Ibarra, Italia) dira.
Orogenia aldatu
Geologikoki, herzyniar toleskuntzekin sortu zen, toleskuntza alpetarrari izen emanez. Mendigune guztiaren egitura granitozkoa da eta eraketa erlatiboki berria du (Pirinioak baino berriagoa). Horregatik ditu hain gailur eta orratz zorrotzak, oraindik erosiorik jasan ez dutenak.
Lehenengo igoera aldatu
1760an Horace-Benedict de Sausure izeneko Genevako gizon aberats bat Mont Blanc ingurura abiatu zen. Bere nahia gailurrera igotzea zen, baina ez zuen bere burua gai ikusten hori egiten zuen lehen pertsona izateko. Hortaz, bide bat topatzen zuenarentzat diru kopru handi bat eskaintzea erabaki zuen. Hainbat saiakera egin ziren, gehienak seriotasun handiegirik gabeak, 1786ko abuztuaren 8an, ondo entrenatutako bi zalek, Jacques Balmat-ek eta Michel Paccard doktoreak (azken honen nahia altuera horretan barometro aneroide baten balioa aztertzea zen), gailurrera iritsi eta oso-osorik jaistea lortu zuten arte. Urtebete geroago, abentura haren sustatzaile izan zen Horace-Benedict de Sausure jaunak ere gailurra zapaltzea lortu zuen, Chamonix-eko gida talde baten laguntzaz.
Turismoa eta alpinismoa aldatu
Badira gutxienez bi mende inguru horretako mendien edertasunak urtero turista asko erakartzen dituela, bereziki mendigunearen Frantziako aldean. Honek erabat aldatu ditu herrialdea eta bertako ohiturak eta kultura.
Eraldaketa hauetako bat Chamonix-en sortu zen alpinismoak sortu zuen.
Gaur egun Mont Blanc zale ugariren xede da, udaberrian mendiko eskia egitera, Aiguille du Midi eta Grands Mullets-eko estazioek erakarriak, eta udan, Les Houches eta Aiguille de Gouter-era. Han dago izen bereko aterpetxea.
Ibilbide hauek ez dute aparteko zailtasunik: eski ibilbideak, Alpeetako bideak graduatzeko erabilitako eskalaren arabera, BSBA (eskiatzaile ona-alpinista ona) maila du eta PD (zailtasun txikia) udako ibilbideak. Hala eta guztiz ere, bereziki eski ibilbidea lan zaila da nahiko esperientzia eta gaitasun gabeko alpinistentzat.
Badira beste hainbat ibilbide, bereziki Italiako aldeko zenbait, zailtasun handikoak.
Edozein kasutan ere, oso mendi garaia da, malkartsua. Bere latitudearen eta altueraren ondorioz, beti aurkitzen ditugu bertan hotza, elurra eta izotza. Edozein saiakera edo hurbilketa aurrez era egokian dokumentatu behar da Chamonix, Les Houches edo Courmayeur inguruan dauden mendi elkarteen eta mendiko giden egoitzetan.
Zerbitzu eraginkor hauek izan arren, urtero ehunka istripu larri gertatzen da mendigune honetan.
Mont Blanceko tunela aldatu
Mont Blanc mendiaren azpian errepide-tunel bat dago, Frantzia eta Italia lotzen dituena.
1946an hasi zen Chamonix (Frantzian) eta Courmayeur (Italian) elkartuko zituen tunelaren zulaketa. Bi herrialdeen artean Alpeak zeharkatzeko garraio bide nagusia bilakatu zen, 1965 lehen aldiz ibilgailuentzat ireki ondoren. 11,611 metroko luzera du.
Ikus, gainera aldatu
Erreferentziak aldatu
- ↑ 159. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-10-12).
- ↑ (Gaztelaniaz) SL, TAI GABE DIGITALA. (2023-10-05). «La cima del Mont Blanc ha perdido más de dos metros en dos años» naiz: (Noiz kontsultatua: 2023-10-05).
Kanpo estekak aldatu
- Valais-eko giden elkartea (frantsesez eta alemanez)
Datuak: Q583
Multimedia: Mont Blanc / Q583
