Milazzeseko kultura

Milazzeseko kultura
Milazzeseko kultura
	Fitxategi:File:Olle, brocche e coppe su altopiede.jpg Oin altuko lapikoak, botilak eta kaikuak.
Datuak
Eskualdea	Sizilia
Historia
Garaia	K.a. 1550-1300
Garaia(k)	Brontze Aroa
Kultura	Milazzeseko kultura

Milazzeseko kulturaren izena eponimotik dator, hau da Siziliako Panarea uharteko Milazzese lurmuturraren izenetik. Han, Erdiko Brontze Aroko herrixka bat aurkitu zuten. Eite kultural asko loturik daude Thapsosko kulturarekin, Sirakusaren ondoan eta hauen datazioa K.a.1500-1300 urteen artean ezarri da Eoliar uharte guztietarako, Vulcano uharterako izan ezik.

Zeramika

Erabileraren arabera, hainbat itxuratako zeramika aurkitu da. Pithos/pithoi (tina handiak) lurzoruan finkatuta zeudenak, izurkari baten 500 litroraino eduki zitzaketen, beraz, oso gordagailu aproposak. Treska hauek Tirreniar aldeko Sizilian hedatuta zeuden eta askotan enchytrismòs (hildakoak lurperatzeko tinak) moduan erabiltzen ziren, baina janariak prestatzeko bi euskarritako lapiko oboideak erabiltzen ziren. Eguneroko tresnen artean sartaginak eta kaikuak aurkitu dira. Hauetan ogi-orea eta beste elikagai batzuk jartzen ziren labean sartzeko edo, alderantziz erabilita, estalki moduan. Milazzeseko kulturan oso ohikoak ziren oin handiko edalontziak (Pantalicakoen antzekoak). Hauen oinaren altuera metro bateraino heltzen zen eta janariak zerbitzatzekoak ziren. Harea-erlojuko pitxerrak (erdian zulo bat zuten oin baxuko ontziak), agian, inbutu edo iragazki gisa erabili ziren. Pitxerrak, likido isuritzekoak, oso ondo apianduta zeuden patroi geometrikoekin, hala nola lerroak, zerrendak eta triangeluak. Askotan, pasta zuria erabiltzen zen apaintzeko. Beste aurkikuntzen artean aipagarriak dira buztinezko hainbat itxuratako pisuak eta arropa eskegitzeko gakoak.

Metalak

Metalak aurkitzea arraroa da, baina Portella herrixkan, Salina uhartean, brontzezko ezpata bat eta inportatutako eztainuzko grapa bat agertu dira. Hala ere, horrek ez du esan nahi metala tokian landu ez zenik, galdatzeko motak Punta Milazzese herrixkan eta Portelan aurkitu direlako.

Kanpo eraginak

Tokiko ez diren zeramikaren presentziak adierazten du kulturen arteko kontaktuak zeudela. Aurkikuntza horiek azaltzen dutenez, Apeninoetako kulturekin harremanak izan ziren. Capo Grazianoko kulturarekin gertatu zen bezala, Milazzese kulturan anitz objektu agertu dira Egeo itsasotik (Mizenas, Zipre eta Zikladeak), adibidez, margotutako eta tornuz egindako zeramika, eta apaindura preziatuak. Hauek, Helade aldi berantiarreko IIA eta IIA2 (1410-1315 A.C.) faseei dagozkie, eta IIB faseari ere (K.a. 1350-1190)

Protoidazkera

Milazzeseko kulturan badaude egosi baino lehenagoko pitxerretan grabatutako karaktereak. Dirudienez, apaingarriak dira eta ez idazkera, adibidez, triangelua eta gurutzea. Karaktereak Egeoko “A” Linealetik eratorri dira, apainketak, berriz, Apeninoetako kulturetatik. Alabaina, gaur arte ez dira guztiz identifikatu.

Milazzeseko kulturaren amaiera

K.a. 1300. urtearen amaieran, kultura honetako herriak bertan behera utzi ziren, agian gertakari bortitz batzuen ondoren, sute eta errauts geruzen aztarnek adierazten dutenez. Hau ez zen bakarrik gertatu Eoliar uharteetan baizik eta Calabriako tinerriar herrietan ere, eoliarrak hedatu ziren ustezko tokietan. Hipotesien arabera, populazio hauek eraso orokorra jasan zuten, baina ezin dugu baztertu Mediterranean izandako klima-krisialdia. Ausonioek bete zuten Lipari uhartean utzitako tokia K.a 1300tik K.a. 900 arte^[1].