Martine Bertereau

Martine Bertereau
Bizitza
Jaiotza	Turena, 1590
Herrialdea	Frantzia
Heriotza	Vincennes, 1642 (51/52 urte)
Familia
Ezkontidea(k)	Jean de Chastelet (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	geologoa eta ingeniaria

Martine Bertereau, ezaguna Beausoleileko baronesa izenez (Turena, Frantzia, 1590 – Vincennes, Frantzia, 1642)^[1] frantziar geologoa, meategien ingeniaritzan aitzindaria eta mineralogista izan zen, meatoki mineralen bila Europan zehar bidaiatu zuena.^[2] Frantzian erregearen zerbitzuan egon zitezkeen ehunka minen lekuak aztertu zituen. Bere idatziek igarkuntza-hagaxken erabilera deskribatu zuten, baita Vitruvio arkitekto erromatarrak idatzitako De architectura liburuaren zati handi batean lortu zituen aholku zientifiko eta praktiko asko ere, XVII. mendean meatzaritzan inplikatutako artisau-trebetasunen ikuspegi paregabea dira.^[3]

Martine Bertereauk Richelieu kardinalari eskainitako sonetoa, La restitution de *pluton* liburuan (1640).

Biografia

Martine Bertereau Turenako familia frantses noble batetik zetorren, tradizioz meatzaritzan aritzen zena. Meatzaritzan aditua zen Jean de Chatelet Beausoleil eta Auffenbach baroiarekin ezkondu zen.^[4] Rodolfo II.ak, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadoreak, Hungariako meategien komisario nagusi izendatu zuen. Baroiak posizio hori zuen bitartean, bikoteak bidaia asko egin zituen Hego Amerikan, Hungarian eta Alemanian meategiak bisitatzen. Henrike IV.a Frantziakoak, herrialdeko meatzaritza industria berpizteko asmoz, Frantziako lurraldea ikuskatzeko mandatua eman zien 1626an, balizko meategiak kokatzeko. Bretainiako Morlaixen base bat ezarri zuten. Bere jarduerak probintzietako apaizengan susmoak piztu zituen bere metodoek magia inplikatzen zutelako, eta Touche-Grippé izeneko apaiz batek, probestu probintziala zenak, bere gaztelua miatu zuen inkriminazio-materialaen baten bila. Ez zuten kargurik altxatu, baina Frantziatik alde egin behar izan zuten biek. Geroago, Luis XIII.a erregeak gonbidatu zituen, lanarekin jarraitzeko.

Baronesak bere lanari buruzko bi txosten idatzi zituen; lehena, Véritable déclaration de découverte des mines et minières, 1632an argitaratu zen. Bigarrena Richelieu kardinalari zuzendutako olerki eran idatzita zegoen, La restitution de pluton (1640), benetan erregu bat zen, egindako lanarengatik ordain ziezaieten euren kontura egin baitzuten.

Lan horretan, meatzaritzan emakume gisa zuen ezohiko posizioa defendatu nahi izan zuen:

«Baina zer esaten dute beste batzuek zuloak egiteko eta mendiak zulatzeko konpromisoa hartzen duen emakume bati buruz: ausartegia da hori, sexu horren indarrak eta ardura gainditzen ditu, eta, beharbada, hitz huts eta harrokeria handia dago horrelako hitzetan (pertsona friboloek sarritan seinalatzen dituzten bizioak), egiaren itxura baino. Gomendatuko nizkieke sinesgogor horri eta horrelako eta antzeko argudioekin armatzen diren guztiei istorio profanoak, non aurkituko duten iraganean emakume batzuk, belikoso eta armetan adituak ez ezik, are gehiago, arte eta zientzia espekulatiboetan adituak izan direla, bai greziarrek eta bai erromatarrek aitortuak.»^[5]

Espekulatzen da diru eskariaren ondorioz, gobernuak haien aurka jarrarazi zuela sorginkeria leporatuta. Jean de Chastelet Bastillan espetxeratu zuten, eta Martine eta haren alaba nagusia Vincennesko gazteluan. Biak hil ziren espetxean.^[6]

Erreferentziak

↑ (Gaztelaniaz) www.funtsak.com, Funtsak-Diseño y Programación Web-. «Emakumeak teknologiaren historian - Gontzal Avila» www.txalaparta.eus (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).
↑ (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2019-03-20). «Martine de Bertereau, la primera geóloga francesa» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).
↑ Kölbl-Ebert, Martina (2009): «How to Find Water: The State of the Art in the Early Seventeenth Century, Deduced From Writings of Martine de Bertereau (1632 and 1640)» (en inglés). Earth Sciences History. The History of Earth Sciences Society. 28(2):pp. 204-218
↑ Baring-Gould, S. (2004). Curiosities of Olden Times. Kessinger Publishing, p. 154, ISBN 0-7661-8235-5
↑ «Martine BERTEREAU» scientificwomen.net (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).
↑ (Gaztelaniaz) Borroy, Ana Sánchez. (2021-12-04). «“La historia ha dejado olvidadas a muchas geólogas”» ElDiario.es (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).

Kanpo estekak

Datuak: Q3295850
Multimedia: Martine Bertereau / Q3295850

[1] (Gaztelaniaz) www.funtsak.com, Funtsak-Diseño y Programación Web-. «Emakumeak teknologiaren historian - Gontzal Avila» www.txalaparta.eus (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).

[2] (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2019-03-20). «Martine de Bertereau, la primera geóloga francesa» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).

[3] Kölbl-Ebert, Martina (2009): «How to Find Water: The State of the Art in the Early Seventeenth Century, Deduced From Writings of Martine de Bertereau (1632 and 1640)» (en inglés). Earth Sciences History. The History of Earth Sciences Society. 28(2):pp. 204-218

[4] Baring-Gould, S. (2004). Curiosities of Olden Times. Kessinger Publishing, p. 154, ISBN 0-7661-8235-5

[5] «Martine BERTEREAU» scientificwomen.net (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).

[6] (Gaztelaniaz) Borroy, Ana Sánchez. (2021-12-04). «“La historia ha dejado olvidadas a muchas geólogas”» ElDiario.es (Noiz kontsultatua: 2024-07-14).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]