Lanperna ezkatahori

Lanperna ezkatahoria
	Irudi gehiago
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Fungi
Klasea	Agaricomycetes
Ordena	Agaricales
Familia	Amanitaceae
Generoa	Amanita
Espeziea	Amanita franchetii; Fayod, 1889
Basionimoa	Amanita aspera var. franchetii
Mikologia
	orriak himenioan
	txapel ganbila
	gero laua
	himenioa askea da
	hankak eraztuna eta bolba dauzka
	espora zuriak dauzka
	mikorrizak eratzen ditu

Lanperna ezkatahoria (Amanita aspera edo Amanita franchetii) Amanitaceae familiako perretxikoa da.^[1] Ez jatea aholkatzen da. Digeritzen zaila eta arriskutsua da, ez da kontsumitu behar.

Sinonimoak: Amanita aspera var. franchetii Boud., Amanita queletii var. franchetii (Boud.) Bon, A. franchetii (Boud.) Fayod var. franchetii, A. franchetii sensu Thiers, A. franchetii (Boud.) Fayod var. lactella (E.-J. Gilbert & Kühner) Bon & Contu in Contu

Deskribapena

Kapela: 5 eta 8 cm bitarteko diametrokoa, hasieran erdi-esferikoa, ondoren ganbila eta azkenik lau-ganbila; ertza erregularra, leuna, ildaskarik gabe, soberakinarekin eta inkurbatua. Kapelaren azala arre-horixka kolorekoa, batzuetan gris-zurixka, ezkata txiki pikortsu eta piramidalez estalia, hori-zurixka kolorekoa, euriarekin eta ukitzean erraz erortzen direnak eta hauskorrak.

Orriak: Sabeldunak, zabalak, estu, zuriak.

Hanka: Garaia, zilindrikoa, oinarria erraboilduna, zuria, eraztunaren gainetik leuna eta pixka bat ezkatatsua gainerakoan. Eraztun mintzezko samarra, zintzilikarioa, goiko aldean ildaskatua eta ertza garatxo pikortsu horixkaz biribildua. Bolba hori koloreko eraztun batzuetara murriztuta.

Haragia: Zuria, onddoen zapore eta usain ahularekin.^[2]

Etimologia: Amanita grekotik dator eta Zilizia eta Siria arteko mendiari egiten dio erreferentzia, han oso ugariak ziren eta. Grezieraz beste esanahi bat ere badu, perretxikoa, kontzeptu orokor gisa. Aspera epitetoa berriz latinetik dator, latz, esan nahi duen "asper" hitzetik. Kapelan dituen garatxo txikiengatik.

Jangarritasuna

Jangarri kaskarra batzuentzat, eta beste batzuentzat, toxikoa izan daiteke. Baztertu egin behar da.^[3]

Nahasketa arriskua

Queleti aldaerak kolore arre iluna du (ez argia), eta ezkata horiak nabarmenago ikusten dira. Amanita rubescens delakoak zuri-gris koloreko ezkatak ditu (ez horiak), haragia, orriak eta oina marruskatzean gorritu egiten dira, bolba antzekoa da, errodetez osatua, baina irintsuagoa eta inguratzailea. Hau jangarria da.^[4]

Sasoia eta lekua

Uda amaieran eta udazkenean. Hostozabalen basoetan,haritz, gaztainondo eta pagoetan. Baita Mediterraneoko basoetan ere, artelatz eta erkameztien artean. Urria.^[5]

Banaketa eremua

Ipar Amerika, Europa, Japonia.

Erreferentziak

↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 17 or. ISBN 84-282-0540-X (T. 2). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
↑ (Gaztelaniaz) Morales Pulido Juan, Carmona Perate José Julián. (1981). Sociedad Micologica Extremeña, Medalla de Extremadura 2019.
↑ (Gaztelaniaz) Ubillos Javier. (2020). Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas. Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia.
↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 296 or. ISBN 84-282-0865-4..

Kanpo estekak

(Ingelesez) Amanita aspera Mycobank-en

Datuak: Q4739873
Multimedia: Amanita franchetii / Q4739873

[1] Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.

[2] (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 17 or. ISBN 84-282-0540-X (T. 2). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..

[3] (Gaztelaniaz) Morales Pulido Juan, Carmona Perate José Julián. (1981). Sociedad Micologica Extremeña, Medalla de Extremadura 2019.

[4] (Gaztelaniaz) Ubillos Javier. (2020). Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas. Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia.

[5] (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 296 or. ISBN 84-282-0865-4..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]